Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ Κυριακῇ Α’ τῶν Νηστειῶν, ἀνάμνησιν ποιούμεθα τῆς ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΕΩΣ τῶν ἁγίων καὶ σεπτῶν ΕΙΚΟΝΩΝ, γενομένης παρὰ τῶν ἀειμνήστων αὐτοκρατόρων Κωνσταντινουπόλεως ΜΙΧΑΗΛ καὶ τῆς μητρὸς αὐτοῦ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ἐπὶ πατριαρχείας τοῦ Ἁγίου καὶ Ὁμολογητοῦ ΜΕΘΟΔΙΟΥ

Διακρίνονται (ἄνω) ἐξ ἀριστερῶν πρὸς τὰ δεξιὰ ὁ αὐτοκράτωρ Μιχαὴλ (νήπιον ἔτι τότε), ἡ αὐτοκράτειρα Θεοδώρα, ὁ Πατριάρχης Ἅγιος Μεθόδιος καὶ ὁ λοιπὸς ἱερὸς Κλῆρος λιτανεύοντες καὶ φέροντες εἰς τὰς χεῖρας τὰς ἁγίας Εἰκόνας. Εἰς τὴν κάτω σειρὰ προσώπων ἀπεικονίζεται ὁ χορὸς τῶν Ὁσίων καὶ Ὁμολογητῶν Ἁγίων Πατέρων ἀκολουθούντων τὴν ἱερὰν καὶ θριαμβευτικὴν ταύτην λιτανείαν. Βυζαντινὴ φορητὴ εἰκών, ἀποτεθησαυρισμένη ἐν τῷ Βρετανικῷ Μουσείῳ τοῦ Λονδίνου. Ἔργον ΙΕʹ αἰῶνος.
ΕΙΚΟΝΑ

ΚΑΤΑ ταύτην τὴν πρώτην Κυριακὴν τῶν Νηστειῶν, ἡ Ἁγία Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἑορτάζει πανταχοῦ τὴν Ὀρθοδοξίαν, ἤτοι τὴν τῶν ἁγίων καὶ σεπτῶν Εἰκόνων ἀποκατάστασιν εἰς τοὺς τόπους, εἰς τοὺς ὁποίους ἦσαν ἀπ’ ἀρχῆς, τὴν ὁποίαν ἀποκατάστασιν ἔκαμαν ἡ Ἁγία καὶ μακαριωτάτη βασίλισσα Θεοδώρα καὶ ὁ υἱὸς αὐτῆς Μιχαὴλ Γ’ (842-867), διὰ παρακινήσεως τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Μεθοδίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Ὁμολογητοῦ (842-846) καὶ ἄλλων Ὁσίων καὶ Θεοφόρων ἀνδρῶν. Ἡ δὲ ἀναστήλωσις αὕτη, διὰ νὰ ἀναδράμωμεν εἰς τὴν πρώτην της ἀρχήν, συνέβη οὕτω. Λέων ὁ Ἴσαυρος, ὁ ἀπὸ ὀνηλάτου καὶ χωρικοῦ, θείᾳ παραχωρήσει, βασιλεὺς γενόμενος (717-741), καλέσας τὸν Πατριάρχην Ἅγιον Γερμανόν (715-730), λέγει πρὸς αὐτόν· «Καθὼς ἐγὼ νομίζω, Δέσποτα, αἱ Εἰκόνες οὐδόλως διαφέρουσι τῶν εἰδώλων· πρόσταξον λοιπὸν νὰ τὰς ἐκβάλουν ἀπὸ τὸ μέσον· ἐὰν δὲ αἱ μορφαὶ τῶν Ἁγίων εἶναι ἀληθεῖς, ἂς κρεμασθοῦν ὑψηλά, διὰ νὰ μὴ τὰς μολύνωμεν μὲ τὰ ἁμαρτωλὰ χείλη μας».

