ΕΥΛΑΜΠΙΟΣ καὶ ΕΥΛΑΜΠΙΑ οἱ ἔνδοξοι Ἅγιοι Μάρτυρες καὶ αὐτάδελφοι κατήγοντο ἀπὸ τὴν μεγαλούπολιν Νικομήδειαν, ὄντες νέοι ὡραῖοι τὴν ὄψιν, τὸ γένος περιφανεῖς, ζηλωταὶ δὲ τῆς εὐσεβείας θερμότατοι, ζῶντες κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ Μαξιμιανοῦ ἐν ἔτει σϟϛ’ (296) ἡγεμονεύοντος ἐν Νικομηδείᾳ τοῦ Μαξίμου. Μὴ ὑποφέρων δὲ ὁ Εὐλάμπιος νὰ βλέπῃ τὸ ὄνομα, τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ὑβριζόμενον, ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν πόλιν καὶ κατῴκει εἰς τόπον ἔρημον, ἐγκρατεύομενος ἀπὸ πᾶν ἁμάρτημα καὶ θεαρέστως πολιτευόμενος· ὕστερον δὲ πάλιν κατανυγεὶς τὴν καρδίαν, ἐνεπλήσθη ζήλου θείου ὡς ὁ ζηλωτὴς Ἠλίας καὶ ἀφήνων τὴν ἔρημον ἐπῆγεν εἰς τὴν πόλιν πρόθυμος νὰ παρρησιασθῇ εἰς τοὺς ἐθνικοὺς εἰδωλολάτρας, κηρύττων τὴν εὐσέβειαν, διὰ νὰ λάβῃ τὸν στέφανον τῆς ἀθλήσεως. Ἰδὼν δὲ ἄνωθεν τῶν θυρῶν τῆς πόλεως τὰ βασιλικὰ προστάγματα, περιεγέλασε τοὺς ματαιόφρονας εἰδωλολάτρας· ὅθεν οἱ παρεστῶτες ἐγνώρισαν, ὅτι ἦτο Χριστιανὸς καὶ παρευθὺς δένοντες αὐτὸν τὸν ἐφυλάκισαν, ἕως νὰ τὸν φέρουν ὡς νέον κυνήγιον εἰς τὸν ἐξουσιαστήν.
Μαθὼν ὁ ἡγεμὼν ταῦτα προσέταξε καὶ τὸν ἔφεραν ἐνώπιόν του, ἰδὼν δὲ αὐτὸν νεάζοντα καὶ ἀγένειον εἶχεν ἐλπίδας ὅτι θὰ τὸν παραπλανήσῃ καὶ τοῦ λέγει· «Διὰ ποίαν αἰτίαν παρεκινήθης εἰς τοσαύτην ἀναισχυντίαν, νὰ περιφρονήσῃς τὰ βασιλικὰ προστάγματα, ὅταν ἡ ὄψις τοῦ προσώπου σου δεικνύει ὅτι εἶσαι εὐγενὴς καὶ ἔκλαμπρος; Κάμε λοιπὸν τὸ συμφέρον σου ὡς γνωστικός, καὶ θυσίασον εἰς τοὺς θεούς, ἂν θέλῃς νὰ εὐφράνῃς αὐτοὺς καὶ ἡμᾶς καὶ νὰ λυτρωθῇς ἀπὸ δεινὰ κολαστήρια, τὰ ὁποῖα σὲ ἀναμένουν, ἐὰν καταφρονήσῃς τοὺς λόγους μου». Τότε ὁ Ἅγιος ποιήσας τὸ σημεῖον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἀπεκρίθη· «Εἴθε, ὦ ἡγεμών, νὰ ἐγίνωσκες καὶ σὺ τὸ συμφέρον σου, νὰ προσκυνήσῃς ἕνα Θεὸν Τρισυπόστατον, τὸν ὁποῖον καὶ μόνον ἀπὸ τἠν εὐταξίαν τῆς κτίσεως ἠμπορεῖτε νὰ καταλάβητε, ὅστις ἐποίησε τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ τὰ ἐπίλοιπα κτίσματα, μὲ τοσαύτην σοφίαν θαυμάσιον, εἰ δὲ καὶ προτιμᾷς πολλοὺς θεούς, μὲ τοὺς ὁποίους χλευάζεις τοὺς ἁπλουστέρους καὶ τοὺς προξενεῖς τὴν αἰώνιον κόλασιν, ἐγὼ δὲν καταδέχομαι κἂν νὰ σοῦ ακούσω, ἐπειδὴ εἶμαι τετιμημένος μὲ ψυχικὴν λογικήν, καὶ ἐλπίζω νὰ ὑπάγω εἰς τὴν αἰώνιον ζωήν, νὰ εὐφραίνωμαι ὅτι ἕνα καὶ μόνον Θεὸν προσκυνῶ καὶ σέβομαι, τὸν φύσει ἀόρατον καὶ εἰς ἐκεῖνον μόνον θέλω αποδώσει τὰς εὐχάς μου ἔμπροσθεν τοῦ λαοῦ του».