Τῇ ΙΕ’ (15ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ, Πρεσβυτέρου τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Ἐκκλησίας.

Οἱ δὲ Ἅγιοι Παῖδες κατεφλέγοντο εἰς τὰς κεφαλὰς δριμύτατα· ὅθεν εἰς ὀλίγην ὥραν ἐτελεύτησεν ὁ νεώτερος, μὴ ὑποφέρων τὴν φλόγα, ἥτις ἐξῆψεν εἰς τὸ κρανίον του. Τότε ὁ ἕτερος, διὰ νὰ καταισχύνῃ τοὺς εἰδωλολάτρας καὶ διὰ νὰ στερεώσῃ τοὺς κεκρυμμένους Χριστιανοὺς εἰς τὴν πίστιν, εὐφήμιζε τὴν νίκην τοῦ ἀδελφοῦ ἀγαλλιώμενος καὶ κατεφίλει αὐτὸν ὀνομάζων αὐτὸν στρατιώτην ἀήττητον καὶ νικητὴν γενναιότατον, καὶ οὕτως ἐναγκαλιζόμενος ἐκεῖνον παρέδωκε καὶ αὐτὸς ὁ μακάριος τὴν ἁγίαν του ψυχὴν εἰς χεῖρας Θεοῦ. Ὅθεν οἱ μὲν τύραννοι ἔμειναν κατῃσχυμμένοι, οἱ δὲ εὐλαβεῖς Χριστιανοὶ ἔλαβον τὰ ἅγια ταῦτα καὶ σεβάσμια λείψανα καὶ ἐντίμως αὐτὰ ἐνεταφίασαν, μετά τινας δὲ χρόνους τοὺς ἔκτισαν καὶ Μαρτύριον, τὸ ὁποῖον ἕως τὴν σήμερον φαίνεται εἰς τὴν Νικομήδειαν, τὸ τῶν νηπίων ὀνομαζόμενον· ἀλλ’ ἐπὶ τὸ προκείμενον ἐπανέλθωμεν.

Ὅταν μετέφερον τὸν Ἅγιον Λουκιανὸν δεδεμένον, διῆλθον ἀπὸ τὴν Καππαδοκιαν, εὑρὼν δὲ ἐκεῖ στρατιώτας τινάς, οἱ ὁποῖοι ἠρνήθησαν τὸν Χριστόν, τοὺς ἐδίδασκε πρῶτον μὲ λόγους πλήρεις ἀγάπης καὶ εὐπλαγχνίας παρακινῶν αὐτοὺς νὰ ἐπιστρέψωσι καὶ πάλιν εἰς τὴν εὐσέβειαν, ἔπειτα τοὺς παρεκίνει καὶ μὲ παραδείγματα, λέγων πρὸς αὐτοὺς ὁ σοφώτατος ταῦτα· «Ἀπρεπὲς καὶ ἀνοίκειον εἶναι νὰ δειλιῶσιν οἱ στρατιῶται τὸν διὰ Χριστὸν θάνατον, τὸν ὁποῖον παῖδες καὶ γυναῖκες ἀναρίθμητοι δὲν ἐφοβήθησαν. Διὰ τὸν ἐπίγειον βασιλέα κινδυνεύετε καθ’ ἑκάστην εἰς θάνατον, τὸν δὲ ἐπουράνιον ἐπροδώσατε, ὅστις εἶναι ζωῆς καὶ θανάτου Κύριος. Καλύτερον εἶναι νὰ καταφρονήσητε αὐτὴν τὴν πρόσκαιρον ζωὴν διὰ τὴν ἀγάπην Αὐτοῦ, ὅστις θὰ σᾶς δώσῃ μακαριότητα αἰώνιον, παρὰ νὰ προτιμήσητε αὐτὴν τὴν ὀλιγοχρόνιον, τὴν ὁποίαν καὶ μὴ θέλοντες χάνετε εἰς τὸν πόλεμον καὶ ὑπάγετε καὶ εἰς ἀτελεύτητον κόλασιν». Μὲ τοιαῦτα καὶ ἄλλα παρόμοια παραδείγματα ἐπροθυμοποίησεν αὐτοὺς διὰ τὸ Μαρτύριον· ὅθεν μετανοήσαντες διὰ τὴν προτέραν ἀγνωσίαν, ἐπέδειξαν κατόπιν περισσοτέραν εὐσέβειαν καὶ προθυμίαν καὶ ἔδραμον τεσσαράκοντα ἄνδρες ἀνδρείως εἰς τὸ Μαρτύριον.

