Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνείαν ἐπιτελεῖσθαι ΠΑΝΤΩΝ τῶν ἀπ' αἰῶνος ΚΟΙΜΗΘΕΝΤΩΝ εὐσεβῶν πατέρων καὶ ἀδελφῶν ἡμῶν, ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου, οἱ θειότατοι Πατέρες ἐθέσπισαν.

Καὶ διατὶ ὁ μέγας Προφήτης Μωϋσῆς, λέγει· «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ τὴν μητέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται καὶ ἵνα μακροχρόνιος γένῃ ἐπὶ τῆς γῆς τῆς ἀγαθῆς»; (Ἐξόδ. κ’ 12). Καὶ πάλιν ὁ Δαβὶδ λέγει· «Μὴ ἀναγάγῃς με ἐν ἡμίσει ἡμερῶν μου» (Ψάλμ. ρα’ 25)· καὶ «παλαιστὰς ἔθου τὰς ἡμέρας μου» (Ψαλμ. λη’ 6). Καὶ ὁ Σολομών· «ἵνα μὴ ἀποθάνῃς ἐν οὐ καιρῷ σου» (Ἐκκλ. ζ’ 18)· καὶ ἐν τῷ Ἰώβ, πρὸς τὸν Ἐλιφὰζ λέγει ὁ Θεός· «Ἰώβ δὲ ὁ θεράπων μου εὔξεται περὶ ὑμῶν, ὅτι εἰ μὴ πρόσωπον αὐτοῦ λήψομαι, εἰ μὴ γὰρ δι’ αὐτὸν ἀπώλεσα ἂν ὑμᾶς» (Ἰώβ. μβ’ 8). Ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ ἑξῆς εἶναι φανερόν, ὅτι δὲν εἶναι διωρισμένη ἡ ζωή, ὅτι δηλαδὴ ἂν ἦτο ὅρος ζωῆς, διὰ ποίαν αἰτίαν παρακαλοῦμεν τὸν Θεὸν καὶ ἰατροὺς καλοῦμεν καὶ ὑπὲρ τῶν παιδίων εὐχόμεθα, διὰ νὰ ζήσουν;

Καὶ τοῦτο δὲ τελευταῖον πρέπει νὰ γνωρίζωμεν· τὰ βεβαπτισμένα νήπια ἀποθνῄσκοντα ἀπολαύουσι τῆς τρυφῆς· τὰ δὲ ἀφώτιστα καὶ τὰ τῶν ἐθνῶν, οὔτε εἰς τρυφήν, οὔτε εἰς τὴν γέεναν ὑπάγουσιν. Ἀφοῦ λοιπὸν ἡ ψυχὴ ἐξέλθῃ ἀπὸ τὸ σῶμα, καμμίαν φροντίδα δὲν ἔχει διὰ τὰ τοῦ κόσμου, ἀλλὰ μόνον διὰ τὰ ἐκεῖ φροντίζει.

Τρίτα δὲ μνημόσυνα ποιοῦμεν, ὅτι τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ ὁ ἄνθρωπος ἀλλάζει τὴν ὄψιν καὶ μεταβάλλεται. Ἔνατα δε, ὅτι τότε ὅλη ἡ πλάσις φθείρεται καὶ μόνη μένει ἡ καρδία. Τεσσαρακοστὰ δέ, ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ καρδία ἀπόλλυται. Καὶ ἡ γέννησις δὲ οὕτω προβαίνει· τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ σχεδιάζεται ἡ καρδία. Τῇ ἐνάτῃ πήγνυται καὶ γίνεται εἰς σάρκα· τῇ δὲ τεσσαρακοστῇ εἰς τελείαν ὄψιν καταντᾷ. Διὰ ταύτην λοιπὸν τὴν αἰτίαν κάμνομεν τὰ μνημόσυνα τῶν ψυχῶν τὰς ὁποίας εἴθε νὰ κατατάξῃ ὁ Δεσπότης Χριστὸς ἐν ταῖς τῶν Δικαίων αὑτοῦ σκηναῖς, καὶ ἡμᾶς ἐλεήσαι ὡς μόνος ἀθάνατος. Ἀμήν.

