Μαρτυρεῖ τοῦτο ἡ μετὰ θάνατον ἀποθέωσίς τινων ἀνθρώπων. Μαρτυροῦσι τοῦτο αἱ μετὰ θάνατον πιστευόμεναι παρ’ αὐτῶν τρυφαὶ καὶ τιμωρίαι. Ὅθεν καὶ Χάρωνα ἐκήρυττον μετακομίζοντα τὰς ψυχὰς εἰς ἄλλον βίον καὶ νήσους Μακάρων, εἰς τὰς ὁποίας ἔζων οἱ δίκαιοι καὶ Φλεγέθοντα καὶ Κωκυτόν, εἰς τοὺς ὁποίους ἐβασανίζοντο οἱ πταῖσται. Βεβαιοῦσι τοῦτο τοῦ Κικέρωνος τὰ λόγια. «Ἐπίστευον» λέγει αὐτός, «πάντες οἱ ἀρχαῖοι, ὅτι ὁ θάνατος δὲν ἐξαλείφει πᾶσαν αἴσθησιν καὶ ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἐξελθὼν ἐκ ταύτης τῆς ζωῆς, δὲν ἐξουδενοῦται». Πολλῷ δὲ περισσότερον βεβαιοῦσι τοῦτο τοῦ Σωκράτους τὰ λόγια πρὸς τοὺς περιεστῶτας αὐτοῦ φίλους· «Δύο», εἶπε, «πρόκεινται ὁδοὶ εἰς τὰς ψυχὰς τῶν ἀνθρώπων, ὅταν ἐξέρχωνται τοῦ σώματος· ὅσαι μὲν ψυχαὶ ἐδουλώθησαν καὶ ἐτυφλώθησαν ὑπὸ τῶν ἀνθρωπίνων παθῶν, ἐκεῖναι, ἐλεγχόμεναι ὑπὸ τῶν ἰδίων καὶ οἰκιακῶν σφαλμάτων ἢ ὑπὸ τῶν ἀδιορθώτων ἀδικιῶν, πορεύονται εἰς τὴν ὁδόν, τὴν παντελῶς ἐναντίαν ἐκείνης τῆς ὁδοῦ, ἥτις φέρει εἰς τὴν κατοικίαν τῶν θεῶν· τὸ ἐναντίον δέ, ὅσαι δηλαδὴ ψυχαὶ ἐφύλαξαν τὴν ἰδίαν ἀθωότητα καὶ καθαρότητα καὶ διετήρησαν ἑαυτὰς ὅσον ἠδυνήθησαν ἀπὸ τοῦ μολυσμοῦ τῶν αἰσθήσεων, ζήσασαι δὲ ἐν ἀνθρωπίνοις σώμασιν, ἐμιμήθησαν τὴν ζωὴν τῶν θεῶν, εἰς ἐκείνας ἡ ὁδὸς τοῦ οὐρανοῦ, ἐκ τῆς ὁποίας ἦλθον, εἶναι ἀνεῳγμένη». Ἐκ τούτου βλέπομεν ὅτι καὶ οἱ ἐθνικοὶ ἐπίστευον ἀθανασίαν τῆς ψυχῆς καὶ ἀνταπόδοσιν τῶν ἔργων, ἂν καὶ ἡ περὶ τοῦ ζητήματος τούτου διδασκαλία αὐτῶν ἦτο πλήρης δεισιδαιμονιῶν καὶ σφαλμάτων.
Ἡμεῖς ἔχομεν διδάσκαλον τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ, ὅστις εἰς τὸ σκότος ταύτης τῆς ζωῆς φέγγει ὡς λύχνος καὶ ὁδηγεῖ ἡμᾶς εἰς τὴν κατανόησιν ὄχι πάντων, ἀλλ’ ἐκείνων μόνον, ὅσα εἶναι ἀναγκαῖα πρὸς τὴν ἡμῶν σωτηρίαν· τὰ δὲ λοιπὰ τότε θέλομεν κατανοήσει, ὅταν ἐξελθόντες ἀπὸ τοῦ αὐχμηροῦ τόπου τοῦ σώματος ἡμῶν φθάσωμεν ἐκεῖ, ὅπου ἡ ἡμέρα διαυγάζει καὶ ὅπου ὁ φωσφόρος Ἰησοῦς, ὁ ποιητὴς τῶν ἁπάντων, ἀνατέλλει καὶ ἀποκαλύπτει πάντα (Β’ Πέτρ. α’ 19). Ἐὰν λοιπὸν προσέχωμεν εἰς αὐτὸν τοῦ Θεοῦ τὸν λόγον, ἡμεῖς μανθάνομεν εὐθὺς ποῖος εἶναι ὁ ποιητὴς τῆς ψυχῆς, ποία εἶναι ἡ φύσις αὐτῆς, πόσος ὁ τῆς διαρκείας αὐτῆς καιρός, ποῖον τὸ ἔργον αὐτῆς καὶ διὰ ποῖον τέλος αὕτη ἐπλάσθη.
«Καὶ ἐνεφύσησε», λέγει «εἰς τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς καὶ ἐγένετο ὁ ἄνθρωπος εἰς ψυχὴν ζῶσαν» (Γεν. β’ 7). Ὁ Θεὸς οὔτε πνεύμονας ἔχει, οὔτε στόμα, οὔτε χείλη, διὰ νὰ φυσήσῃ, ἀλλ’ ἐπειδή, ὅταν ἔπλασε τὸ σῶμα, εἶπε· «καὶ ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον χοῦν λαβὼν ἀπὸ τῆς γῆς» (αὐτόθι),