Ταῦτα ἀνελπίστως ὁ Πατριάρχης ἀκούσας ἐταράχθη μεγάλως καὶ ἤρχισε νουθετῶν τὸν μιαρὸν βασιλέα διὰ νὰ τὸν ἐμποδίσῃ ἀπὸ τοιοῦτον μιαρώτατον ἔργον. Μεταξὺ δὲ τῶν ἄλλων λέγει πρὸς αὐτόν· «Μὴ γένοιτο, ὦ βασιλεῦ, νὰ πράξῃς σὺ τοιοῦτον ἔργον ἀνόσιον. Ἀκούομεν πράγματι, ὅτι Κόνων τις τὴν ἐπωνυμίαν μέλλει νὰ φρυάξῃ κατὰ τῶν ἁγίων Εἰκόνων». Τότε ὁ βασιλεὺς ἀπεκρίθη· «Ἐγώ, ὅταν ἤμην παιδίον μικρόν, τοῦτο τὸ ὄνομα εἶχον». Ἐπειδὴ λοιπὸν ὁ Πατριάρχης δὲν ἐπείθετο εἰς τὴν ἀσεβῆ γνώμην του, τὸν ἐξώρισεν ὁ βασιλεὺς καὶ εἰς τὸν θρόνον ἐκείνου κατέστησε τὸν ὁμόφρονά του Ἀναστάσιον (730-753) καὶ οὕτως ἐκίνησε τὸν κατὰ τῶν ἁγίων Εἰκόνων πόλεμον. Λέγουσι δέ, ὅτι Ἑβραῖοι πρῶτον συνεβούλευσαν τὸν βασιλέα νὰ πράξῃ τὸ τοιοῦτον κακόν, οἵτινες εὗρον παρρησίαν πρὸς αὐτόν. Διότι ἀπὸ μαγικήν τινα κακοτεχνίαν προεῖπον εἰς αὐτόν, ὅτι μέλλει νὰ βασιλεύσῃ καὶ τοῦ ἐζήτησαν ὡς ἀντιμισθίαν τῆς χαροποιοῦ των προρρήσεως τὴν τῶν Εἰκόνων καθαίρεσιν, τὴν ὁποίαν καὶ ὑπεσχέθη καὶ εἰς πρᾶξιν ἔβαλεν, ὁ παμμίαρος, τὴν ὑπόσχεσιν. Ἀφοῦ δὲ ἐκεῖνος κακῶς τὸ ζῆν ἀπέρρηξεν, ὁ ὠμότερος ἐκείνου υἱός, ὁ Κοπρώνυμος Κωνσταντῖνος (741-775), ἔγινε διάδοχος ὄχι μόνον τῆς βασιλείας, ἀλλὰ πολὺ περισσότερον τῆς κατὰ τῶν ἁγίων Εἰκόνων μανίας. Τίς δὲ δύναται νὰ διηγηθῇ ἀξίως ὁπόσα καὶ ὁποῖα κακὰ οὗτος ὁ παράνομος διέπραξε; Πλὴν καὶ ἐκείνου πλέον χειρότερα τελευτήσαντος ὁ υἱὸς αὐτοῦ Λέων Δ’ (775-780), ὁ ἐκ τῆς Χαζάρας, τὴν βασιλείαν διεδέξατο. Ἐπειδὴ δὲ καὶ αὐτὸς τὸ ζῆν κακῶς ἐξεμέτρησε, διεδέχθησαν τοῦτον ἡ βασίλισσα Εἰρήνη (797-802) καὶ ὁ ἀνήλικος υἱός των Κωνσταντῖνος Ϛ’ (780-797).


Ὑποσημειώσεις

[1] Περὶ τοῦ Ὁσίου Ἰωαννικίου τοῦ Μεγάλου βλέπε ἐν τόμῳ ΙΑʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τῇ δʹ (4ῃ) τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου.

[2] Ὁ Ὅσιος οὗτος καὶ Ὁμολογητὴς Ναυκράτιος ἐχρημάτισεν Ἡγούμενος τῆς περιωνύμου Μονῆς τοῦ Στουδίου ἔτη τινά, μετὰ τὴν κοίμησιν τοῦ Ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου (†826). Ὑπῆρξεν ἁγιώτατος καὶ ὀνομαστὸς Μοναχός, θερμὸς ὑποστηρικτὴς τῶν ἁγίων Εἰκόνων ὑπὲρ ὧν πολλοὺς ὑπέστη διωγμοὺς καὶ ἐξορίας. Μετὰ τὴν κοίμησίν του ἐτάφη ἐν τῇ αὐτῇ τοῦ Στουδίου Μονῇ, ἐν ᾗ καὶ ἐτελεῖτο ἡ Σύναξις αὐτοῦ τὴν ιηʹ (18ην) Ἀπριλίου. Οἱ Συναξαρισταὶ δὲν διέσωσαν τὴν μνήμην του. Τοῦτον ἀναφέρει ὁ Σωφρόνιος Εὐστρατιάδης («Ἁγιολόγιον» σελ. 345).