ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ ὁ ἱερὸς ἀνὴρ καὶ τῷ Θεῷ καθηγιασμένος ἐγεννήθη ἀπὸ γονεῖς εὐγενεῖς καὶ ἐπιφανεῖς εἰς τὴν χώραν τῶν Καππαδοκῶν καὶ ἐμάνθανε τὰ γράμματα ὁμοῦ μὲ τὸν Μέγαν Βασίλειον καὶ τὸν θεῖον Γρηγόριον, οἵτινες ἦσαν συμπατριῶται του καὶ ἔλαμψαν εἰς τὴν φιλοσοφίαν καὶ τὴν ἀρετήν, ὡς καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἀμφιλόχιος γράφει σαφέστατα εἰς τὰς ἐπιστολάς, ὅπου ἔστειλεν διὰ ἐκκλησιαστικά τινα ζητήματα πρὸς τὸν Μέγαν Βασίλειον, ὅστις τοῦ ἀπέστειλε τὰς λύσεις ἐπὶ τῶν ἐρωτήσεων, ἃς οἱ εὐσεβεῖς φυλάττουν ὡς Κανόνα ἕως τὴν σήμερον.

Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Ἅγιος οὗτος ηὔξησε κατὰ τὴν ἡλικίαν ὡς γνωστικὸς καὶ θεοφοβούμενος ἐμίσησεν ὅλα τὰ ἐγκόσμια, προτιμήσας τὸν Χριστόν. Ἀπηρνήθη ὡς ὁ μέγας Ἀβραὰμ τὴν πατρίδα ἐγκατέλιπε συγγενεῖς, φίλους, πλοῦτον καὶ ὅλα τῆς σαρκὸς τὰ θελήματα καὶ ἐπῆγεν εἰς τὴν χώραν τῶν Λυκαόνων, εἰς τὴν ὁποίαν εὗρε σπήλαιον ἡσυχαστικὸν εἰς ἔρημον τόπον, κατὰ τὸν πόθον του, καὶ ἔμεινεν ἐκεῖ κτίζων Ἐκκλησίαν ἐπ’ ὀνόματι τῆς Ἀειπαρθένου Θεοτόκου, καὶ ἐπολιτεύετο σχεδὸν ὡς ἐπουράνιος Ἄγγελος, μὲ νηστείας, χαμευνίας, ἀγρυπνίας, μὲ προσευχὴν ἀκατάπαυστον καὶ δάκρυα καὶ μὲ πᾶσαν ἄλλην σκληραγωγίαν καὶ ἄσκησιν. Δὲν ἐπρόσεχεν εἰς τὰ ἐπίγεια πράγματα, ἀλλ’ ὅλος μετάρσιος πρὸς Θεὸν καὶ ὑψούμενος, βλέποντες δὲ αὐτὸν διαλάμποντα εἰς τοσαῦτα ἔνθεα κατορθώματα, συνήγοντο πολλοὶ ἀπὸ τὰ περίχωρα καὶ ἐγίνοντο μαθηταὶ αὐτοῦ τὸν κόσμον ἀποτασσόμενοι.

Καθ’ ὃν δὲ χρόνον εὑρίσκετο ἀγωνιζόμενος εἰς τὴν ἄσκησιν, ἐτελεύτησεν ὁ Ἀρχιερεὺς Ἰκονίου Ἰωάννης ὀνόματι. Ὁ δὲ προνοητὴς τῶν ἁπάντων Θεὸς ἔστειλεν Ἄγγελον καὶ λέγει πρὸς τὸν Ἅγιον· «Ἀμφιλόχιε, ὕπαγε εἰς τὴν τῶν Ἰκονέων Μητρόπολιν νὰ γίνῃς βοσκὸς τῶν λογικῶν μου προβάτων». Ὁ δὲ Ἅγιος ἤκουσε μὲν τὴν θείαν φωνήν, ἀλλ’ ὡς ταπεινὸς δὲν εἶχε προθυμίαν νὰ ὑπάγῃ, νομίζων ὅτι δὲν ἦτο διὰ τοιαύτην ὑπηρεσίαν ἄξιος. Καὶ τὴν δευτέραν νύκτα ἀκούει τὴν ὁμοίαν φωνὴν τοῦ Ἀγγέλου. Καὶ πάλιν εἶχεν ἀμφιβολίαν μήπως καὶ ἦτο ἀπάτη τοῦ δαίμονος. Ὅθεν ἦλθε καὶ τὴν τρίτην νύκτα καὶ τοῦ λέγει· «Μὴ ἐναντιώνεσαι εἰς τὸ θεῖον πρόσταγμα, Ἀμφιλόχιε, διότι ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος σὲ ἐψήφισεν Ἐπίσκοπον». Λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ Ἅγιος· «Ἐὰν εἶσαι Ἄγγελος τοῦ Θεοῦ, μένε νὰ ποιήσωμεν προσευχὴν ἀμφότεροι». Ὁ δὲ ἐδέχθη. Ἐγερθεὶς λοιπὸν ὁ Ὅσιος ἀπὸ τὴν κλίνην, κλίνει τὴν κεφαλὴν εἰς προσευχὴν ταῦτα λέγων· «Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος, Κύριος Σαβαὼθ» καὶ τὰ ἐπίλοιπα. Ὁ δὲ Ἄγγελος, κρατήσας ἀπὸ τὴν χεῖρα τὸν Ἅγιον, ἐπῆγαν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ ἤνοιξαν αἱ θύραι μόναι των.