Τῇ ΙϚ’ (16ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς Ἁγίας Μεγαλομάρτυρος καὶ πανευφήμου ΕΥΦΗΜΙΑΣ.

Τὴν ἐρχομένην ἡμέραν ἔφερε πάλιν τὴν Ἁγίαν ὁ ἡγεμὼν ἀπὸ τὴν φυλακήν· ἐρχομένη δὲ ἡ Μάρτυς εἰς τὸν δρόμον ἔλεγεν· «Ἐν τῇ ὁδῷ τῶν Μαρτυρίων σου ἐτέρφθην ὡς ἐπὶ παντὶ πλούτῳ· ἐν τοῖς δικαιώμασί σου ἀδολεσχήσω, οὐκ ἐπιλήσομαι τοῦ νόμου σου» καὶ ὅσα ἀκόλουθα ὁ δὲ τύραννος τῆς εἶπεν· «Ἕως πότε θὰ ταλαιπωρῇς τὸν ἑαυτόν σου, θὰ λυπῇς τοὺς θεοὺς καὶ θὰ ὀργίζῃς καὶ τὸν βασιλέα; καλὸν εἶναι νὰ θυσιάσῃς εἰς τοὺς θεούς». Ἡ δὲ Ἁγία εἶπε· «Καὶ ποῖον ἄλλο εἶναι φρονιμώτερον, ὦ ἡγεμών, ἀπὸ τοῦ νὰ μὴ πείθεταί τις εἰς λίθους ἀψύχους, καὶ νὰ μὴ πιστεύῃ θεοὺς κωφοὺς καὶ ἀναισθήτους; καθὼς τοὐναντίον ποῖον ἄλλο ἀνοητότερον εἶναι ἀπὸ τοῦ νὰ πείθεται εἰς αὐτά;». Ὀργισθεὶς ὅθεν πρὸς ταῦτα ὁ τύραννος ἐπρόσταξε καὶ ἐγύριζον ὀξεῖς λίθους καὶ σίδηρα αἰχμηρὰ ἄνω καὶ κάτω συχνὰ καὶ οὕτω κατεκόπτετο καὶ κατεξεσχίζετο τὸ σῶμα τῆς Μάρτυρος· ἀλλ’ οἱ μὲν δήμιοι ἀπέκαμον, οἱ λίθοι ἀπὸ τὴν βίαν συνετρίβησαν, ἡ δὲ Μάρτυς καὶ πάλιν ἐφαίνετο ἀπαθὴς καὶ ἀβλαβής.

Ὁ δὲ Πρίσκος πάλιν ὀργιζόμενος ἐπρόσταξε καὶ κατεσκεύασαν εἰς τὴν μέσην τοῦ σταδίου δεξαμενὴν μεγάλην, τὴν ὁποίαν ἐπλήρωσαν ὕδατος καὶ ἔβαλον ἐντὸς αὐτῆς ἀπὸ ὅλα τὰ σαρκοβόρα θηρία τῆς θαλάσσης, κατόπιν ἐπρόσταξε νὰ ρίψουν ἐντὸς τὴν Ἁγίαν· ἡ δὲ Ἁγία, ὡς τὸ ἤκουσεν, ἦλθε μόνη της καὶ ὠνείδιζε τὸν τύραννον λέγουσα· «Διατί κοπιάζεις ἀνωφελῶς ἐναντίον τῶν δούλων τοῦ Χριστοῦ, καὶ φαίνεσαι κακὸς καὶ ἀνόητος;» εἶτα ὑψώσασα τὰς χεῖρας πρὸς τὸν οὐρανὸν σὺν δάκρυσιν ἔλεγεν· «Ἰησοῦ, τὸ φῶς μου, τὸ ἐμὸν καύχημα, ἡ ἐμὴ ζωή, ὁ τῆς ἐμῆς ἀσθενείας βοηθός, σὺ ὅστις ἔκαμες τὴν κοιλίαν τοῦ θηρίου καλὸν θάλαμον εἰς τὸν ᾽Ιωνᾶν καὶ ἔφραξας στόματα λεόντων διὰ τὸν Δανιήλ, Αὐτὸς καὶ νῦν με διάσωσον, Δέσποτα, διὰ νὰ δοξασθοῦν οἱ προσκυνοῦντές σε καὶ νὰ αἰσχυνθοῦν οἱ ἐναντίοι σου». Οὕτω προσευξαμένη ἡ Ἁγία καὶ ποιοῦσα τὸν σταυρόν της, εἰσῆλθεν ἀνδρείως εἰς τὸ ὕδωρ· τὰ δὲ θηρία ὥρμησαν μέν, ἀλλ’ εὐθὺς ὡς ἐπλησίασαν εἰς τὸ μαρτυρικὸν σῶμα, ἐλησμόνησαν τὴν τροφήν, καὶ ἐβαστοῦσαν τὴν Ἁγίαν ἐπάνω αὐτῶν ὡς νὰ ἐφοβοῦντο μήπως πάθῃ κακόν τι εἰς τὰ ὕδατα ἡ Ἁγία.

