Κατ’ ἐκείνους τοὺς χρόνους προσέταξεν ὁ Μέγας Θεοδόσιος νὰ συναθροισθῇ εἰς τὴν βασιλεύουσαν Σύνοδος, διότι ἡ Ἐκκλησία ἐταράσσετο ἀπὸ τὴν αἵρεσιν τοῦ Μακεδονίου καὶ τοῦ Εὐνομίου· διότι οἱ μὲν Ὀρθόδοξοι ὡμολόγουν τὸν Υἱὸν ὁμοούσιον καὶ ὁμόδοξον τοῦ Πατρός, οἱ δὲ αἱρετικοὶ τὸν ἐφρόνουν μικρότερον καὶ κτίσμα καὶ ὑπὸ χρόνον. Ἀλλὰ συγκροτηθείσης τότε ἐν Κωνσταντινουπόλει τῆς Β’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῶν 150 Ἁγίων Πατέρων ἐν ἔτει τπα’ (381) μὲ τὴν θείαν Χάριν τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἐνίκησαν οἱ Ὀρθόδοξοι διὰ μέσου Ἀμφιλοχίου τοῦ θαυμασίου, καὶ ἀκούσατε νὰ εὐφρανθῆτε τῷ πνεύματι.

Ἀφοῦ ὁ εὐσεβέστατος βασιλεὺς Θεοδόσιος ἔστειλε δόγμα νὰ ἔλθουν οἱ ἐμπειρότεροι Ἀρχιερεῖς, ἡτοιμάσθη νὰ πολεμήσῃ ἀνδρείως τοὺς ἐχθροὺς τῆς ἀληθείας ὁ ἱερὸς Αμφιλόχιος. Καὶ ἐπειδὴ ἦλθε βασιλικὴ ἅμαξα νὰ τὸν παραλάβῃ, ἐπῆρεν εἰς τὴν συνοδείαν του τὸν Ἀρχιδιάκονον αὐτοῦ Θεόδουλον καὶ τοῦ ἔδωκεν, ὅταν ἐξήρχοντο ἀπὸ τὴν χώραν τῶν Ἰκονιέων, εἰς λινὸν μανδήλιον ἀνημμένους ἄνθρακας λέγων· «Φύλαττε τοῦτο ἕως τὴν Κωνσταντινούπολιν». Καθ’ ὁδὸν τὸν ἐφιλοξένησε γυνή τις φιλάρετος. Ἦσαν δὲ τότε ὅλαι αἱ Ἐκκλησίαι κεκλεισμέναι καὶ σφραγισμέναι. Τοῦτο ἀκούσας ὁ Ἅγιος, ἐπῆγε νὰ τὰς προσκυνήσῃ. Καὶ ἐνῷ ἔφθανεν εἰς ἑκάστην, ἤνοιγον αἱ θύραι μόναι των, καὶ εἰσερχόμενος προσηύχετο εἰς τὸν Θεόν, νὰ στερεώσῃ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν καὶ νὰ τοῦ δώσῃ δύναμιν λόγου νὰ ὑπερασπίσῃ τὴν ἀλήθειαν. Καὶ ἐνῷ ηὔχετο, ἦλθε πρὸς αὐτὸν θεῖος Ἄγγελος καὶ τὸν ἐνεδυνάμωσε πρὸς τὸν πνευματικὸν αὐτὸν πόλεμον. Ἀφοῦ δὲ ὁ Ἅγιος προσεκύνησεν εἰς τοὺς θείους Ναούς, ἐπανῆλθεν εἰς τὸν οἶκον τῆς ἄνωθεν γυναικός, ἥτις τὸν ἐφιλοξένει.

Ὁ δὲ δυσσεβὴς Εὐνόμιος καὶ οἱ ὁμόφρονές του, ὡς ἔμαθον ποῦ μένει ὁ Ἅγιος καὶ ὅτι αἱ θύραι τῶν Ἐκκλησιῶν ἠνοίχθησαν εἰς αὐτὸν αὐτομάτως, ἐφθόνησαν οἱ κατάρατοι καὶ πηγαίνοντες εἰς τὴν οἰκίαν, εἰς τὴν ὁποίαν ἦτο, εἶπεν εἰς αὐτὸν ὁ Εὐνόμιος· «Σὺ εἶσαι ὁ περιώνυμος Ἀμφιλόχιος;». Ὁ δὲ ἀπεκρίνατο· «Ἐγὼ εἶμαι ὁ ἁμαρτωλός». Λέγει ὁ Εὐνόμιος· «Διατί διαστρέφεις τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ;». Καὶ ὁ Ἅγιος· «Ἐγὼ δὲν τὴν διαστρέφω, ἀλλὰ σὺ καὶ ὁ οἶκος τοῦ πατρός σου σατανᾶ». Λέγει πάλιν ὁ Εὐνόμιος· «Ἐὰν αὐτὰ τὰ εὐαγγελικὰ λόγια λέγουσιν, ὅτι ὁ Υἱὸς εἶναι ὑστερώτερος ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ μικρότερος, διατί σεῖς τὸν λέγετε σύγχρονον καὶ ὁμοούσιον; Ὁ Θεολόγος Ἰωάννης λέγει· «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος». Λοιπὸν ἐὰν ἦτο εἰς τὴν ἀρχήν, φανερὸν εἶναι ὅτι εἶναι ὕστερον ἀπὸ τὸν ἄναρχον Πατέρα, διότι πᾶσα ἀρχὴ γίνεται ἐν χρόνῳ ἐπειδὴ δὲ ὁ Πατὴρ εἶναι ὑπέρχρονος, φανερὸν εἶναι ὅτι ἦτο καιρὸς ὅπου δὲν ἦτο ὁ Υἱός».