Η ΑΡΧΗ παντὸς ἀγῶνος ἔχει δυσκολίαν μεγάλην, ἐπειδὴ παρίσταται ἐνώπιον τῶν ὀφθαλμῶν ἡμῶν ὅλος ὁ κόπος, ὅσος τυγχάνει ἀναγκαῖος διὰ τὴν τούτου τελείωσιν. Διὰ τοῦτο ἡ ἀρχὴ λογίζεται ὡς τὸ ἥμισυ τοῦ ὅλου ἔργου· «Ἀρχὴ δὲ τὸ ἥμισυ τοῦ παντός». Εἰς τὸ μέσον παντὸς κοπιαστικοῦ ἀγῶνος ὁ καταβληθεὶς κόπος φέρει ἀδυναμίαν, καθιστᾷ τὸ λοιπὸν ἥμισυ δυσκολώτερον τῆς ἀρχῆς τοῦ ὅλου. Κατὰ δὲ τὸ τέλος τοῦ ἀγῶνος, ἂν καὶ διὰ τὴν αὔξησιν τῆς ἀδυναμίας ἡ δυσκολία αὐξάνει, ἐν τούτοις ὅμως, ἐπειδὴ βλέπομεν ἐγγὺς τὸ τέλος τοῦ ἔργου, ἡ χαρὰ καὶ τὴν ἀδυναμίαν διώκει καὶ τὴν δυσκολίαν λύει. Εἰς τὸ μέσον λοιπὸν παντὸς κοπιαστικοῦ ἔργου ἀναφαίνεται τῆς δυσκολίας τὸ μέγεθος. Ἐκ τούτου δὲ πολλοὶ περὶ τὸ μέσον τοῦ ἀγῶνος ἀτονοῦντες καὶ πίπτοντες, ἐγκαταλιμπάνουσιν ἡμιτελὲς τὸ ἔργον αὐτῶν.
Ἡμεῖς, ὦ εὐσεβεῖς Χριστιανοί, ἐφθάσαμεν Θεοῦ Χάριτι σχεδὸν εἰς αὐτὸ τὸ μέσον τοῦ τῆς νηστείας δρόμου, εἰς τὸν ὁποῖον καὶ ἡ ἀδυναμία ἡμᾶς περιεκύκλωσε καὶ ἡ δυσκολία ηὔξησε, πλὴν θαρσεῖτε· ἰδοὺ δύο ἰσχυρὰ καὶ κραταιότατα βοηθήματα· τὸ ἓν τούτων εἶναι ὁ Πανάγιος Σταυρός, τὸ ζωοδώρητον ξύλον, τοῦ κόσμου ἡ χαρά, τῶν πιστῶν ἡ δύναμις, τῶν Δικαίων τὸ στήριγμα, τῶν ἁμαρτωλῶν ἡ ἐλπίς. Διὰ τοῦτο σήμερον προβάλλει αὐτὸν ἡ ἁγία Μήτηρ ἡμῶν, ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἵνα εὐλαβῶς αὐτὸν ἀσπαζόμενοι λάβωμεν χάριν καὶ δύναμιν πρὸς τελείωσιν τοῦ τῆς νηστείας θείου ἀγῶνος· τὸ δὲ ἕτερον βοήθημά μας εἶναι ἡ δεσποτικὴ φωνὴ τοῦ σημερινοῦ Εὐαγγελίου, ἥτις προσκαλεῖ ἡμᾶς ἵνα ἄρωμεν τὸν σταυρὸν ἡμῶν καὶ ἀκολουθήσωμεν τῷ καλοῦντι Χριστῷ. Διὰ τοῦτο δὲ σήμερον ἡ τοιαύτη φωνὴ ἐκηρύχθη, ἵνα ἐνστάξῃ εἰς τὰς καρδίας ἡμῶν τὴν δύναμιν τῆς θείας Χάριτος, δι’ αὐτῆς δὲ προθύμως ἐκτελέσωμεν τὸ ἅγιον τῆς νηστείας στάδιον. Ἀλλὰ τὸ μὲν πανσέβαστον τοῦ Σταυροῦ ξύλον καθεὶς βλέπει καὶ καθεὶς μετὰ πίστεως καὶ εὐλαβείας ἀσπαζόμενος λαμβάνει Χάριν Θεοῦ καὶ δύναμιν· ἡ δὲ εὐαγγελικὴ φωνὴ ἀνάγκην ἔχει ἐξηγήσεως, ἵνα καθεὶς τὸ νόημα αὐτῆς κατανοήσας λάβῃ τὸν φωτισμὸν τοῦ Παναγίου Πνεύματος καὶ τὴν θείαν τούτου δύναμιν. Καθὼς λοιπὸν μετ’ εὐλαβείας ἀσπάζεσθε τὸν Τίμιον Σταυρόν, οὕτω μετὰ προσοχῆς ἀκούσατε τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου τὴν ἐξήγησιν.
«Εἶπεν ὁ Κύριος· ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτὸν καὶ ἀράτω τὸν σταυρὸν αὐτοῦ καὶ ἀκολουθείτω μοι» (Μάρκ. η’ 34).
Ἀκούεις θεϊκὴν σοφίαν καὶ θαυμασιωτάτην μεγαλοπρέπειαν; Οὔτε ἀναγκάζει, ἂν καὶ ἔχει τὴν δύναμιν, οὔτε προστάττει, ἂν καὶ ἔχει τὴν ἐξουσίαν· ἀλλ’ ἀφήνων εἰς τὸν καθένα τὸ αὐτεξούσιον αὐτοῦ ἐλεύθερον, προσκαλεῖ μόνον πάντας, ἐπειδὴ θέλει ὡς φιλάνθρωπος πάντων τὴν σωτηρίαν.