ΝΙΚΟΛΑΟΣ ὁ ἔνδοξος τοῦ Χριστοῦ Νεομάρτυς ἐγεννήθη ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς, καὶ φιλοθέους, πατρίδα ἔχων τὴν περίφημον πόλιν, τὴν ὀνομαζομενην Καρπενήσιον, ἥτις εἶναι θρόνος τῆς ἐπαρχίας Λιτζᾶς καὶ Ἀγράφων, καλῶς δὲ ἀνατρεφόμενος ὑπὸ τῶν γονέων του ἐστάλη εἰς τὸ σχολεῖον καὶ ἔμαθε τὰ ἱερὰ γράμματα· ἀφοῦ δὲ ἔγινεν ἐτῶν δέκα πέντε, τὸν ἐπῆρεν ὁ πατήρ του εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, ἔνθα ἦτο παντοπώλης καὶ τὸν εἶχεν εἰς τὸ ἐργαστήριόν του, εἰς τόπον λεγόμενον Ταχτὰ Καλέ· εἶχε δὲ ὁ πατήρ του ἀπέναντι εἰς τὸ ἐργαστήριόν του ἕνα φίλον Ἀγαρηνὸν κουρέα ἔμπειρον καὶ κατέχοντα τὴν τῶν Ἀγαρηνῶν διάλεκτον· εἰς αὐτὸν λοιπὸν ἠθέλησεν ὁ πατήρ του νὰ βάλῃ τὸν θαυμάσιον τοῦτον νέον διὰ νὰ μάθῃ καὶ τουρκικὰ γράμματα· τοῦτο δὲ ἦτο τέχνη τοῦ διαβόλου, ἵνα παρασύρῃ τὸν νέον ἢ εἰς κακὰ ἤθη ἢ καὶ τελείως εἰς τὴν ἀσέβειαν (ἐπειδὴ τοιαῦτα εἶναι πάντοτε τοῦ πονηροῦ διαβόλου τὰ τεχνάσματα, νὰ παρακινῇ τοὺς ταλαιπώρους Χριστιανοὺς τάχα διὰ κάποιον σωματικὸν κέρδος νὰ βάλλωσιν εἰς τὰς παγίδας τοῦ ἐχθροῦ τὰ τέκνα των, καὶ οὕτω νὰ τὰ χωρίζωσιν ὀλίγον κατ’ ὀλίγον ἀπὸ τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ).
Εἰς τὸν Ἅγιον ὅμως τοῦτον νέον Νικόλαον συνέβη ὅλως τὸ ἐναντίον· διότι πίπτων αὐτὸς μέσα εἰς τὰς παγίδας τοῦ διαβόλου, συνέτριψεν ἐκεῖνον ὅστις τὰς ἔστησε καὶ ἀνῆλθε στεφανηφόρος εἰς τὰ οὐράνια. Διδασκόμενος λοιπὸν ὁ Μάρτυς τὰ τουρκικὰ γράμματα, καὶ εὐφυὴς ὢν εἰς τὸν νοῦν, τὰ ἐμάνθανε τόσον εὐκόλως, ὥστε τὸν ἐθαύμαζεν ὁ Ἀγαρηνὸς καὶ τὸν ἐφθόνει διὰ τὴν ταχεῖαν πρόοδόν του, καὶ ἔβαλε βουλὴν ὁ ἐπάρατος, ἂν εὕρῃ τρόπον, νὰ τουρκεύσῃ τὸν νέον· ὅθεν τεχνεύεται τὸ ἑξῆς κακούργημα. Μίαν ἡμέραν ἔκραξε καὶ ἄλλους τινὰς Τούρκους, τοὺς λεγομένους ὑπ’ αὐτῶν Γενιτσάρους, καὶ τοὺς λέγει· «Οὗτος ὁ παντοπώλης ἔχει υἱὸν κατὰ πολλὰ φρόνιμον καὶ εἰς τὰ γράμματα τόσον ἐπιτήδειον, ὥστε καθὼς τοῦ παραδώσω τὸ μάθημα, εὐθὺς τὸ μανθάνει· ὅθεν σᾶς παρακαλῶ, ἀδελφοί, νὰ συνεργήσετε καὶ σεῖς διὰ νὰ τουρκεύσωμεν ἕνα τοιοῦτον προκομμένον παιδίον». Εὗρε δὲ αὐτὸς καὶ τὸν τρόπον καὶ τοὺς τὸν ἡρμήνευσεν, οἵτινες ὑπεσχέθησαν ὅτι θὰ τὸν βοηθήσωσιν εἰς τοῦτο ὅσον δύνανται.