Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ὁσίων Πατέρων ἡμῶν ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ τοῦ μεγάλου Γέροντος καὶ ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ ἐπιλεγομένου Προφήτου, μαθητοῦ τοῦ Ἁγίου Βαρσανουφίου, τῶν παρὰ τῷ ἐν Γάζῃ τῆς Παλαιστίνης Κοινοβίῳ τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου ἀκμασάντων καὶ ἐν εἰρήνῃ τελειωθέντων.

Σελίδα 6 από 7

καὶ κινηθεὶς ὑπὸ τοῦ ἐν αὐτῷ οἰκοῦντος Ἁγίου Πνεύματος εἶπε ταῦτα· «Ἰδοὺ ἔχεις με τὰς δύο ἑβδομάδας». Ἀφοῦ δὲ ὁ Αἰλιανὸς ἠρώτησεν αὐτὸν ὅσα ἦσαν ἀναγκαῖα περὶ τῆς διοικήσεως τοῦ Κοινοβίου καὶ ἐτελειώθησαν αἱ δύο ἑβδομάδες, ἐκάλεσεν ὁ Ὅσιος ὅλους τοὺς ἀδελφοὺς τοῦ Μοναστηρίου καὶ ἀποχαιρετίσας αὐτούς, τοὺς ἀφῆκε νὰ ὑπάγῃ ἕκαστος εἰς τὸ κελλίον του, ἀφοῦ δὲ ἐκεῖνοι ἀπῆλθον, παρέδωκεν ἐν εἰρήνῃ καὶ ἡσυχίᾳ τὴν ἁγίαν του ψυχὴν εἰς χεῖρας Θεοῦ.

Κατ’ ἀλήθειαν, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, εἶναι νὰ θαυμάζῃ τις καὶ νὰ ἀπορῇ ὁποία χάρις καὶ δόξα εἶναι αὐτή ὅτι οἱ θνητοὶ καὶ πήλινοι ἄνθρωποι εἶχον τοιαύτην ἐξουσίαν, νὰ ζοῦν ὅσον θέλουν καὶ νὰ ἀποθνῄσκουν ὅποτε θέλουν· λύει ὅμως τὸν θαυμασμὸν καὶ τὴν ἀπορίαν ὁ φερωνύμως μέγιστος καὶ θεοφόρος Μάξιμος λέγων· «Πάντα ὅσα ὁ Θεὸς καὶ ὁ κατὰ χάριν τεθεωμένος ἔσται, χωρὶς τῆς κατ’ οὐσίαν ταυτότητος»· ὅθεν ἐπειδὴ καὶ οἱ Πατέρες οὗτοι ἐθεώθησαν κατὰ Χάριν καὶ τὸν Θεὸν εἶχον εἰς τὴν καρδίαν ἔνοικον, διὰ τοῦτο καὶ τὰ τοῦ Θεοῦ ἀπέκτησαν ἰδιώματα· διότι καθὼς ὁ Θεὸς ἔχει τὴν ἐξουσίαν ζωῆς καὶ θανάτου, οὕτω καὶ ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἔγιναν Ἅγιοι καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ, μετέλαβον καὶ αὐτοὶ κατὰ Χάριν ἀπὸ τὸν Θεὸν τὴν αὐτὴν ἐξουσίαν, πλὴν βεβαίως τῆς κατ’ οὐσίαν Θεότητος.

Ἀφοῦ δὲ ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ἐτελείωσεν, ἐσιώπησε τελείως καὶ ὁ Ὅσιος Βαρσανούφιος καὶ πλέον ἀποκρίσεις δὲν ἔδιδεν, ὡς λέγει ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος εἰς τὴν ἐπιγραφὴν τοῦ δευτέρου λόγου αὐτοῦ. Ἂν καὶ εἰς τὴν Βίβλον αὐτῶν εὑρίσκονται ἀποκρίσεις τινὲς τοῦ Ὁσίου Βαρσανουφίου γεγραμμέναι μετὰ τὴν τελευτὴν τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου, ἴσως διότι αἱ ἀποκρίσεις αὐταὶ ἐδόθησαν πρὸ τῆς τελευτῆς τοῦ Ἰωάννου, οἱ δὲ ἀντιγραφεῖς δὲν ἐτήρησαν τὴν σειράν, ἀλλὰ τὰ πρὸ τῆς τελευτῆς ἔγραψαν μετὰ τὴν τελευτήν του. Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου καὶ σιωπήσαντος τοῦ Ὁσίου Βαρσανουφίου, ἀνεχώρησε καὶ ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος ἀπὸ τὸ Κοινόβιον ἐκεῖνο καὶ ἐσύστησεν ἰδικόν του Κοινόβιον.

