Τῇ ΙΓ’ (13ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ΚΑΡΠΟΥ, ΠΑΠΥΛΟΥ, ΑΓΑΘΟΔΩΡΟΥ καὶ ΑΓΑΘΟΝΙΚΗΣ.

Τὸ δὲ ἅγιον καὶ τίμιον αὐτοῦ λείψανον ἔρριψαν οἱ τύραννοι νὰ τὸ φάγουν τὰ θηρία, ἀλλὰ τὸ μεσονύκτιον ἐπῆγαν φιλομάρτυρές τινες, καὶ λαβόντες αὐτὸ κρυφίως, τὸ ἔκρυψαν εἰς ἓν σπήλαιον, ἕως νὰ παύσῃ ὁ διωγμός, διὰ νὰ τὸ ἐνταφιάσουν ὡς ἔπρεπε. Μετὰ ταῦτα ἐδοκίμαζε πάλιν ἡ πολύστροφος ἐκείνη ἀλώπηξ, ὁ δόλιος Οὐαλέριος, νὰ διαστρέψῃ τοὺς Ἁγίους με κολακείας, φοβούμενος μήπως ζημιωθῇ καὶ αὐτούς, ὡς τὸν Ἀγαθόδωρον, καὶ τοὺς ἔλεγεν, ὅτι «αὐτὸς μὲν ἔλαβεν ἀξίως τὸν θάνατον, διότι δὲν κατεδέχθη νὰ προσκυνήσῃ τοὺς θεούς, ὡς ἄφρων καὶ ὑπερήφανος· ἀλλὰ σεῖς, ὡς φρόνιμοι, ἴδετε τὸ συμφέρον σας καὶ μὴ θελήσετε νὰ λάβητε ἀνοήτως βίαιον θάνατον». Ταῦτα λέγοντος τοῦ τυράννου τὸν ἀπέκρουσαν οἱ Ἅγιοι, ἐπαινοῦντες τὸν Ἀγαθόδωρον καὶ λέγοντες ὅτι ἐπόθουν διὰ τὸν Χριστὸν νὰ λάβουν τὸν αὐτὸν καὶ ἐπωδυνώτερον θάνατον. Ἐπειδὴ δὲ ὁ δικαστὴς εἶχε νὰ διανύσῃ κατ’ ἐκείνας τὰς ἡμέρας μακρὰν ὁδοιπορίαν, προκειμένου νὰ μεταβῇ δι’ ὑπηρεσίαν ἀπὸ τὰς Σάρδεις εἰς τὴν Πέργαμον, προσέταξε νὰ τὸν ἀκολουθοῦν καὶ οἱ Ἅγιοι τρέχοντες, διὰ νὰ βαρυνθοῦν τὸν κόπον καὶ νὰ ραθυμήσωσιν.

Ἀλλ’ οἱ Ἅγιοι ἔτρεχον ὁδοιποροῦντες καὶ ἠκολούθουν τοὺς ἵππους νομίζοντες εὐφροσύνην τὴν διὰ τὸν Χριστὸν κακοπάθειαν, φθάσαντες δὲ εἴς τινα πόλιν, τοὺς ἐφυλάκισαν· τὴν δὲ ἐπερχομένην νύκτα ἦλθεν ἐξ οὐρανοῦ θεία δύναμις, ἥτις ἐθεράπευσε τὰς πληγάς των καὶ τοὺς ἔδωκε πρὸς τοὺς ἀγῶνας προθυμίαν περισσοτέραν. Τὸ πρωῒ προσέταξε πάλιν ὁ τύραννος νὰ τὸν ἀκολουθοῦν ὡς καὶ πρότερον· καὶ βλέπων αὐτοὺς ὅτι δὲν εἷχον οὐδεμίαν κακοπάθειαν ἀπὸ τὴν ὁδοιπορίαν τῆς προηγουμένης ἡμέρας, ἐκάλει τὴν θαυματουργίαν μαντείαν καὶ κακουργίαν δαιμόνων ὁ δαιμονόψυχος· ὅθεν θυμωθεὶς τοὺς ἔβαλεν εἰς ὅλα τὰ μέλη βαρύτατα σίδηρα, καὶ τοὺς ἠνάγκασε νὰ τρέχουν, διὰ νὰ ἔχουν διπλῆν τὴν βάσανον.

