Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον τῆς ΙϚ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ τοῦ ΤΕΛΩΝΟΥ καὶ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. ιη’ 10-14), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Καὶ ταῦτα μὲν ἐγράφησαν εἰς τὸ Λευϊτικόν τὸ δὲ βιβλίον τοῦ Δευτερονομίου διδάσκει τὰ ἑξῆς. «Δεκάτην ἀποδεκατώσεις παντὸς γεννήματος τοῦ σπέρματός σου, τὸ γέννημα τοῦ ἀγροῦ σου ἐνιαυτὸν κατ’ ἐνιαυτόν… Οἴσετε τὰ ἐπιδέκατα τοῦ σίτου σου καὶ τοῦ οἴνου σου καὶ τοῦ ἐλαίου σου» (Δευτερ. ιδ’ 22-23). Ἐκ τῶν λόγων τούτων βλέπομεν ὅτι οἱ Ἑβραῖοι δὲν ἐχρεώστουν τῷ Θεῷ τὸ δέκατον πάντων τῶν πραγμάτων αὑτῶν, παραδείγματος χάριν καὶ τοῦ γάλακτος καὶ τοῦ τυροῦ καὶ τοῦ βουτύρου καὶ ἄλλων πραγμάτων· οὗτος δὲ ὁ Φαρισαῖος ἐκαυχᾶτο ὅτι νηστεύει δὶς τῆς ἑβδομάδος, «νηστεύω δὶς τοῦ Σαββάτου», καὶ ὅτι προσέφερε τῷ Θεῷ τὸ δέκατον ὄχι μόνον τῶν ὑπὸ τοῦ νόμου διορισθέντων πραγμάτων, ἀλλὰ ἀπὸ πάντα, ὅσα εἶχεν· «ἀποδεκατῶ πάντα, ὅσα κτῶμαι». Ἐδείκνυε δὲ διὰ τούτων τῶν λόγων ὅτι καὶ εἰς τὰ ἔργα τῆς ἀρετῆς ὑπερεῖχε τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους. Βλέπε δὲ πῶς ἀντιπαραθέτει τὰς ἀντιθέτους ἀρετὰς εἰς τὰ ὑπ’ αὐτοῦ ἀριθμηθέντα ἁμαρτήματα. Ἐναντίον μὲν τῆς μοιχείας ἔθηκε τὴν νηστείαν, ὡς δαμάστριαν τῶν σαρκικῶν παθῶν, ἐναντίον δὲ τῆς ἁρπαγῆς καὶ τῆς ἀδικίας τὴν ἀποδεκάτωσιν πάντων τῶν ὑπαρχόντων αὐτοῦ. Ἠκούσατε τοῦ ὑπερηφάνου Φαρισαίου τὴν ὑπερηφάνειαν ἀκούσατε τώρα καὶ τοῦ ταπεινόφρονος Τελώνου τὴν ταπείνωσιν.

«Καὶ ὁ Τελώνης, μακρόθεν ἑστώς, οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπάραι, ἀλλ’ ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὑτοῦ, λέγων· ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ».

Ἔστη μὲν καὶ ὁ Τελώνης εἰς τὸ ἱερόν, καθὼς καὶ ὁ Φαρισαῖος, πλὴν «μακρόθεν», ἥτοι μακρὰν τοῦ θυσιαστηρίου, ἐπειδὴ ἐνόμιζεν ἑαυτὸν ἀνάξιον νὰ ἐγγίσῃ εἰς τὸ θυσιαστήριον τοῦ Θεοῦ· κλίνας δὲ τὴν κεφαλὴν αὑτοῦ ἐπὶ τὰ κάτω, «οὐκ ἤθελεν» οὐδὲ κἂν νὰ ὑψώσῃ τὰ ὄμματα αὑτοῦ καὶ νὰ ἴδῃ «τὸν οὐρανόν», λογιζόμενος ὅτι οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ, οἱ προλαβόντως ὅλως δι’ ὅλου προσηλωθέντες εἰς τὰ γήϊνα πράγματα, δὲν ἦσαν ἄξιοι νὰ ἀτενίσουν καὶ νὰ ἴδουν «τὸν οὐρανόν», ὅστις εἶναι θρόνος τοῦ Θεοῦ· «ἔτυπτε» δὲ «τὸ στῆθος αὑτοῦ», ὡς δοχεῖον τῶν ἀνομιῶν αὐτοῦ, δεικνύων διὰ τούτου ὅτι διὰ τὰς ἁμαρτίας αὑτοῦ πολλῆς καταδίκης καὶ τιμωρίας εἶναι ἄξιος. Ἐκραύγαζε δὲ μεγαλοφώνως, κηρύττων ἑαυτὸν ἁμαρτωλὸν καὶ ζητῶν τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ· Θεέ μου, ἔλεγεν, ἐλέησόν με, γενοῦ ἵλεως εἰς τὸ πλῆθος τῶν ἁμαρτιῶν μου, «ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ». Πάντα καὶ ὁ τόπος, εἰς τὸν ὁποῖον ἐστάθη, καὶ τῆς κεφαλῆς ἡ ἐπὶ τὰ κάτω νεῦσις, καὶ τοῦ στήθους τὰ κτυπήματα, καὶ τὰ ἐκφωνηθέντα λόγια, τὸ βάθος τῆς ταπεινώσεως αὐτοῦ δηλοποιοῦσιν. Ἀκούσατε δὲ καὶ ὅλον τῆς παραβολῆς τὸν σκοπόν.