Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον τῆς ΚΥΡΙΑΚΗΣ τῆς ΑΠΟΚΡΕΩ (Ματθ. κε’ 31-46), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

«Τότε ἀποκριθήσονται αὐτῷ οἱ δίκαιοι, λέγοντες· Κύριε, πότε σε εἴδομεν πεινῶντα, καὶ ἐθρέψαμεν, ἢ διψῶντα, καὶ ἐποτίσαμεν; πότε δέ σε εἴδομεν ξένον, καὶ συνηγάγομεν, ἢ γυμνόν, καὶ περιεβάλομεν; πότε δέ σε εἴδομεν ἀσθενῆ, ἢ ἐν φυλακῇ, καὶ ἤλθομεν πρὸς σέ; Καὶ ἀποκριθεὶς ὁ Βασιλεύς, ἐρεῖ αὐτοῖς· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε».

Τῆς ταπεινοφροσύνης ἡ ἀρετὴ διαμένει καὶ μετὰ θάνατον ἀνεξάλειπτος· ὅθεν «οἱ Δίκαιοι», καθὼς ἔκρυπτον τὰς ἀρετὰς αὐτῶν ἀπὸ τῶν ἀνθρώπων, οὕτω καὶ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ταπεινούμενοι δὲν στέργουσι νὰ εἴπωσιν ὅτι ἦσαν ἐλεήμονες. Καὶ ἐὰν δὲ ἐγνώριζον ὅτι ἡ πρὸς τοὺς πτωχοὺς εὐεργεσία πρὸς τὸν Θεὸν ἀναφέρεται, ὑποπαραιτούμενοι ὅμως λέγουσιν· οὐδέποτε, οὐδὲ ἐθρέψαμεν οὐδὲ ἐποτίσαμεν οὐδὲ ἄλλην τινὰ περιποίησιν ἐδείξαμεν πρὸς σὲ τὸν Βασιλέα τῆς δόξης καὶ Κύριον. Οἰκονομικῶς δὲ ὁ Θεάνθρωπος ἔθηκεν εἰς τὸ στόμα τῶν Δικαίων ταῦτα τῆς ταπεινοφροσύνης τὰ λόγια, ἵνα διὰ τῆς ἀποκρίσεως αὐτοῦ μάθωμεν, ὅτι ὁ πτωχὸς παριστᾷ τὸ θεῖον αὐτοῦ πρόσωπον· εἴ τι δὲ καὶ ἂν ποιήσωμεν εἰς τὸν πτωχόν, τοῦτο ποιοῦμεν εἰς αὐτὸν τὸν Χριστόν. «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν. Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποήσατε».

Ἄκουε δὲ μετὰ πόσης ἐμφάσεως ἐπιβεβαιοῖ τοῦτο· «Ἀμὴν λέγω ὑμῖν»· ὡς πρᾶγμα βέβαιον καὶ ἀναμφίβολον λέγω εἰς ὑμᾶς ὅτι, ὅσον ἐποιήσατε εἰς ἕνα τούτων «τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων», εἰς ἐμὲ τοῦτο «ἐποιήσατε». Καὶ ἀδελφοὺς μὲν ἐκάλεσε τοὺς πτωχούς, ἐπειδὴ «τὰ παιδία κεκοινώνηκε σαρκὸς καὶ αἵματος, καὶ αὐτὸς παραπλησίως μετέσχε τῶν αὐτῶν» (Ἑβρ. β’ 14)· τὸ ὁποῖον σημαίνει ὅτι ἐπειδὴ ἐγένετο ἄνθρωπος καὶ τὴν τῶν ἀνθρώπων φύσιν ἡγίασε, διὰ τοῦτο «οὐκ ἐπαισχύνεται ἀδελφοὺς αὐτοὺς καλεῖν, λέγων. Ἀπαγγελῶ τὸ ὄνομά σου τοῖς ἀδελφοῖς μου» (Αὐτόθι 1, 12), ἐλαχίστους δέ, εἴτε διὰ τὸ εὐτελὲς τῆς σωματικῆς αὐτῶν καταστάσεως, εἴτε διὰ τὸ ταπεινὸν τοῦ φρονήματος καὶ πολιτεύματος, καθότι καὶ αὐτὸς «ἐταπείνωσεν ἑαυτόν, γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» (Φιλιπ. β’ 8). Καὶ ταῦτα μὲν ἀπεφάσισεν ὁ Κύριος καὶ εἶπε περὶ τῶν Δικαίων· ἀκούσωμεν δὲ τὶ αποφασίζει καὶ κατὰ τῶν ἁμαρτωλῶν.