Μετ’ ὀλίγας ἡμέρας ἔγραψεν ὁ κουρεὺς τὸ σαλαβάτι, ἤτοι τὴν ὁμολογίαν τῆς πίστεώς των, καὶ τὸ εἶχεν ἕτοιμον· ὅτε δὲ ἦλθεν ὁ Νικόλαος διὰ τὸ μάθημα, κατὰ τὴν συνήθειαν, καὶ ἀφοῦ τοῦ παρέδωσε τοῦτο ὁ διδάσκαλος, ἐγχειρίζει τὸ σαλαβάτι ἐκεῖνο εἰς τὸν Νικόλαον λέγων εἰς αὐτόν· «Ἀνάγνωσε αὐτὸν τὸν τεσκερέν». Ἦσαν δὲ καὶ οἱ Γενίτσαροι ἐκεῖνοι παρόντες· ἐπῆρεν ὁ Νικόλαος τὸ γράμμα ἐκεῖνο καὶ τὸ ἀνέγνωσε, μὴ γινώσκων, ὅτι εἶναι τὸ σαλαβάτι των· καὶ πάραυτα οἱ Τοῦρκοι ἐκεῖνοι, κατὰ τὴν ἐντολὴν τοῦ κουρέως, φωνάζουν καὶ λέγουν· «Τοῦρκος ἔγινες, Νικόλαε, ἐπειδὴ τὸ σαλαβάτι ἀνέγνωσες». Ὁ δὲ Νικόλαος ἐκπλαγεὶς διὰ τὸ τέχνασμα ἔλεγε· «Χριστιανὸς εἶμαι, καὶ ὄχι καθὼς σεῖς λέγετε· ἐγὼ ὅ,τι μάθημα μοῦ δώσῃ ὁ διδάσκαλός μου χρεωστῶ νὰ τὸ ἀναγνώσω». Τότε ἐκεῖνοι καὶ ἄλλοι πολλοὶ συνηγμένοι ἐκεῖσε ἥρπασαν τὸν νέον, καὶ τὸν ὡδήγησαν βιαίως εἰς τὸν καϊμακάμην, ἤτοι εἰς τὸν ἐπίτροπον τοῦ βεζύρη.

Ἀπάγοντες λοιπὸν τὸν μακάριον Νικόλαον εἰς τὸν καϊμακάμην, ἄλλοι μὲν ἐφώναζον, ἄλλοι δὲ ἐψευδομαρτύρουν, καὶ ἄλλοι ἀγωγὴν ποιοῦντες ἔλεγον· «Ὁ ἄνθρωπος οὗτος, ἐφέντη, ἔκαμε σαλαβάτι ἔμπροσθέν μας, καὶ ἂν θέλῃς νὰ πιστωθῇς τὴν ἀλήθειαν, ἰδὲ καὶ τὸν τεσκερέν, εἰς τὸν ὁποῖον τὸ ἔχει γεγραμμένον καὶ τὸ ἀναγινώσκει καθ᾽ ἑκάστην ὥραν· καὶ τώρα τὸν προτρέπομεν νὰ γίνῃ Τοῦρκος, καὶ αὐτὸς περιγελᾷ τὴν πίστιν μας». Ὁ δὲ καϊμακάμης τοῦ λέγει· «Νικόλαε, διατί, ἀφοῦ ἔγραψας τὸ σαλαβάτι καὶ τὸ ἀναγινώσκεις, ἔπειτα Τοῦρκος δὲν γίνεσαι;». Ἀποκρίνεται ὁ Νικόλαος ἐντόνως, χωρὶς καμμίαν δειλίαν, καὶ λέγει πρὸς τὸν κριτήν· «Σήμερον, μετὰ τὸ μάθημα, ὁ διδάσκαλός μου μοῦ ἔδωσε καὶ αὐτὸ τὸ γράμμα, καὶ μοῦ εἶπε νὰ τὸ ἀναγνώσω, ἀλλ’ ἐγὼ δὲν ἤξευρα, ὅτι εἶναι τὸ σαλαβάτι σας· ἐγὼ ἐνόμιζα, ὅτι ἐπειδὴ εἶναι διδάσκαλός μου, ὅ,τι γράμμα μοῦ δώσῃ, ἀνάγκη εἶναι νὰ τὸ ἀναγνώσω». Ὁ δὲ καϊμακάμης τοῦ λέγει· «Ἐπειδή, Νικόλαε, ἀνέγνωσες τὸ σαλαβάτι, πρέπει νὰ γίνῃς Τοῦρκος· ἐγὼ δὲ θὰ σοῦ δώσω ὀφφίκιον μεγάλον, ὅποιον θέλεις· θὰ σὲ πλουτίσω, θὰ σὲ τιμήσω, καὶ θὰ σὲ δοξᾴσω μέσα εἰς τὰ βασίλεια». Καὶ ὁ Ἅγιος λέγει· «Ἐγὼ Χριστιανὸς εἶμαι, καὶ τὸν Χριστόν μου πιστεύω Θεὸν ἀληθινόν· αἱ δὲ τιμαὶ καὶ τὰ ὀφφίκια, τὰ ὁποῖα μοὶ ὑπόσχεσαι, δέν μοι χρειάζονται· ἐγὼ τὸν Χριστόν μου δὲν ἀρνοῦμαι· εἰς τὸν Χριστόν μου πιστεύω διὰ τὸ ὄνομά του ἀποθνῄσκω Τοῦρκος· δὲν γίνομαι».