Τῇ ΙϚ’ (16ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος καὶ πανευφήμου ΕΥΦΗΜΙΑΣ.

Ἀχθέντων ὅθεν τούτων ἔμπροσθεν τοῦ ἡγεμόνος, ἤρχισεν ὁ ἡγεμὼν νὰ τοὺς ὁμιλῇ πραέως λέγων εἰς αὐτούς· «Ἐγὼ βλέπων τὴν πολλήν σας σύνεσιν, ἐλπίζω ὅτι θέλετε θυσιάσει εἰς τὸν μεγάλον Ἄρην, καὶ δὲν θέλετε προτιμήσει ἀντὶ δόξης καὶ τιμῆς καὶ ζωῆς, πικρὸν καὶ πολυώδυνον θάνατον».

Πρὸς ταῦτα οἱ Ἅγιοι εἶπον μὲ θάρρος μεγάλον καὶ ἀνδρείαν· «Μὴ χάνῃς τὰ λόγια σου, ὦ ἡγεμών· διότι ἡμεῖς τὸ ἔχομεν διὰ μεγάλην ἐντροπήν, ὄντες λογικοί, νὰ προσκυνοῦμεν ἀναισθήτους καὶ ἀνοήτους θεούς, καὶ νὰ ἀφήσωμεν τὸν ἀληθῆ Θεόν, μὲ τοῦ ὁποίου μόνον τὸν λόγον ἔγινεν ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ καὶ πάντα τὰ ἐν αὐτοῖς· διὰ δὲ τὰς βασάνους, μὲ τὰς ὁποίας μᾶς φοβερίζεις, γίνωσκε πῶς φοβούμεθα μήπως καὶ εἶναι ἐλαφραί, καὶ δὲν εἶναι ἀρκεταὶ διὰ τέλειον μαρτύριον· λοιπὸν δοκίμασον, καὶ τότε θέλεις ἴδει τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ μας». Ταῦτα ἀκούσας ὁ τύραννος ἤναψεν ἀπὸ τὸν θυμόν, καὶ ἐπρόσταξε νὰ δέρουν κάθε ἡμέραν τοὺς Μάρτυρας, ἕως εἴκοσιν ἡμέρας, καὶ νὰ τοὺς φυλακίσουν· οἱ δὲ Ἅγιοι ἔχαιρον διότι ἐλάμβανον πληγὰς ἐπάνω εἰς ἄλλας πληγάς, καὶ πόνους ἐπάνω εἰς ἄλλους πόνους. Ὅτε λοιπὸν ἔφθασεν ἡ εἰκοστὴ ἡμέρα, τοὺς ἔφερε πάλιν ὁ τύραννος ἔμπροσθέν του· ἡ δὲ καλλίνικος Εὐφημία ἔλαμπεν ἀναμέσον τῶν ἄλλων, ὡσὰν λαμπρὰ σελήνη ἐν μέσῳ λαμπρῶν ἀστέρων· εἶπε δὲ εἰς αὐτοὺς ὁ τύραννος· «Ὦ ἄνθρωποι, τώρα ὁποῦ εἴδατε καὶ μὲ τὸ ἔργον τὰ προοίμια τῆς δυστυχίας σας, πεισθῆτε καὶ θυσιάσατε».

Τότε ὁ γενναῖος χορὸς ἐκεῖνος, ὁμοῦ μὲ τὴν Εὐφημίαν, εἶπον· «Μὴ πλανᾶσαι, ὦ δικαστά, διότι ἡμεῖς ἀδύνατον εἶναι νὰ σὲ ἀκούσωμεν καὶ νὰ θυσιάσωμεν εἰς τὰ ἀναίσθητα εἴδωλα». Ὅθεν θυμωθεὶς πάλιν ὁ ἡγεμὼν ἐπρόσταξε καὶ τοὺς ἔδειραν τόσον, ὥστε οἱ ὑπηρέται ἀπὸ τὸν πολὺν κόπον ἔπεσον εἰς τὴν γῆν ὡς ἡμιθανεῖς. Ὁ δὲ Θεὸς ἐδόξασε τοὺς δούλους του καὶ ἔλαμπον τὰ πρόσωπά των θαυμασίως· ἀλλὰ τοὺς μὲν ἄλλους Ἁγίους ἐπρόσταξεν ὁ κριτὴς καὶ τοὺς ἐφυλάκισαν, διὰ νὰ τοὺς ἀποστείλῃ εἰς τὸν Διοκλητιανόν, διότι οὕτω τὸν ἐσυμβούλευσεν ὁ Ἀπελλιανός· τὴν δὲ Ἁγίαν ἐκάλεσε πλησίον του, καὶ πολλὰ ὑποσχόμενος τὴν παρεκίνει, θαρρῶν νὰ τὴν πλανήσῃ· ἡ δὲ Ἁγία τοῦ εἶπεν· «Ἡ δύναμις τοῦ Χριστοῦ μου εἶναι ἄμαχος, καὶ μὴ θαρρῇς, διότι μὲ βλέπεις γυναῖκα, νὰ μὲ νικήσῃς». Τότε ὁ τύραννος παροργισθεὶς ἐπρόσταξε καὶ τὴν ἐγύριζον εἰς τοὺς τροχοὺς μὲ πολλὴν βίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὸ ἔτος κατὰ τὸ ὁποῖον ἐτελείωσε τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτύριον ἡ Πανεύφημος Εὐφυμία δὲν ἀναγράφεται ἐν τῷ Συναξαρίῳ αὐτῆς, εἰμὴ μόνον ὅτι ἐπὶ Διοκλητιανοῦ ἐμαρτύρησεν· συμπεραίνεται ὅμως ἀπὸ τοὺς προσεκτικοὺς ἐρευνητὰς τὸ ἔτος τγʹ (303). Ἄλλοι πάλιν ἀναβιβάζουν αὐτὸ ἔτι περισσότερον, καὶ ἄλλοι τὸ καταβιβάζουν κάτω τοῦ τʹ (300). Ὁ δὲ Μελέτιος (Τόμος Αʹ, σελ. 318) λέγει, ὅτι ὁ Καστῖνος ἢ Κυστῖνος ἐπισκοπεύσας τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὰ ἔτη σμαʹ-σμηʹ (241-248), ἀνήγειρε Ναὸν τῆς Πανευφήμου Μάρτυρος Εὐφημίας ἐν τῷ Πετρίῳ (συνοικίᾳ τοῦ Βυζαντίου), καὶ ὅτι αὕτη τότε ἐμαρτύρησεν· εἰς δὲ τὸν Ναὸν αὐτὸν ἐγκατέστησε τὸν Ἐπισκοπικὸν θρόνον. Εἰς τὸν ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἱεροῦ Δωροθέου Κατάλογον τῶν Ἐπισκόπων τοῦ Βυζαντίου ἡ ἀνέγερσις τοῦ ἐν τῷ Πετρίῳ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Εὐφημίας ἀποδίδεται εἰς τὸν διάδοχον τοῦ Καστίνου Τῖτον ἢ Τράτον, ὅμως ὀρθότερον θὰ πρέπῃ ἴσως νὰ ἀποδοθῇ εἰς τὸν Δομετιανὸν σπγʹ-τηʹ (288-308) ἢ τὸν Πρόβον τηʹ-τκʹ (308-320). Βλέπε καὶ εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου Καστίνου, τῇ κεʹ (25ῃ) Ἰανουαρίου ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».