Τῇ ΚΓ’ (23ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΥ Ἐπισκόπου Ἰκονίου.

Ταῦτα λέγων ὁ μέγας Θεοδόσιος μετὰ δακρύων, εὐθὺς προσέταξε νὰ δείρουν δυνατὰ τοὺς αἱρετικοὺς ὅλους μὲ τὸν ἀρχηγόν των Εὐνόμιον καὶ νὰ τοὺς πομπεύσουν ἐπὶ τῶν καμήλων εἰς τὸ μέσον τῆς πόλεως. Ἔπειτα νὰ εἶναι καθῃρημένοι ἀπὸ τοὺς θρόνους καὶ ἐξωρισμένοι ἅπαντες. Τὸν δὲ Ἀμφιλόχιον ἐκράτησεν ἡμέρας πολλὰς εἰς τὸ παλάτιον ἀκούων εὐλαβῶς τὴν γλυκυτάτην διδασκαλίαν του· πολλάκις δὲ τοῦ ἐζήτησε συγχώρησιν ὁ Ἅγιος νὰ ἀναχωρήσῃ, ἀλλὰ δὲν ἤθελε νὰ τὸν ἀφήσῃ ὁ εὐσεβέστατος βασιλεύς· ὁ δὲ παρεκάλει αὐτὸν λέγων ὅτι «Ὁ βοσκὸς πρέπει νὰ εὑρίσκεται πλησίον εἰς τὰ πρόβατα». Τέλος, ὡς εἶδεν ὁ βασιλεὺς τὸν μεγάλον πόθον, τὸν ὁποῖον εἶχε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸν θρόνον του, τοῦ εἶπε νὰ ζητήσῃ χάριν ὁποίαν βούλεται· ὁ δὲ ἀπεκρίνατο· «Ἡ χάρις τὴν ὁποίαν ἐζήτουν ἀπὸ τὴν βασιλείαν σου, μοὶ ἐδόθη Θεοῦ συνεργοῦντος μοι· ὅθεν ἄλλο ἐπίγειον χάρισμα δὲν ζητῶ ἀπὸ τὸ κράτος σου». Ὁ δὲ βασιλεὺς πάλιν τὸν ἠνάγκασε νὰ ζητήσῃ χωρὶς ἄλλο δώρημά τι. Ὅθεν, διὰ νὰ μὴ τὸν λυπήσῃ, τοῦ εἶπε νὰ κτίσῃ δύο Ἐκκλησίας εἰς τὸ Ἰκόνιον, μίαν μὲν εἰς τὸ ὄνομα τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας καὶ ἄλλην τοῦ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. Τὰς ὁποίας ὑπεσχέθη νὰ ἀνακοιδομήσῃ ὁ βασιλεὺς καὶ οὕτως ἐποίησε. Δοὺς δὲ εἰς αὐτὸν Σταυρὸν χρυσοῦν, ἔχοντα ἐντὸς αὐτοῦ τίμιον ξύλον καὶ ἀποχαιρετήσαντες ἀλλήλους, ἐπέστρεψε πάλιν νῆστις ὅλην τὴν ὁδοιπορίαν ἕως οὗ ἐπῆγεν εἰς τὸ κελλίον του καὶ ἀπέθεσεν εἰς τὸ σπήλαιον τοῦ βασιλέως τὸ δώρημα· καὶ τελέσας ἀγρυπνίαν ὁλονύκτιον, τὴν πρωΐαν ἐλειτούργησε καὶ οὕτως εἰσῆλθεν εἰς τὸ Ἰκόνιον.

