Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῶν Ὁσίων Πατέρων ἡμῶν ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ τοῦ μεγάλου Γέροντος καὶ ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ ἐπιλεγομένου Προφήτου, μαθητοῦ τοῦ Ἁγίου Βαρσανουφίου, τῶν παρὰ τῷ ἐν Γάζῃ τῆς Παλαιστίνης Κοινοβίῳ τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου ἀκμασάντων καὶ ἐν εἰρήνῃ τελειωθέντων.

Καὶ καθημένου αὐτοῦ (τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου δηλαδὴ) ἔπεμψεν ἡμᾶς πρὸς αὐτὸν ὁ Θεὸς καὶ τέκνον γνήσιον ἡμῶν αὐτὸν ἐποίησεν» (ἀπόκρισις 17η). Ἐγκατεστάθη λοιπὸν ὁ Ὅσιος εἰς ἐξωτερικὸν κελλίον ἄνωθεν τῆς Μονῆς καὶ παρέμεινεν εἰς αὐτὸ ἔγκλειστος ἐπὶ δέκα ὀκτὼ ἔτη, χωρὶς νὰ δέχεται οὐδένα, οὔτε Μοναχόν, οὔτε Ἡγούμενον, οὔτε καὶ Ἐπίσκοπον ἀκόμη. Καὶ αὐτὸν μάλιστα τὸν ἀδελφόν του, γέροντα ὄντα, ὁ ὁποῖος ἐζήτησε νὰ τὸν ἴδῃ καὶ νὰ συνομιλήσῃ μὲ αὐτόν, ταῦτα πρὸς αὐτὸν ἀπεκρίθη γραπτῶς, ὡς συνήθως· «Ἐγὼ ἀδελφὸν τὸν Ἰησοῦν ἔχω· ἐὰν δὲ καταφρονήσας τοῦ κόσμου γίνῃ Μοναχός, τότε ἀδελφός μου εἶ» (Ἀποκρ. τμγ’). Ὁ μόνος τὸν ὁποῖον ἐδέχετο ἦτο ὁ Ἀββᾶς Σέριδος, ὁ ὁποῖος καὶ τοῦ μετέδιδεν ἑκάστην ἑβδομάδα τὰ Ἄχραντα Μυστήρια καὶ τοῦ ἔφερε καὶ τρεῖς μικροὺς ἄρτους μὲ ὀλίγον ὕδωρ. Τόσην δὲ ἐγκράτειαν ἀπέκτησεν ὁ Μακάριος, ὥστε πολλάκις ἐλησμόνει νὰ φάγῃ καὶ οἱ ἄρτοι ἔμενον ἄθικτοι μέχρι τῆς ἑπομένης ἑβδομάδος.

Κατὰ τὸ διάστημα τῆς ἐγκλείσεώς του ὁ μόνος, τὸν ὁποῖον ἐδέχετο ὁ Ὅσιος, ὡς εἴπομεν, ἦτο ὁ Ἀββᾶς Σέριδος, διὰ τοῦ ὁποίου ἐπεκοινώνει γραπτῶς μετὰ τῶν Πνευματικῶν του τέκνων καὶ ἄλλων ὅσοι ἐζήτουν γραπτῶς τὰς συμβουλάς του. Ἐπειδὴ λοιπὸν οὐδεὶς τὸν ἔβλεπεν, ἔλεγόν τινες κακοπροαίρετοι ὅτι δὲν ὑπῆρχε τοιοῦτον πρόσωπον καὶ ὅτι τὰς ἀποκρίσεις συνέτασσεν ὁ Ἀββᾶς Σέριδος. Ὅθεν διὰ νὰ διαλύσῃ τὴν πλάνην ταύτην ἐδέχθη διὰ μίαν καὶ μόνην φορὰν τοὺς Μοναχοὺς τοῦ Μοναστηρίου καὶ ἔπλυνε τοὺς πόδας των. Τὴν ἀκριβῆ ταύτην πολιτείαν ἐφύλαξεν ὁ Ὅσιος εἰς πᾶσαν περίστασιν τόσον, ὥστε καὶ ὅταν ἀκόμη ἦτο ἀσθενὴς δὲν ἐξήρχετο ποτὲ ἀπὸ κελλίον του πρὸς θεραπείαν οὔτε ἐδέχθη ποτὲ ἰατρόν. Ἀπέφευγε δὲ ἐπίσης ἐπιμελῶς τὴν ἀνάμιξιν εἰς τὰ σκάνδαλα τῶν Μοναχῶν καὶ τῶν Μοναστηρίων μέχρι καὶ αὐτῶν τῶν δογματικῶν ἐρίδων τῆς ἐποχῆς του. Ἐπέκρινε δὲ δριμύτατα ὅσους ἀνεμιγνύοντο καὶ προεκάλουν τοιαύτας ἔριδας. Εἰς μίαν ἀπόκρισίν του διὰ τοιαῦτα ζητήματα γράφει: «Οὐαὶ καὶ ἀλλαλαὶ τῷ γένει ἡμῶν! Τὶ ἀφήκαμεν καὶ τὶ ἐρευνῶμεν!… Οὐρανοὶ φρίττουσιν, τὶ πολυπραγμονοῦσιν ἄνθρωποι. Ἡ γῆ σείεται, πῶς ἐξιχνιάσαι θέλουσι τὰ ἀκατάληπτα… Οὐκ ἀπαιτεῖ ἡμᾶς ὁ Θεὸς ταῦτα, ἀλλ’ ἁγιασμόν, κάθαρσιν, σιωπὴν καὶ ταπείνωσιν» (Ἀποκρ. 600) [3]. Καὶ πράγματι ἐὰν ἀποκτήσωμεν τὰς ἀρετὰς ταύτας τὸ πνεῦμα τῆς πλάνης καὶ τῶν αἰρέσεων διώκεται καὶ εἰρήνη βαθεῖα θέλει ἐπισκιάζει τὴν Ἐκκλησίαν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Γάζα, ἄνευ οὐδεμιᾶς ἀμφιβολίας, εἶναι μία ἐκ τῶν ἀρχαιοτάτων πόλεων τοῦ κόσμου. Εὑρίσκεται ἐν Παλαιστίνῃ ἐπὶ λόφου περὶ τὰ 5 χ.λ.μ. ἀπὸ τῆς Μεσογείου θαλάσσης. Ταύτης πρῶτος Ἐπίσκοπος ἐχειροτονήθη ὁ Ἀπόστολος Φιλήμων.