Οὐχὶ δὲ μόνον καθ’ ὅλην τὴν ὁδοιπορίαν ἐστήριζε τοὺς ὀλιγοψύχους ὁ Ἅγιος, ἀλλὰ καὶ ὅταν ἔφθασεν εἰς τὴν Νικομήδειαν συνωμίλησε μὲ πολλούς, οἵτινες, Χριστιανοὶ ὄντες πρότερον, ἐβιάσθησαν ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρας καὶ μὴ δυνάμενοι νὰ ὑπομείνουν τὰ πάνδεινα κολαστήρια ἐθυσίασαν εἰς τὰ εἴδωλα· τούτους συμβουλεύσας ἱκανῶς ὁ σοφὸς Λουκιανὸς διώρθωσε τὰς γνώμας των, ὑποδείξας εἰς αὐτοὺς τὸν ἐκ τῆς παραβάσεως κίνδυνον καὶ τὰς ἀτελευτήτους κολάσεις, αἵτινες ἀναμένουν ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἠρνήθησαν τὸν Χριστὸν διὰ πρόσκαιρον ἀπόλαυσιν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Σαμόσατα· ἀρχαία πόλις τῆς Κομμαγηνῆς Συρίας ἐπὶ τῆς δεξιᾶς ὄχθης τοῦ Εὐφράτου. Ὑπῆρξεν ἕδρα τῶν παλαιῶν βασιλέων τῆς Κομμαγηνῆς. Πλησίον τῆς θέσεως αὐτῶν εὑρίσκεται νῦν τὸ τουρκικὸν χωρίον Σαμσὰτ ἀνῆκον εἰς τὴν Τουρκίαν.

[2] Περὶ τῆς ἐκδόσεως ταύτης γράφει ὁ σοφὸς Εὐθύμιος ὁ Ζυγαδηνὸς ἐν τῷ προοιμίῳ τῆς ἑρμηνείας του εἰς τοὺς Ψαλμοὺς τοῦ Δαβίδ, ὅτι ἡ ἑβδόμη ἑρμηνεία τῆς Γραφῆς ἐγένετο ὑπὸ τοῦ Ἁγίου Λουκιανοῦ, τοῦ μεγάλου Ἀσκητοῦ καὶ Μάρτυρος, ὁ ὁποῖος μελετήσας ἐπισταμένως τὰς προρρηθείσας ἓξ ἐκδόσεις, ἤτοι τὴν τῶν Ἑβδομήκοντα, τὴν τοῦ Ἀκύλα, τὴν τοῦ Συμμάχου, τὴν τοῦ Θεοδοτίωνος, τὴν ἐν Ἱεριχὼ κεκρυμμένην εἰς πίθον, ἧς ὁ πατὴρ ἄδηλος, καὶ τὴν ἐν Νικοπόλει εὑρεθεῖσαν, ἧς καὶ αὐτῆς ὁ πατὴρ ἄδηλος, καὶ ἐγκύψας εἰς τὸ Ἑβραϊκὸν πρωτότυπον φιλοπονώτερον, ἐποίησεν ἰδικήν του ἀκριβεστάτην ἔκδοσιν, τὴν ὁποίαν ἀφῆκεν εἰς τοὺς Χριστιανούς, δὲν εἶχε δὲ αὕτη οὐδὲν ἐλλιπὲς οὔτε περιττόν. Ἡ ἔκδοσις αὕτη εὑρέθη ἐν Νικομηδείᾳ γεγραμμένη διὰ τῶν ἰδίων χειρῶν τοῦ Ἁγίου Λουκιανοῦ, ἐντὸς μικροῦ τινος πίθου κεχρισμένου μὲ ἄσβεστον, ὕστερον ἀπὸ τὴν ἄθλησίν του, ἐπὶ Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου βασιλέως. Αὕτη δὲ ἡ ἔκδοσις εἶναι σύμφωνος μὲ τὴν τῶν Ἑβδομήκοντα, ἀποβάλλουσα καὶ παραγράφουσα ὅλα τὰ παρὰ τῶν ἄλλων ἑρμηνευτῶν παραφθαρέντα ρητά.

[3] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ Θʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ γʹ (3ῃ) τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου.

[4] Βλέπε περὶ τούτου ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ κδʹ (24ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[5] Περὶ τῆς κατὰ τὸν αὐτὸν περίπου τρόπον τελέσεως τῆς θείας ἱερουργίας, ἄνευ δηλαδὴ καθιερωμένης Ἁγίας Τραπέζης, βλέπε καὶ εἰς τὸ Συναξάριον τοῦ Ὁσίου Μάρη κατὰ τὴν κεʹ (25η) Ἰανουαρίου, ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Ὅπως ὅμως καὶ ἐκεῖ γράφεται τὸ τοιοῦτον, ὡς σπάνιον καὶ ἐξ ἀνάγκης γενόμενον, δὲν πρέπει νὰ τελῆται παρ’ ἄλλου. Βλέπε καὶ τὴν ὑποσημείωσιν τοῦ λαʹ (31) Κανόνος τῆς Ἁγίας Ϛʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἐν τῷ «Πηδαλίῳ».