Διότι ἀφοῦ ἐμαρτύρησεν ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος μετὰ τῶν μαθητῶν του Ἰακώβου καὶ Διονυσίου, οἱ ἄλλοι μαθηταὶ τοῦ Ἁγίου, οἱ ζῶντες καὶ μάλιστα ὁ Ὁσιος οὗτος Πατὴρ ἡμῶν Θεωνᾶς, ἀναχωρήσαντες ἀπὸ τὴν Δερβέκισταν, τὴν ὁποίαν ἀνεφέρομεν ἀνωτέρω, εὑρίσκοντο τότε εἰς τὸ Ὄρος τοῦ Ἄθω, ἐν τῷ Μοναστηρίῳ τῆς Σίμωνος Πέτρας. Ἀκούσαντες δὲ ἀπὸ Ἱερέα τινά, Νικόλαον ὀνόματι, καταγόμενον ἐξ Ἄρτης, ὅτι τὰ ἱερὰ Λείψανα τῶν Ἁγίων ἦσαν ἐνταφιασμένα πλησίον τῆς Ἀδριανουπόλεως, ἔστειλαν καὶ ἤνοιξαν τοὺς τάφους αὐτῶν καὶ λαβόντες τὰ ἱερὰ αὐτῶν Λείψανα, ἀνεχώρησαν ἐκ τοῦ Ὄρους καὶ ἦλθον πλησίον τῆς Θεσσαλονίκης. Εὑρόντες δὲ ἐκεῖ τὸ Μοναστήριον τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, τὸ ὁποῖον ἦτο τότε Μονύδριον μικρότατον, παλαιότατον καὶ σεσαθρωμένον, ἀνῳκοδόμησαν τοῦτο ἐκ βάθρων καὶ λίαν ἱκανὰ κελλία ἔκτισαν διὰ τοὺς ἀδελφούς, Χάριτι δὲ Χριστοῦ συνήχθησαν ἐκεῖ ἕως ἑκατὸν πεντήκοντα ἀδελφοί, οἵτινες διῆγον κοινοβιακὴν ζωήν. Εἰς ὅλους δὲ τούτους τοὺς ἀδελφοὺς ἦτο Ἡγούμενος καὶ Προεστὼς ὁ Ἅγιος Θεωνᾶς, ὅστις ἐμερίμνα καὶ διὰ τὰς οἰκοδομάς. Ἀκόμη δὲ καὶ τοῦτο ἐφανέρωνε τὸ αἴνιγμα· ὅτι οἱ μὲν μαθηταί του θέλουν ἔλθει ἁπὸ τὴν Ναύπακτον καὶ τὸ Ἅγιον Ὄρος, τῶν ὁποίων ἡ θέσις εἶναι πρὸς τὰ κάτω καὶ χαμηλοτέρα, τὰ δὲ ἱερὰ Λείψανα τῶν Ἁγίων ἀπὸ τὴν Ἀδριανούπολιν, τῆς ὁποίας ἡ τοποθεσία εἶναι πρὸς τὰ ἐπάνω καὶ οὕτω μέλλουν νὰ συναχθοῦν εἰς τοῦτο τὸ Μοναστήριον καὶ νὰ μένουν ἀχώριστοι, ἐκεῖνοι ζῶντες καὶ οὗτοι κεκοιμημένοι, εἰς ταύτην τὴν ζωὴν μὲ τὰ σώματα, εἰς δὲ τὴν ἄλλην μὲ τὰς ψυχάς· ὅπερ καὶ ἐγένετο.
Τοῦτον τὸν Ὅσιον Θεωνᾶν ἀφῆκε διάδοχον καὶ Προεστῶτα εἰς τοὺς ἄλλους μαθητάς του ὁ θεῖος Ἰάκωβος, καθὼς φαίνεται ἀπὸ τὴν ἐπιστολὴν τὴν ὁποίαν ἔστειλε πρὸς αὐτοὺς εἰς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, καὶ εἰς τὴν ὁποίαν ἔπειτα ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα γραφόμενα γράφει καὶ τὰ ἑξῆς· «Νὰ ὑποτάσσεσθε δὲ εἰς τὸν Παπᾶ Θεωνᾶν, καθὼς καὶ εἰς ἐμὲ τὸν ἴδιον καὶ νὰ ἐξομολογῆσθε εἰς αὐτὸν καὶ τοὺς λογισμούς σας. Αὐτοὶ οἱ λόγοι, ἂν καὶ ὀλίγοι, εἶναι ὅμως ἀρκετοὶ νὰ φανερώσουν εἰς ἡμᾶς, ὅτι ὁ Ἅγιος Θεωνᾶς ἦτο ἰσότιμος μὲ τὸν διδάσκαλόν του εἰς τὴν ἀρετήν. Διὰ τοῦτο δὲν ἄφησεν ἄλλον τινὰ ἐπιστάτην καὶ Ἡγούμενον εἰς τὴν ποίμνην τῶν μαθητῶν του, ἀλλὰ αὐτὸν τοῦτον μόνον καὶ τοὺς παραγγέλλει νὰ τὸν εὐλαβοῦνται, ὡς αὐτὸν τὸν ἴδιον καὶ ἔχοντες τὸν Θεωνᾶν, νὰ νομίζουν, ὅτι ἔχουν αὐτὸν τὸν ἴδιον τὸν Ἰάκωβον ὡς εἰκόνα καὶ ἀντίτυπον ἐκείνου.