Ἀφοῦ ἔφθασαν εἰς τὸν ὡρισμένον τόπον, ἔκαμεν ὁ Οὐαλέριος θυσίαν εἰς τοὺς δαίμονας, ἔπειτα καθήσας ἐπὶ βήματος λέγει εἰς τὸν Κάρπον· «Ἔπρεπεν εἰς σὲ νὰ εὐλαβηθῇς ἐξ ἀρχῆς τὴν πολλὴν καλωσύνην μου καὶ νὰ προσκυνήσῃς τοὺς μεγάλους θεούς, οἱ ὁποῖοι σὲ ηὐσπλαγχνίσθησαν τόσον, ὥστε ἦλθες εἰς τόσην ὁδοιπορίαν χωρίς τινα βάσανον· ἀλλὰ σὺ φαίνεσαι εἰς τοὺς εὐεργέτας ἀχάριστος καὶ καταφρονεῖς αὐτοὺς καὶ ἡμᾶς, οἱ ὁποῖοι ποθοῦμεν τὸ συμφέρον σου, καὶ σὲ συμβουλεύομεν τὰ σωτήρια· ἐγὼ εὐλαβοῦμαι τὰς λευκάς σου τρίχας καὶ λυποῦμαι νὰ κάμω ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον σοῦ ἤξιζεν· ἀλλ’ ὅμως, ἐὰν ἕως τέλους δὲν ὑπακούσῃς, εἶναι ἀνάγκη νὰ σὲ παιδεύσω ὡς παραβάτην τῶν θείων νόμων, ὡς παρήκοον εἰς τὰ ἐμοῦ προστάγματα καὶ ὡς ὑβριστὴν τῶν θεῶν ἀθεώτατον».


Ὑποσημειώσεις

[1] Πέργαμος· ἀρχαία πόλις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Μυσίας καὶ πρωτεύουσα τοῦ ὁμωνύμου βασιλείου τῆς Περγάμου. Ἦτο ἐκτισμένη ἐπὶ ὄρους μεταξὺ Σμύρνης καὶ Κυδωνιῶν (Ἀϊβαλὶ) εἰς ὕψος 300 μέτρων ἀπὸ τὴν ἐπιφάνειαν τῆς θαλάσσης καὶ εἰς ἀπόστασιν τριάκοντα χιλιομέτρων ἀπὸ τῆς ἐπὶ τοῦ Αἰγαίου παραλίας, ἐφ’ ἧς εἶχε σπουδαῖον ἐπίνειον καὶ ναύσταθμον τὴν πολίχνην Ἐλαίαν (νῦν Τσανταρλὶ) μετὰ τῆς ὁποίας συνεδέετο διὰ τοῦ μεγάλου καὶ πλωτοῦ ποταμοῦ Καΐκου (Τουρκιστὶ Μπακὶρ-Τσάϊ). Ἐν Περγάμῳ ἤκμασαν ἐπὶ πολλοὺς αἰῶνας αἱ τέχναι καὶ τὰ γράμματα. Ἐν αὐτῇ ἐπενοήθη ὑπὸ τοῦ Γραμματικοῦ Κράτητος ἡ ἐν εἴδει χάρτου περγαμηνὴ ἐκ δέρματος, λαβοῦσα ἐξ αὐτῆς καὶ τὸ ὄνομα. Αἱ περγαμηναὶ τῆς Περγάμου ὑπῆρξαν περίφημοι διά τε τὴν σπουδαίαν κατεργασίαν των, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν βιομηχανικὴν παραγωγήν των. Ἡ βιβλιοθήκη τῆς Περγάμου περιεῖχε διακοσίας χιλιάδας τόμους βιβλίων παντοίας πνευματικῆς προόδου καὶ ἀναπτύξεως. Διαρπαγεῖσα μετὰ ταῦτα ὑπὸ τῶν Ρωμαίων ἐδωρήθη ὑπ’ αὐτῶν εἰς τὴν Κλεοπάτραν καὶ κατεκάη βραδύτερον μετὰ τῆς ὅλης Ἀλεξανδρινῆς Βιβλιοθήκης. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Περγάμου ἦτο μία τῶν ἑπτὰ Ἐκκλησιῶν ἃς ἀναφέρει ὁ Θεολόγος Ἰωάννης εἰς τὴν Ἀποκάλυψιν (αʹ 11). Ἀλλαχοῦ ἀποκαλεῖ αὐτὴν «θρόνον τοῦ Σατανᾶ» (Ἀποκ. βʹ 12-17). Εἰς τὴν Πέργαμον καθὼς καὶ εἰς τὴν Ἐλαίαν σῴζονται νῦν σπουδαῖα μνημεῖα ἀρχαίας τέχνης, ἄλλα ἀνέκαθεν ὁρατὰ καὶ ἄλλα ἐλθόντα εἰς φῶς ἐσχάτως δι’ ἀνασκαφῶν. Ἡ Πέργαμος κατελήφθη ὑπὸ τῶν Σελτζούκων Τούρκων τὸ 1310, κατὰ δὲ τὴν ἐπιδρομὴν τοῦ Ταμερλάνου τὸ 1401 κατεστράφη καὶ ἠρημώθη τελείως. Μετὰ πάροδον ἑνὸς καὶ ἡμίσεος περίπου αἰῶνος οἱ Τοῦρκοι ἔκτισαν καὶ κατῴκισαν ἐκ νέου τὴν Πέργαμον, οὐχὶ ὅμως ἐπὶ τῆς κορυφῆς, ἀλλ’ εἰς τοὺς πρόποδας τοῦ ὄρους.