Τοιαύτη, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἐστάθη ἡ ζωὴ καὶ ἡ πολιτεία τῶν θεοφορων Πατέρων ἡμῶν Βαρσανουφίου καὶ Ἰωάννου τοιαῦτα ὑπερφυσικὰ καὶ οὐράνια χαρίσματα ἠξιώθησαν νὰ λάβουν παρὰ Θεοῦ, καὶ τοιοῦτον μακάριον τέλος ἔλαβον·

Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Γάζα, ἄνευ οὐδεμιᾶς ἀμφιβολίας, εἶναι μία ἐκ τῶν ἀρχαιοτάτων πόλεων τοῦ κόσμου. Εὑρίσκεται ἐν Παλαιστίνῃ ἐπὶ λόφου περὶ τὰ 5 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης. Ταύτης πρῶτος Ἐπίσκοπος ἐχειροτονήθη ὁ Ἀπόστολος Φιλήμων.

[2] Τὰς Ἐρωταποκρίσεις τῶν Ὁσίων τούτων Πατέρων Βαρσανουφίου καὶ Ἰωάννου περισυνέλεξεν ὁ Ὅσιος Δωρόθεος, ὅστις ἦτο τότε Μοναχὸς τῆς Μονῆς τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου, μετὰ δὲ τὴν τελευτὴν τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου συνέστησεν ἴδιον Μοναστήριον. Ἐσῴζοντο δὲ αὕται μόνον ἐν ἐλαχίστοις χειρογράφοις ὑπὸ τὸν τίτλον «Βίβλος ψυχωφελεστάτη κ.τ.λ.», μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ ΙΘ’ αἰῶνος, ὅτε ἐπιληφθεὶς αὐτῶν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης διώρθωσεν ἐπιμελῶς, οὕτω δὲ διωρθωμέναι ἐξεδόθησαν τύποις τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ ἐν ἔτει 1816, «διὰ δαπάνης τῶν πανοσιωτάτων καὶ κατὰ πνεῦμα ἀδελφῶν Ἁγιορειτῶν, τοῦ τε Κυρίου Ἀνανίου Μοναχοῦ καὶ Κυρίου Κυπριανοῦ καὶ Εὐθυμίου τῶν Πρεβυτέρων εἰς κοινὴν ἁπάντων τῶν Ὀρθοδόξων ὠφελειαν». Τὸ δεύτερον ἐξεδόθησαν ὑπὸ Σωτηρίου Ν. Σχοινᾶ ἐν Βόλῳ τῷ 1960. Ἐξεδόθησαν ἐπίσης μεταφρασμέναι εἰς τὴν Ρωσικὴν καὶ τμῆμα αὐτῶν καὶ εἰς ἄλλας γλώσσας. Ἡ πλήρης συλλογὴ περιλαμβάνει 840 Ἐρωταποκρίσεις, ἐξ ὧν 396 εἶναι τοῦ Βαρσανουφίου «τοῦ μεγάλου Γέροντος» καὶ 444 τοῦ Ἰωάννου «τοῦ ἄλλου Γέροντος».

[3] Ἐκ τῆς αἰτίας ταύτης πολλοί, ἀρεσκόμενοι εἰς τὰ σκάνδαλα, ἠθέλησαν νὰ κατηγορήσωσι τὸν Ἅγιον ὡς Μονοφυσίτην, ἀλλὰ τὴν κατηγορίαν ταύτην ἀπέκρουσαν πολλοὶ Πατέρες, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ Ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης, ὅστις εἰς τὴν «Διαθήκην» του λέγει, ὅτι εἰς τὴν Βίβλον τοῦ Ὁσίου Βαρσανουφίου οὐδὲν ἀπᾷδον καὶ ἄτοπον εὗρεν, ὁμοίως ὁ Ἅγιος Ταράσιος, ὁ Ὅσιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ὁ Ὅσιος Νίκων ὁ ἐν τῷ μέλανι ὄρει τῆς Ἀντιοχείας ἀσκήσας καὶ ἄλλοι πολλοί.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