Ἐπειδὴ δὲ ὑπὸ θείας ἀποκαλύψεως κινούμενος ὁ Ὅσιος Ἰάκωβος ἐξῆλθεν εἰς τὸν κόσμον καὶ μετέβη νὰ κατοικήσῃ εἰς τὴν Ναύπακτον, εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Τιμίου Προδρόμου, πλησίον τοῦ χωρίου τοῦ ὀνομαζομένου Δερβέκιστα (νῦν Ἀνάληψις), συνηκολούθει αὐτὸν καὶ ὁ Ὅσιος Θεωνᾶς καὶ μὲ τοὺς ὀφθαλμούς του ἔβλεπε τὸ θεϊκὸν ἐκεῖνο φῶς, τὸ ὁποῖον ἐφαίνετο παραδόξως καθ’ ἑκάστην ἑσπέραν ἄνωθεν τοῦ Μοναστηρίου τοῦ Τιμίου Προδρόμου τρεῖς ἡμέρας πρὶν ἢ φθάσῃ ἐκεῖ ὁ θεῖος Ἰάκωβος.
Τοῦτον τὸν Ἅγιον Θεωνᾶν ἔχων πιστότερον καὶ γνησιώτερον μαθητήν, ἀπέστειλεν ὁ διδάσκαλός του καὶ τοῦ ἔφερεν ἐνταλτήριον γράμμα ἀπὸ τὸν Ἀρχιερέα τῆς Ἄρτης Ἀκάκιον, διὰ νὰ ἐξομολογῇ τοὺς πρὸς αὐτὸν ἐρχομένους Χριστιανούς. Τρέχοντος δὲ τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου εἰς τὸ Μαρτύριον καὶ εἰς τὴν φυλακὴν τῶν Τρικάλων εὑρισκομένου, δεδεμένου ἀπὸ τὸν Τοῦρκον Διοικητήν, οἱ μὲν ἄλλοι μαθηταί, μικροψυχήσαντες, ἐπέστρεψαν εἰς τὸ Μοναστήριον τοῦ Προδρόμου, ὁ δὲ Ἅγιος Θεωνᾶς, μὴ δειλιάσας καθόλου, ἀλλ’ ὑπὸ τῆς ἀγάπης καταφλεγόμενος, ἔμεινε συντροφεύων τὸν ἀγαπητόν του διδάσκαλον, συμπάσχων μετ’ αὐτοῦ καὶ συναγωνιζόμενος εἰς τὰ τοῦ Μαρτυρίου βασανιστήρια. Ἐκεῖ ὁ Ὅσιος οὗτος μετά τινος ἄλλου μαθητοῦ, Μαρκιανοῦ ὀνόματι, ἠρώτησαν τὸν Ἅγιον Ἰάκωβον, ἐν τῇ φυλακῇ εὑρισκόμενον μετὰ τοῦ Διονυσίου καὶ τοῦ Διακόνου Ἰακώβου, τῶν μαθητῶν του, λέγοντες· «Εἰπὲ ἡμῖν, Πάτερ, τί ἆρα μέλλει γενέσθαι μετὰ τὴν σὴν τελευτὴν τὸ Κοινόβιον καὶ οἱ ἀδελφοί;». Ὁ δὲ Ὅσιος ἀπεκρίθη εἰς αὐτοὺς αἰνιγματωδῶς· «Ὅταν, Θεοῦ εὐδοκίᾳ, ἐλευθερωθῶμεν ἐκ τῶν χειρῶν τοῦ βασιλέως, θέλομεν ὑπάγει πρῶτον εἰς τὸν Πατριάρχην καὶ ἔπειτα εἰς τὴν μεγάλην Βλαχίαν. Ὅταν ἀπέλθωμεν ἐκεῖ, πλέον δὲν φοβούμεθα πειρασμούς. Μετὰ ταῦτα θέλομεν ἔλθει ἡμεῖς μὲν ἐκ τῶν ἄνω, σεῖς δὲ ἐκ τῶν κάτω καὶ θέλομεν συναντηθῆ πλησίον τῆς Θεσσαλονίκης. Τότε, Θεοῦ συνεργοῦντος, εὑρεθήσεται Μοναστήριον εἰς κατοίκησιν ἡμῶν καὶ γινόμεθα ἀχώριστοι καὶ ἐν τῷ νῦν αἰῶνι καὶ ἐν τῷ μέλλοντι».
Τοῦτο τὸ αἴνιγμα ἦτο, ἀδελφοί μου, προφητεία ἐκείνου, τὸ ὁποῖον ἔμελλε νὰ συμβῇ κατόπιν. Εἶναι δὲ ἡ ἐξήγησις τοῦ αἰνίγματος τούτου ἡ ἑξῆς. Ὁ μὲν Πατριάρχης εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἡ δὲ μεγάλη Βλαχία εἶναι ὁ Παράδεισος, ὅπου εὑρίσκονται αἱ ψυχαὶ τῶν Δικαίων τὸ δὲ νὰ ἔλθουν αὐτοὶ μὲν ἀπὸ ἄνω, οἱ ἄλλοι δὲ ἐκ τῶν κάτω, ἐφανέρωνε τὸ μετὰ ταῦτα συμβάν.