Τῇ ΙϚ’ (16ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος καὶ πανευφήμου ΕΥΦΗΜΙΑΣ.

Ὁ δὲ ἀνθύπατος πάλιν εἶπε μὲ περισσοτέραν στόχασιν· «Ἀλλὰ διατί οἱ θεοί, οἵτινες μισοῦν τὰ πονηρὰ ἔργα, δὲν τὴν παιδεύουν;». Ἔπειτα ἡτοίμασαν ἄλλον λάκκον ἐστρωμένον μὲ μικρὰ σουβλία καὶ ἐπάνωθεν σκεπασμένον μὲ ὀλίγον χῶμα. Ἀλλ’ ἡ Ἁγία διῆλθεν ἀβλαβής· ἕτεροι δὲ ἐπιχειρήσαντες νὰ διέλθωσιν, παρεμέρισεν τὸ ὀλίγον χῶμα, τὸ ὁποῖον ἦτο ἐρριμμένον ἄνωθεν, καὶ πίπτοντες ἐκεῖνοι εἰς τὰ κοπτερὰ καὶ αἰχμηρὰ αὐτὰ ὄργανα παρευθὺς ἐθανατώθησαν. Ἡ δὲ Ἁγία εὐχαριστοῦσα τὸν Σωτῆρά της Θεόν, ἔλεγε· «Τίς λαλήσει τὰς δυναστείας σου, καὶ ἀκουστὰς ποιήσει τὰς αἰνέσεις σου, Κύριε; διότι ἐφύλαξας ἀβλαβῆ τὴν δούλην σου ἀπὸ πληγὰς καὶ μάστιγας, ἀπὸ πῦρ καὶ θηρία, ἀπὸ ὕδωρ καὶ τροχοὺς καὶ λάκκον. Καὶ ἤδη, Δέσποτα πολυέλεε, ρῦσαι τὴν ψυχήν μου ἐκ χειρὸς τοῦ ἐξ ἀρχῆς πολεμίου τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως· ἁμαρτίας νεότητός μου καὶ ἀγνωσίας μου μὴ ἐνθυμηθῇς, ἀλλὰ κάθαρον πάντα μολυσμὸν σαρκὸς καὶ πνεύματος μὲ σταγόνας τῶν αἱμάτων μου, αἵτινες διὰ Σὲ ἐχύθησαν· διότι Σὺ εἶσαι ἡ κάθαρσις, ὁ ἁγιασμὸς καὶ φωτισμὸς τῶν δούλων Σου».

