ΘΕΩΝΑΣ, ὁ Ὅσιος καὶ Θεοφόρος Πατὴρ ἡμῶν, ὁ κατὰ τὸν ΙϚ’ (16ον) αἰῶνα ἀκμάσας, ὁ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων υἱός, ὁ τῆς Σεβασμίας Μονῆς τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας κτίτωρ καὶ καθηγητὴς καὶ διδάσκαλος, ὁ τῆς Θεσσαλονίκης καὶ τῆς Θετταλίας ὅλης Παναγιώτατος Ποιμενάρχης, τὸ κλέος τῶν Ἀσκητῶν, τῶν Ἀρχιερέων τὸ ἐγκαλλώπισμα καὶ τῶν Χριστιανῶν ἁπάντων τὸ ἔξοχον σεμνολόγημα, ποίαν μὲν εἶχε πατρίδα ἐπὶ τῆς γῆς ἢ ποίους γονεῖς ἢ μὲ ποῖον τρόπον ἐγένετο Ἀρχιερεὺς τῆς Θεσσαλονίκης, ἀπὸ ἱστορίαν ἔγγραφον ἢ παράδοσίν τινα δὲν ἐμάθομεν, εἴτε διότι ὁ Ἅγιος, ἐπειδὴ ἐμίσησεν ὁλοψύχως ὅλα τὰ γήϊνα πράγματα, δὲν ἀπεκάλυψεν εἰς οὐδένα τὸ ὄνομα τῆς πατρίδος [1] καὶ τῶν γονέων του, καθὼς καὶ πολλοὶ ἄλλοι τῶν Ἁγίων ἔπραξαν τοῦτο, εἴτε διότι ὁ πανδαμάτωρ χρόνος ἠφάνισε τὰ περὶ τῆς ζωῆς τοῦ Ἁγίου ὑπομνήματα καὶ διηγήσεις καθὼς καὶ ἄλλα πολλὰ οὕτως ἠφανίσθησαν. Οὐδὲν λοιπὸν ἕτερον περὶ τῆς πατρίδος καὶ τῶν γονέων αὐτοῦ δυνάμεθα νὰ εἴπωμεν ἢ ὅτι πατρίδα μὲν εἶχε τὴν ἐπουράνιον Ἱερουσαλήμ, τὴν κοινὴν πατρίδα τῶν διὰ ταύτην προωρισμένων, γονεῖς δὲ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ τὴν Κυρίαν ἡμῶν Θεοτόκον, ἀδελφοὺς δὲ πάλιν καὶ συγγενεῖς, ὅλους τοὺς ἀπ’ αἰῶνος Ἁγίους. Περὶ δὲ τοῦ βίου αὐτοῦ τόσα μόνον γνωρίζομεν, ὅσα ἀναφέρονται εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἰακώβου τοῦ Νέου, τοῦ ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει τοῦ Ἄθω ἀσκήσαντος, ἄνωθεν τῆς τῶν Ἰβήρων Μονῆς, ἐκεῖ ὅπου τώρα εἶναι ἡ Σκήτη τοῦ Τιμίου Προδρόμου.
Εἰς τὸν Βίον λοιπὸν τοῦτον γράφεται, ὅτι ὁ Ὅσιος οὗτος Πατὴρ ἡμῶν Θεωνᾶς ἦτο κεκοσμημένος μὲ τὸ τῆς ἱερωσύνης ἀξίωμα, κατῴκει δὲ πρότερον εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Παντοκράτορος. Ἐπειδὴ ὅμως ἠγάπα τὴν ἡσυχαστικὴν ζωὴν περισσότερον ἀπὸ τὴν κοινοβιακήν, συνήθιζε νὰ παίρνῃ προσφορὰς καὶ ἄλλα φαγώσιμα καὶ νὰ πηγαίνῃ εἰς συνάντησιν τοῦ μετέπειτα Ὁσιομάρτυρος Ἁγίου Ἰακώβου, ὅστις ἦτο τότε περιβόητος μεταξὺ ὅλων τῶν Πατέρων τοῦ Ὄρους, διὰ τὰς μυστικὰς ἀποκαλύψεις καὶ τὰ οὐράνια χαρίσματα τὰ ὁποῖα ἠξιώθη νὰ λάβῃ παρὰ Θεοῦ. Οὕτω μεταβαίνων συχνάκις ὁ Ὅσιος Θεωνᾶς καὶ μανθάνων παρ’ ἐκείνου τὰ ὑψηλὰ τῆς μοναδικῆς φιλοσοφίας μαθήματα, ἔγινε μετὰ πολλὰς παρακλήσεις μαθητὴς τοῦ Ὁσίου Ἰακώβου καὶ προσεκολλήθη εἰς τὴν συνοδίαν του χαίρων καὶ σκιρτῶν, διότι ἠξιώθη νὰ ἀκούῃ ἐκείνας τὰς θείας ὀπτασίας, τὰς ὁποίας ἔβλεπε νοερῶς καὶ διότι ἠξιώθη νὰ ἔχῃ διδάσκαλον καὶ Γέροντά του τοιοῦτον οὐράνιον ἄνθρωπον.