Μετὰ ταῦτα ἔστειλεν ὁ βασιλεὺς καὶ ἔκτισε τρεῖς Ναούς, δύο τοὺς ὁποίους ἐζήτησεν ὁ Ἅγιος καὶ τὸν ἄλλον διὰ τὸν Ἀρχιδιάκονον Θεόδουλον· ἀφοῦ δὲ οἱ Ναοὶ ἐτελειώθησαν, ἐκάλεσεν ὁ Ἀμφιλόχιος τὸν Μέγαν Βασίλειον νὰ τοὺς ἐγκαινιάσῃ· καίτοι δὲ ἦτο ἀσθενής, ὅμως διὰ τὴν ἀγάπην τοῦ φίλου του ἐπῆγε, καὶ καθιερώσας αὐτούς, γίνεται πνευματικὴ εὐφροσύνη καὶ Ἁγίου Πνεύματος ἐπισκίασις. Μετὰ ταῦτα παρῆλθον δύο ἔτη καὶ ἐκοιμήθη ὁ Μέγας Βασίλειος, ἐπῆγε δὲ καὶ ἐνεταφίασεν αὐτὸν ὁ ἱερὸς Ἀμφιλόχιος, ὅστις ἔγραψε καὶ ἐγκώμιον εἰς αὐτόν [2]. Ἐπιστρέψας μετὰ ταῦτα εἰς τὴν ἐπαρχίαν του ἐδίδασκε πάλιν τὸ ποίμνιόν του, οὕτω δὲ ἀγωνιζόμενος καὶ διδάσκων ἀπῆλθε πρὸς Κύριον καὶ ὁ σοφὸς Ἀμφιλόχιος περὶ τὸ ἔτος τϟε’ (395), ἵνα λάβῃ τὴν ἀμοιβὴν τῶν πολλῶν κόπων του· ὅλη δὲ ἡ πόλις ἐλυπήθη, συμφορὰν μεγάλην νομίζουσα τὴν τούτου ὑστέρησιν. Ἔθαψαν λοιπὸν ἐντίμως τὸ τίμιον λείψανον, πολλὰ δάκρυα καταχέοντες· ὁ δὲ δοξάζων τοὺς αὐτὸν ἀντιδοξάζοντας, ἐδόξασε τὸν αὐτοῦ θεράποντα καὶ ἐτέλεσε καὶ μετὰ θάνατον θαύματα, εἰς δόξαν Αὐτοῦ τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν.

                         

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Σημείωσαι, ὅτι ὁ μὲν Θεοδώρητος εἰς βιβλίον εʹ κεφ. ιϛʹ τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας» λέγει, ὅτι ὁ θεῖος Ἀμφιλόχιος δὲν ἐχαιρέτησε τὸν Ἀρκάδιον, ὁ δὲ Σῳζόμενος εἰς βιβλίον ζʹ κεφ. ϛʹ τῆς «Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας», λέγει, ὅτι εἶπε ταῦτα εἰς τὸν Ἀρκάδιον, ὡς εἰς νήπιον· «Χαῖρε, τέκνον, τῷ δακτύλῳ σαίνων». Πρὸς τοῦτον τὸν μέγαν Ἀμφιλόχιον, ἐρωτήσαντα, ἀπέστειλεν ὁ Μέγας Βασίλειος τὰ εἰκοσιεπτὰ κεφάλαια τὰ περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Γράφει δὲ ὁ θεῖος Ἱερώνυμος εἰς τὸν «Κατάλογον τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συγγραφέων», ὅτι ὁ Ἅγιος οὗτος Ἀμφιλόχιος ἔφθασεν εἰς τόσην ἁγιότητα καὶ παιδείαν ἐξωτερικὴν καὶ ἐσωτερικήν, ὥστε συγκρίνεται μὲ τὸν Μέγαν Βασίλειον καὶ Γρηγόριον τὸν Θεολόγον, μετὰ τῶν ὁποίων ἐπῆγε καὶ εἰς τὴν ἐρημικὴν διαγωγήν, φίλος ὑπάρχων αὐτῶν. Περὶ τῶν βιβλίων τοῦ Ἁγίου τούτου, τὰ ὁποῖα ἦσαν πλήρη φιλοσοφικῶν ἀποφθεγμάτων, εἶπε τοὺς λόγους τούτους ὁ ρηθεὶς Ἱερώνυμος· «Οὐκ οἶδας τί πρῶτον ἐν αὐτοῖς ὀφείλεις θαυμάσαι· τὴν παιδείαν τοῦ αἰῶνος τούτου ἢ τὴν ἐπιστήμην τῶν θείων Γραφῶν» (παρὰ τῷ αʹ τόμῳ τοῦ Μελετίου σελ. 418).

[2] Εἶναι δὲ αὐτοῦ ἡ ἀρχή· «Ἀγαπητοὶ οὐκ ἠν ἀπεικός». Σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ καὶ ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων. Τύποις ἐξεδόθη ὑπὸ τοῦ Migne.