Καὶ ἡ μὲν Ἁγία ταῦτα ηὔξατο καὶ τῆς εὐχῆς δὲν ἀπέτυχεν· ὁ δὲ Πρίσκος ἐπενόησεν ἄλλον λάκκον καὶ ἀπώλειαν ψυχικήν, καὶ ὄχι σωματικήν, διότι ἐκάλεσε τὴν Ἁγίαν καὶ τῆς εἶπε μὲ προσποιητὴν ἡμερότητα· «Σὺ μὲν ὡς γυνὴ ἐπλανήθης, ἀλλ’ οὔτε ἡμεῖς δὲν ἔπρεπε νὰ δείξωμεν τόσον θυμὸν ἐναντίον σου, διὰ τὸν ὁποῖον συμπάθησόν μας, καὶ θυσίασον εἰς τὸν μεγάλον θεὸν Ἄρην· καὶ τόσον ἄμετρον πλοῦτον καὶ δόξαν θὰ λάβῃς, ὥστε θὰ λησμονήσῃς ὅλας σου τὰς προτέρας θλίψεις, καὶ θὰ ζήσῃς εὐτυχέστατα, καθὼς καὶ σοῦ πρέπει, ἐπειδὴ καὶ εἶσαι ὡραιοτάτη παρθένος καὶ ἀπὸ εὐγενέστατον γένος». Ἀλλ’ ἡ πανεύφημος Εὐφημία εἶπε πρὸς αὐτόν· «Ὦ ψυχὴ κακότεχνε, δόλου γέμουσα καὶ πικρίας, ὦ δαιμονία γνώμη, δὲν παύεις ἀπὸ τὰς φλυαρίας σου καὶ κακουργίας σου; ἐγὼ νὰ θυσιάσω εἰς δαίμονας καὶ εἴδωλα, ἔπειτα ἀπὸ τὰς τόσας βοηθείας καὶ εὐεργεσίας τὰς ὁποίας κατηξιώθην ἀπὸ τὸν Δεσπότην μου καὶ ἀφοῦ πλέον ἐφανερώθη ἡ ἀλήθεια μὲ τόσα ἔργα, μὲ τὰ ὁποῖα κατῄσχυνα τὴν ὑπερηφάνειάν σας, καὶ ἀπέδειξα τὴν ἀδυναμίαν τῶν θεῶν σας; Διὰ τοῦτο ἄφες, ταλαίπωρε, τὴν ὑπόκρισιν, καὶ κάμε ὅσα σὲ ἑρμηνεύει ὁ διδάσκαλός σου ὁ διάβολος». Τότε ὁ Πρίσκος ἐθυμώθη πάλιν· ὅθεν ἐπρόσταξε καὶ τὴν ἔδερον μὲ ραβδία ἀσπλάγχνως, ἔφερε δὲ καὶ πρίονας κοπτερούς, κάτωθεν δὲ ἔθεσαν πῦρ καὶ ἔβαλαν τηγάνια σιδηρᾶ, διὰ νὰ λυώνουν τὰς σάρκας τὰς ὁποίας ἤθελον πριονίσει, καὶ οὕτω νὰ γίνουν στάκτη.


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὸ ἔτος κατὰ τὸ ὁποῖον ἐτελείωσε τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτύριον ἡ Πανεύφημος Εὐφυμία δὲν ἀναγράφεται ἐν τῷ Συναξαρίῳ αὐτῆς, εἰμὴ μόνον ὅτι ἐπὶ Διοκλητιανοῦ ἐμαρτύρησεν· συμπεραίνεται ὅμως ἀπὸ τοὺς προσεκτικοὺς ἐρευνητὰς τὸ ἔτος τγʹ (303). Ἄλλοι πάλιν ἀναβιβάζουν αὐτὸ ἔτι περισσότερον, καὶ ἄλλοι τὸ καταβιβάζουν κάτω τοῦ τʹ (300). Ὁ δὲ Μελέτιος (Τόμος Αʹ, σελ. 318) λέγει, ὅτι ὁ Καστῖνος ἢ Κυστῖνος ἐπισκοπεύσας τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὰ ἔτη σμαʹ-σμηʹ (241-248), ἀνήγειρε Ναὸν τῆς Πανευφήμου Μάρτυρος Εὐφημίας ἐν τῷ Πετρίῳ (συνοικίᾳ τοῦ Βυζαντίου), καὶ ὅτι αὕτη τότε ἐμαρτύρησεν· εἰς δὲ τὸν Ναὸν αὐτὸν ἐγκατέστησε τὸν Ἐπισκοπικὸν θρόνον. Εἰς τὸν ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἱεροῦ Δωροθέου Κατάλογον τῶν Ἐπισκόπων τοῦ Βυζαντίου ἡ ἀνέγερσις τοῦ ἐν τῷ Πετρίῳ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Εὐφημίας ἀποδίδεται εἰς τὸν διάδοχον τοῦ Καστίνου Τῖτον ἢ Τράτον, ὅμως ὀρθότερον θὰ πρέπῃ ἴσως νὰ ἀποδοθῇ εἰς τὸν Δομετιανὸν σπγʹ-τηʹ (288-308) ἢ τὸν Πρόβον τηʹ-τκʹ (308-320). Βλέπε καὶ εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου Καστίνου, τῇ κεʹ (25ῃ) Ἰανουαρίου ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».