Βλέπων ταῦτα τὰ παράδοξα ὁ Πρίσκος ἠπόρει μὲν καὶ ἐθαύμαζεν, ἀλλὰ νὰ καταλάβῃ τὸ φῶς τῆς ἀληθείας δὲν ἠδύνατο· ἔλεγε δὲ πρὸς τὸν Ἀπελλιανόν· «Πῶς ἀπὸ μίαν γυναῖκα ἐνικήθησαν καὶ πῦρ καὶ πληγαὶ καὶ τροχοὶ καὶ θηρία;». Ὁ δὲ μιαρὸς καὶ τυφλὸς πρὸς τὸ φῶς Ἀπελλιανὸς εἶπε· «Ὅλα αὐτὰ τὰ κάμνει ἡ Μάρτυς διὰ μαγείας».


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὸ ἔτος κατὰ τὸ ὁποῖον ἐτελείωσε τὸ ὑπὲρ Χριστοῦ μαρτύριον ἡ Πανεύφημος Εὐφυμία δὲν ἀναγράφεται ἐν τῷ Συναξαρίῳ αὐτῆς, εἰμὴ μόνον ὅτι ἐπὶ Διοκλητιανοῦ ἐμαρτύρησεν· συμπεραίνεται ὅμως ἀπὸ τοὺς προσεκτικοὺς ἐρευνητὰς τὸ ἔτος τγʹ (303). Ἄλλοι πάλιν ἀναβιβάζουν αὐτὸ ἔτι περισσότερον, καὶ ἄλλοι τὸ καταβιβάζουν κάτω τοῦ τʹ (300). Ὁ δὲ Μελέτιος (Τόμος Αʹ, σελ. 318) λέγει, ὅτι ὁ Καστῖνος ἢ Κυστῖνος ἐπισκοπεύσας τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὰ ἔτη σμαʹ-σμηʹ (241-248), ἀνήγειρε Ναὸν τῆς Πανευφήμου Μάρτυρος Εὐφημίας ἐν τῷ Πετρίῳ (συνοικίᾳ τοῦ Βυζαντίου), καὶ ὅτι αὕτη τότε ἐμαρτύρησεν· εἰς δὲ τὸν Ναὸν αὐτὸν ἐγκατέστησε τὸν Ἐπισκοπικὸν θρόνον. Εἰς τὸν ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Ἱεροῦ Δωροθέου Κατάλογον τῶν Ἐπισκόπων τοῦ Βυζαντίου ἡ ἀνέγερσις τοῦ ἐν τῷ Πετρίῳ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Εὐφημίας ἀποδίδεται εἰς τὸν διάδοχον τοῦ Καστίνου Τῖτον ἢ Τράτον, ὅμως ὀρθότερον θὰ πρέπῃ ἴσως νὰ ἀποδοθῇ εἰς τὸν Δομετιανὸν σπγʹ-τηʹ (288-308) ἢ τὸν Πρόβον τηʹ-τκʹ (308-320). Βλέπε καὶ εἰς τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου Καστίνου, τῇ κεʹ (25ῃ) Ἰανουαρίου ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».