[2] Θυάτειρα· ἀρχαία πόλις τῆς Λυδίας ἐν τῇ δυτικῇ Μικρᾷ Ἀσία, καλουμένη πρὸ τοῦ γʹ π.Χ. αἰῶνος Πελοπία καὶ Σεμίραμις. Ἦτο ἐκτισμένη παρὰ τὸν Ὕλλον παραπόταμον τοῦ Ἕρμου (Γκεντὶζ-τσάϊ), εἰς τὰ σύνορα Λυδίας καὶ Μυσίας καὶ μεταξὺ τῶν πόλεων Περγάμου καὶ Σάρδεων ἀπέχουσα τῆς πρώτης πρὸς Ἀνατολὰς περὶ τὰ 80 χ.λ.μ. καὶ τῆς δευτέρας πρὸς Βορρᾶν 60 χ.λ.μ. παρὰ τὴν θέσιν τῆς σημερινῆς πόλεως Ἀξαρίου (Ἀκ-Χισσάρ). Εἶχε δὲ καὶ τὸ προνόμιον τοῦ ἐρυθροῦ χρωματισμοῦ. Τὰ Θυάτειρα κατεστάθησαν λίαν ἐνωρὶς Χριστιανικὸν κέντρον, ἦσαν δὲ καὶ αὐτὰ ἕδρα μιᾶς τῶν ἑπτὰ Ἐκκλησιῶν τῆς Ἀποκαλύψεως (αʹ 1, βʹ 18-24). Ἐκ Θυατείρων κατήγετο καὶ ἡ Λυδία πρώτη ἐν Εὐρώπῃ βαπτισθεῖσα ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου Παύλου γυνὴ εἰς Φιλίππους τῆς Μακεδονίας. Σήμερον τὸν τίτλον τοῦ Μητροπολίτου Θυατείρων φέρει ὁ Ἔξαρχος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου ἐν τῇ Δυτικῇ Εὐρώπῃ ἔχων τὴν ἕδραν του εἰς τὸ Λονδίνον.

[3] «Ἔγνω βοῦς τὸν κτησάμενον, καὶ ὄνος τὴν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ» (Ἠσ. αʹ 3).