              

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἐν τῷ Ὠρολογίῳ γράφεται οὕτω περὶ τοῦ Σαββάτου τούτου τῶν Ψυχῶν: «Ἐξ αὐτῶν τῶν Ἀποστολικῶν Διαταγῶν (Βιβλ. ηʹ 42), ἔλαβεν ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία τὴν συνήθειαν τοῦ ἐπιτελεῖν τὰ λεγόμενα Τρίτα καὶ Ἕνατα καὶ Τεσσαρακοστά, καὶ λοιπὰ μνημόσυνα τῶν κεκοιμημένων. Ἐπειδὴ δὲ πολλοὶ κατὰ καιροὺς ἀπέθανον ἄωρα ἢ εἰς ξενιτείαν, ἢ εἰς θάλασσαν, ἢ εἰς ὄρη καὶ κρημνούς, ἴσως δὲ καὶ πένητες ὄντες, οὐκ ἠξιώθησαν τῶν διατεταγμένων μνημοσύνων, διὰ τοῦτο, φιλανθρώπως οἱ θεῖοι Πατέρες κινούμενοι ἐθέσπισαν σήμερον μνημόσυνον κοινὸν πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος εὐσεβῶς τελευτησάντων ἀνθρώπων, ἵνα καὶ ὅσοι δὲν ἔτυχον τῶν μερικῶν μνημοσύνων, δι’ ὁποιονδήποτε συμβεβηκός, συμπεριλαμβάνωνται καὶ ἐκεῖνοι εἰς τὸ κοινὸν τοῦτο. Πρὸς τούτοις, ἐπειδὴ αὔριον ποιοῦμεν τὴν ἀνάμνησιν τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐπειδὴ οἱ κεκοιμημένοι οὐδὲ ἐκρίθησαν, οὐδὲ ἔλαβον ἔτι τὴν τελείαν ἀντάμειψιν (Πράξ. ιζʹ 31, Βʹ Πέτρ. βʹ 9, Ἑβρ. ιαʹ 39-40), εὐκαίρως σήμερον μνημονεύει ἡ Ἐκκλησία τῶν ψυχῶν, καὶ εἰς τὸ ἄπειρον ἔλεος τοῦ Θεοῦ θαρροῦσα δέεται ἵνα ἐλεήσῃ τοὺς ἁμαρτωλούς. Ὅτι δὲ ἁπάντων κοινῶς τῶν τεθνεώτων ἡ μνήμη ἀναμιμνήσκει τὸν κοινὸν θάνατον καὶ εἰς ἡμᾶς ἐν καιρῷ ἁρμοδίῳ καὶ διεγείρει πρὸς μετάνοιαν, τοῦτο εἶναι τρίτον αἴτιον τοῦ παρόντος μνημοσύνου, καὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων ἄλλος ἅγιος σκοπός».

Περὶ τῆς σημερινῆς ἡμέρας ὁ Θεοδώρου λέγει τὰ ἑξῆς: «Τὸ Σάββατον πρὸ τῆς Ἀπόκρεω, καθ’ ὃ ἡ Ἐκκλησία ποιεῖται μνείαν «πάντων τῶν ἀπ’ αἰῶνος κοιμηθέντων εὐσεβῶς, ἐπ’ ἐλπίδι ἀναστάσεως ζωῆς αἰωνίου», οὐ μόνον δὲν διαταράσσει τὴν ὀργανικὴν συνοχὴν τοῦ Τριῳδίου, ἀλλ’ ἀντιθέτως συμβάλλεται σπουδαιότατα εἰς τὴν ἐπίτευξιν τῶν σκοπῶν αὐτοῦ, διότι ἔνθεν μέν, ἐξ ἀφορμῆς τῆς ἑπομένης ἡμέρας, ὑπομιμνήσκει τὴν μέλλουσαν κρίσιν καὶ ἑπομένως παροτρύνει πρὸς σύντονον μετάνοιαν, ἑτέρωθεν δὲ ὑποσημαίνει τὸ νόημα τοῦ Πάσχα διὰ τῆς ἐξάρσεως τῆς ἐναντίον τοῦ θανάτου νίκης τοῦ Χριστοῦ, ἥτις εἶναι καὶ ἡμετέρα νίκη, ὁδηγοῦσα εἰς αὐτὴν τὴν «ἀφθαρσίαν τῆς σαρκὸς» καὶ εἰς τὸν ὑφ’ ὁλοκλήρου τοῦ μυστικοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ ἑορτασμὸν τοῦ αἰωνίου Πάσχα ἐν οὐρανοῖς. Ὅθεν ἤδη κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν ἠχοῦσι λίαν εὐκρινῶς «οἱ κώδωνες τῆς Ἀναστάσεως» (Μορφ. ἀξία τοῦ ἰσχ. Τριῳδ. σελ. 46).

[2] Περὶ τοῦ Ὁσίου τούτου Πατρὸς ἡμῶν Μακαρίου, βλέπε ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ ιθʹ (19ῃ) τοῦ μηνὸς Ἰανουαρίου.

[3] Βλέπε περὶ τοῦ Ἁγίου Καισαρίου ἐν τόμῳ Γʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ θʹ (9ῃ) τοῦ μηνὸς Μαρτίου.