[2] Τὰς Ἐρωταποκρίσεις τῶν Ὁσίων τούτων Πατέρων Βαρσανουφίου καὶ Ἰωάννου περισυνέλεξεν ὁ Ὅσιος Δωρόθεος, ὅστις ἦτο τότε Μοναχὸς τῆς Μονῆς τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου, μετὰ δὲ τὴν τελευτὴν τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου συνέστησεν ἴδιον Μοναστήριον. Ἐσῴζοντο δὲ αὕται μόνον ἐν ἐλαχίστοις χειρογράφοις ὑπὸ τὸν τίτλον «Βίβλος ψυχωφελεστάτη κ.τ.λ.», μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ ΙΘ’ αἰῶνος, ὅτε ἐπιληφθεὶς αὐτῶν ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης διώρθωσεν ἐπιμελῶς, οὕτω δὲ διωρθωμέναι ἐξεδόθησαν τύποις τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ ἐν ἔτει 1816, «διὰ δαπάνης τῶν πανοσιωτάτων καὶ κατὰ πνεῦμα ἀδελφῶν Ἁγιορειτῶν, τοῦ τε Κυρίου Ἀνανίου Μοναχοῦ καὶ Κυρίου Κυπριανοῦ καὶ Εὐθυμίου τῶν Πρεβυτέρων εἰς κοινὴν ἁπάντων τῶν Ὀρθοδόξων ὠφελειαν». Τὸ δεύτερον ἐξεδόθησαν ὑπὸ Σωτηρίου Ν. Σχοινᾶ ἐν Βόλῳ τῷ 1960. Ἐξεδόθησαν ἐπίσης μεταφρασμέναι εἰς τὴν Ρωσικὴν καὶ τμῆμα αὐτῶν καὶ εἰς ἄλλας γλώσσας. Ἡ πλήρης συλλογὴ περιλαμβάνει 840 Ἐρωταποκρίσεις, ἐξ ὧν 396 εἶναι τοῦ Βαρσανουφίου «τοῦ μεγάλου Γέροντος» καὶ 444 τοῦ Ἰωάννου «τοῦ ἄλλου Γέροντος».

[3] Ἐκ τῆς αἰτίας ταύτης πολλοί, ἀρεσκόμενοι εἰς τὰ σκάνδαλα, ἠθέλησαν νὰ κατηγορήσωσι τὸν Ἅγιον ὡς Μονοφυσίτην, ἀλλὰ τὴν κατηγορίαν ταύτην ἀπέκρουσαν πολλοὶ Πατέρες, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ Ὅσιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης, ὅστις εἰς τὴν «Διαθήκην» του λέγει, ὅτι εἰς τὴν Βίβλον τοῦ Ὁσίου Βαρσανουφίου οὐδὲν ἀπᾷδον καὶ ἄτοπον εὗρεν, ὁμοίως ὁ Ἅγιος Ταράσιος, ὁ Ὅσιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος, ὁ Ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ὁ Ὅσιος Νίκων ὁ ἐν τῷ μέλανι ὄρει τῆς Ἀντιοχείας ἀσκήσας καὶ ἄλλοι πολλοί.