[4] Σάρδεις· ἀρχαιοτάτη καὶ πλουσιωτάτη πόλις τῆς ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ Λυδίας, πρωτεύουσα τοῦ βασιλείου αὐτῆς, κειμένη ἐπὶ τῶν ὀχθῶν τοῦ χρυσορρόα μυθολογουμένου Πακτωλοῦ ποταμοῦ (Τουρκιστὶ Σάρτ-Τσάϊ), παρὰ τοὺς πρόποδας τοῦ ὄρους Τμώλου. Ἀπέχει τῆς Σμύρνης πρὸς Ἀνατολὰς περὶ τὰ 55 χ.λ.μ., τῶν Θυατείρων πρὸς Νότον περὶ τὰ 60 χ.λ.μ. καὶ τοῦ Ἕρμου ποταμοῦ (νῦν Γκεντὶζ-Τσάϊ) τρία μόνον χ.λ.μ. Βασιλεὺς ταύτης ἐχρημάτισεν ὁ περιώνυμος διὰ τὸν πλοῦτον του Κροῖσος (563-548 π.Χ.). Γνωστότατον εἶναι τὸ διδακτικὸν πάθημα τοῦ Κροίσου. Τοσοῦτος ὑπῆρχεν ὁ πλοῦτος αὐτοῦ ὥστε, λέγεται, ὅτι μεταξὺ τῶν ἄλλων εἶχε κατεσκευασμένους κήπους ὁλοκλήρους μὲ δένδρα ἐκ χρυσοῦ, μὲ χρυσᾶ φύλλα καὶ χρυσοῦς καρπούς, κατ’ ἀπομίμησιν τῶν φυσικῶν. Τὸν Κροῖσον ἐπεσκέφη ποτὲ ὁ Ἀθηναῖος φιλόσοφος Σόλων· ὁ Κροῖσος ἐναβρυνόμενος διὰ τὰ πλούτη του καὶ θεωρῶν ἑαυτὸν εὐδαιμονέστερον πάντων τῶν ἀνθρώπων, ἠρώτησε τὸν Σόλωνα ἂν εἶδε ποτὲ ἕτερον ἄνθρωπον μακαριώτερον αὐτοῦ. Ὁ Σόλων διὰ τῶν ἀπαντήσεών του ἀφῆκε νὰ ἐννοηθῇ ὅτι μακάριοι εἶναι μόνον οἱ ἐπ᾽ ἀρετῇ ἕως τέλους διακριθέντες. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Κροῖσος ἐδυσφόρει, προσέθηκε καὶ τὴν ἀθάνατον ρῆσιν «μηδένα πρὸ τέλους μακάριζε». Μετ’ οὐ πολὺ ἡττηθεὶς ὁ Κροῖσος ὑπὸ τοῦ βασιλέως τῶν Περσῶν Κύρου, συνελήφθη αἰχμάλωτος καὶ ἐτέθη ἐπὶ τῆς πυρᾶς διὰ νὰ καῇ. Τότε ἐνθυμηθεὶς τοῦ Σόλωνος ἐκραύγασε· «Σόλων, Σόλων, Σόλων». Ὁ Κῦρος πληροφορηθεὶς τὴν αἰτίαν τοῦ ἐχάρισε τὴν ζωήν. Ὁ θησαυρὸς τοῦ Κροίσου, τὸν ὁποῖον ἀπεκόμισεν ὁ Κῦρος ὁμοῦ μετὰ τοῦ Κροίσου, εἰς νομίσματα μόνον, ἀνήρχετο κατὰ τοὺς ἱστορικοὺς εἰς 600.000.000 τάλληρα. Τόσον εὐμετάβολος εἶναι ἡ πρόσκαιρος εὐδαιμονία τῶν ἀνθρώπων. Καὶ εἰς τὰς Σάρδεις ὁ Χριστιανισμὸς εἰσῆλθε λίαν ἐνωρίς. Ἡ Ἐκκλησία τῶν Σάρδεων ὑπῆρξε καὶ αὕτη ἐκ τῶν ἑπτὰ τῆς Ἀποκαλύψεως (αʹ 11)· παρὰ ταῦτα οἱ Χριστιανοὶ τῶν Σάρδεων ἐξαχρειωθέντες καὶ αὐτοὶ ὑπὸ τοῦ πλούτου ἐπετιμήθησαν (Ἀποκ. γʹ 1-5). Σήμερον ὑπάρχει ἔρημος καὶ ἀκατοίκητος ἡ ἄλλοτε ὑπερευδαίμων πόλις τῶν Σάρδεων.