Καὶ ἡ μία μὲν ἦτο γεμάτη ἀπὸ βρωμερὰν ὁμίχλην, ἡ δὲ ἄλλη ἀπὸ σκώληκας καὶ ἄλλη ἀπὸ ἄλλας βασάνους καὶ τιμωρίας. Ὅλαι δὲ αἱ λίμναι ἐκεῖναι ἦσαν γεμᾶται ἀπὸ πλῆθος ἀνθρώπων ἀναριθμήτων, οἵτινες ὅλοι ἐλεεινῶς καὶ γοερῶς ἔκλαιον καὶ ὠδύροντο».
«Ἀφ’ οὗ δὲ ἐπεράσαμεν τὰς λίμνας ἐκείνας καὶ ἐπροχωρήσαμεν ὀλίγον ἐμπρός, πάλιν εὕρομεν τον Γέροντα, ὅστις ἦτο ὁ Ἀβραάμ, τὸν ὁποῖον ἐγὼ εὐθὺς προσκυνήσας ἠσπασάμην. Ἐκεῖνος δὲ μοὶ ἔδωκε ποτήριον χρυσοῦν πλῆρες οἴνου, γλυκυτέρου καὶ αὐτοῦ τοῦ μέλιτος. Ἔδωκέ μοι δὲ καὶ τρία τεμάχια ξηροῦ ἄρτου, ἀπὸ τὰ ὁποῖα, τὸ μὲν ἓν ἔβαψα μέσα εἰς τὸν οἶνον, καὶ μοὶ ἐφάνη ὅτι τὸ ἔφαγον καὶ ἔπιον καὶ ὅλον τὸν οἶνον. Τὰ δὲ ἄλλα τεμάχια μοὶ ἐφάνη ὅτι ἔβαλον μέσα εἰς τὸν κόλπον μου, τὰ ὁποῖα καὶ ἐζήτουν χθὲς ἀπὸ σᾶς. Εἶτα μετ’ ὀλίγον ἐπήγαμεν πάλιν εἰς τὸν τόπον ἐκεῖνον, ὅπου ὁ γιγαντιαῖος ἐκεῖνος εὑρίσκετο, ὁ ἀσχημότατος καὶ ὅμοιος ὢν μὲ τὴν σκοτεινὴν νύκτα κατὰ τὸ πρόσωπον, ὅστις βλέπων με ἔτριξε μεγάλως τοὺς ὀδόντας του, καὶ μὲ θυμὸν καὶ πικρίαν ἔλεγε πρὸς ἐμέ· «Τώρα μὲν ἐγλύτωσες ἀπὸ τὰς χεῖράς μου, εἰς τὸ ἑξῆς ὅμως δὲν θέλω παύσει ἀπὸ τοῦ νὰ κατασκευάζω σκάνδαλα καὶ κακὰ καὶ ἐναντίον σου καὶ ἐναντίον τοῦ Μοναστηρίου σου». Ταῦτα μέν, ὅσα ἠξεύρω καὶ ὅσα ἐνθυμοῦμαι, ἰδοὺ σᾶς ἐφανέρωσα. Πατέρες καὶ ἀδελφοί. Πῶς δὲ ἦλθον πάλιν εἰς ἐμαυτόν, παντελῶς δὲν ἠξεύρω».
Ἀφ’ οὗ δὲ ταῦτα εἶπε καὶ διηγήθη ὁ Κοσμᾶς, ἐστάλη εἷς ἀδελφὸς εἰς τὸ Μοναστήριον, τὸ ἐπονομαζομενον τοῦ Τραϊανοῦ, καὶ εὑρίσκει τὸν Μοναχὸν Ἀθανάσιον ἀποθανόντα καὶ ἔξω τοῦ κελλίου του νεκρὸν ἐπὶ τοῦ κραββάτου φερόμενον [7]. Ἐρωτήσας δὲ ὁ ἀποσταλεὶς ἀδελφός, πότε ὁ Ἀθανάσιος ἀπέθανεν, ἔμαθεν, ὅτι χθὲς κατὰ τὴν ἐνάτην ὥραν τῆς ἡμέρας, κατὰ τὴν ὁποίαν καὶ ὁ Ὅσιος Κοσμᾶς εἶδε τὴν ρηθεῖσαν ὀπτασίαν καὶ ἦλθεν εἰς τὸν ἑαυτόν του.
Καὶ ταῦτα μὲν οὕτως ἠκολούθησαν. Μετ’ ὀλίγον δὲ καιρὸν ἔγιναν ἓν Μοναστήριον τὰ δύο ἐκεῖνα Μοναστήρια, τὸ τοῦ θείου Κοσμᾶ καὶ τὸ τοῦ Τραϊανοῦ, διότι ἦσαν καὶ τὰ δύο γειτονεύοντα, καὶ οὕτως εἶναι ἕως τὴν σήμερον. Ζήσας δὲ ὁ Ὅσιος Κοσμᾶς τριάκοντα χρόνους μετὰ τὴν ἀνωτέρω ὀπτασίαν καὶ ἡγουμενεύων εἰς τὰ εἰρημένα δύο Μοναστήρια, πολλὴν προκοπὴν καὶ αὔξησιν προεξένησεν εἰς αὐτὰ καὶ κατὰ τὴν θεάρεστον καὶ ἐνάρετον πολιτείαν τῶν Μοναχῶν καὶ κατὰ τὰ εἰσοδήματα τὰ πρὸς διοίκησιν καὶ τροφὰς ἀναγκαίας τῶν ἀδελφῶν, εἰς δόξαν τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ ἡμῶν· ᾧ πρέπει πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.