Ἑρμηνεία εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον τῆς ΙϚ’ ΚΥΡΙΑΚΗΣ τοῦ ΤΕΛΩΝΟΥ καὶ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ (Λουκ. ιη’ 10-14), ἐκ τοῦ «Κυριακοδρομίου» τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, ἐλαφρῶς διεσκευασμένη κατὰ τὴν φράσιν.

Ταῦτα τὰ λόγια, τὶ ἄλλο εἶναι, εἰ μὴ ὑπερβολικὴ τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ὑπερηφάνεια, ἐξ ἧς τὸ στόμα καὶ ἡ γλῶσσα αὐτοῦ ἐκαυχᾶτο καὶ ἐμεγαλορρημόνει; Ὁ μὲν Κύριος ἡμῶν εἶπε φανερὰ «χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰωάν. ιε’ 5), ὁ δὲ θεῖος αὐτοῦ Ἀπόστολος ἐβεβαίωσεν ὅτι ὁ Θεὸς καὶ τὴν θέλησιν ἡμῶν στηρίζει εἰς τὸ ἀγαθὸν καὶ τὴν πρᾶξιν τῆς ἀρετῆς ἐκτελεῖ· «ὁ Θεὸς γὰρ ἐστιν», εἶπεν, «ὁ ἐνεργῶν ἐν ὑμῖν καὶ τὸ θέλειν καὶ τὸ ἐνεργεῖν» (Φιλιπ. β’ 13). Ὁ Φαρισαῖος καὶ τὰ δύο ἥρπασεν ἀπὸ τῆς χειρὸς τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπένειμεν εἰς τὴν ἰδίαν αὐτοῦ δύναμιν. Πάντες οἱ ἄνθρωποι εἴμεθα ὁμοιοπαθεῖς· ὁ Φαρισαῖος ὅμως ἐνόμιζεν ἑαυτὸν ἀπαθῆ καὶ ὑπέρτερον τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Βλέπε δὲ πῶς, κἄν ἐκαυχήθη ὅτι εἶναι ἀνώτερος τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, ὡς ἀπέχων ἀπὸ τῶν ἁμαρτημάτων τῶν τοὺς ἄλλους κατακυριευόντων, ἐχόρτασεν ὅμως διὰ τούτου μόνον τὴν ὑπερηφάνειαν αὐτοῦ· γνωρίζων δὲ ὅτι ἡ ἀρετὴ ἀπαρτίζεται ὄχι μόνον ὅταν ἀπέχωμεν ἀπὸ τῶν κακῶν, ἀλλ’ ὅταν, ἀπέχοντες ἀπὸ τοῦ κακοῦ, ποιοῦμεν τὸ ἀγαθόν, κατὰ τὸ «ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ, καὶ ποίησον ἀγαθόν» (Ψαλμ. λγ’ 15), ἵνα δείξῃ ἑαυτὸν κατὰ πάντα τέλειον καὶ πολλῷ ὑπέρτερον τῶν ἄλλων ἀνθρώπων καὶ κατὰ τὰ κατορθώματα τῆς ἀρετῆς αὐτοῦ, ἐκαυχήθη καὶ διὰ τὰς πράξεις τῶν καλῶν αὐτοῦ ἔργων, εἰπών.

«Νηστεύω δὶς τοῦ Σαββάτου, ἀποδεκατῶ πάντα ὅσα κτῶμαι».

Σάββατον καὶ σάββατα ὠνόμαζον οἱ Ἰουδαῖοι τὴν ἑβδομάδα, ἐκλαμβάνοντες τὴν ἐπισημοτέραν αὐτῆς ἡμέραν, ἤτοι τὴν ἡμέραν τοῦ Σαββάτου, ἀντὶ ὅλης τῆς ἑβδομάδος τοῦτο εἶναι φανερὸν ἐκ τοῦ Λευϊτικοῦ, λέγοντος· «Καὶ ἐξαριθμήσεις σεαυτῷ ἑπτὰ ἀναπαύσεις (ἑπτὰ Σάββατα) ἐτῶν ἑπτὰ ἔτη ἑπτάκις καὶ ἔσονταί σοι ἑπτὰ ἑβδομάδες ἐτῶν ἐννέα καὶ τεσσαράκοντα ἔτη» (Λευϊτ. κε’ 8)· ὁμοίως δὲ φανερὸν εἶναι καὶ ἐκ τῶν ἁγίων Εὐαγγελιστῶν Μάρκου καὶ Λουκᾶ, διότι ὁ μὲν Μάρκος εἶπεν· «Ἀναστὰς δὲ πρωῒ πρώτῃ Σαββάτου» (Μάρκ. ιϛ’ 9), ὁ δὲ Λουκᾶς· «Τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων» (Λουκ. κδ’ 1), ἤτοι τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ τῆς ἑβδομάδος, ἥτις εἶναι ἡ ἡμέρα, ἡ ὀνομαζομένη ὑπὸ τῶν Χριστιανῶν Κυριακή. Κατὰ παράδοσιν δὲ καὶ συνήθειαν καὶ ὄχι κατ’ ἐντολὴν ἐνήστευον οἱ Ἰουδαῖοι δὶς τῆς ἑβδομάδος, τῇ Δευτέρᾳ καὶ τῇ Πέμπτῃ, ἐπειδὴ ἐπίστευον ὅτι ὁ Μωϋσῆς τῇ μὲν Πέμπτῃ ἀνέβη, τῇ δὲ Δευτέρᾳ κατέβη ἀπὸ τοῦ ὄρους Σινᾶ· κατὰ δὲ προσταγὴν τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου χρέος εἶχον ἵνα προσφέρωσι τῷ Θεῷ κατὰ πᾶν ἔτος τὸ δέκατον μέρος τῶν καρπῶν τῆς γῆς. «Πᾶσα δεκάτη τῆς γῆς ἀπὸ τοῦ σπέρματος τῆς γῆς καὶ τοῦ καρποῦ τοῦ ξυλίνου τῷ Κυρίῳ ἐστίν» (Λευϊτ. κζ’ 30).