Λόγος εἰς τὴν ΜΕΣΟΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΝ, εἰς τό ὅτε Ἀνέβη ὁ Κύριος εἰς τὸ ἱερὸν Μεσούσης τῆς ἑορτῆς καὶ εἰς τὸν Μελκισεδέκ, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ, κατ’ ἐλευθέραν μετάφρασιν.

ΤΑ ρόδια καὶ τὰ μῆλα καὶ οἱ φοίνικες (χουρμάδες) καὶ οἱ ἄλλοι καρποὶ τῶ ὀπωροφόρων δένδρων εὐχαριστοῦν τὸν φάρυγγα τοῦ σώματος ἡμῶν μὲ τὴν γλυκεῖαν γεῦσιν των· οἱ δὲ θεῖοι λόγοι τῶν Ἁγίων Διδασκάλων ἀνάμικτοι μὲ ἀγάπην, ὅταν ἀπευθύνωνται πρὸς τὴν ἀκοήν μας, γλυκαίνουν τὸν λάρυγγα τῆς ψυχῆς μας. Καὶ ὅπως ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θὰ συλλέξῃ τοὺς καρποὺς τῶν δένδρων, ἀφοῦ δοκιμάσῃ τοὺς καρποὺς αὐτοὺς ἐπαινεῖ τὰ δένδρα, τὰ ὁπτοῖα τοὺς παρήγαγον, κατὰ τὸν ἴδιον τρόπον ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος θὰ συνάξῃ εἰς τὸν κάλαθον τῆς ἀκοῆς του τὰ θεῖα λόγια τῶν διδασκάλων καὶ κατόπιν θὰ τὰ ἐμβάλῃ εἰς τὸν νοῦν του, ἀφοῦ γευθῇ τὴν γλυκύτητα τῶν λόγων αὐτῶν, ἐπαινῶν τὸν διδάσκαλον ὁ ὁποῖος εἶπε τοὺς λόγους αὐτούς, λέγει· «Ὡς γλυκέα τῷ λάρυγγί μου τὰ λόγιά σου, ὑπὲρ μέλι τῷ στόματί μου!» (Ψαλμ. ριη’ 103).

Ἀλλὰ καὶ ὁ σοφώτατος Σολομῶν τοὺς καλοὺς λόγους παρομοιάζει μὲ μελόπιτταν καὶ λέγει σχετικῶς· «Κηρία μέλιτος λόγοι καλοὶ» (Παρ. ιϛ’ 24). (Οἱ καλοὶ λόγοι ὁμοιάζουν μὲ μελόπιτταν). Διότι ὅπως ὁ λάρυγξ διὰ τῆς γεύσεως ἠμπορεῖ νὰ διακρίνῃ τὰ νόστιμα φαγητὰ ἀπὸ τὰ ἐπιβλαβῆ, κατὰ τὸν ἴδιον τρόπον καὶ ὁ νοῦς τῆς ψυχῆς γνωρίζει νὰ διακρίνῃ τοὺς ὠφελίμους λόγους ἀπὸ τοὺς ἐπιβλαβεῖς, καθὼς λέγει καὶ ἡ Γραφὴ εἰς τὸ βιβλίον τοῦ Ἰώβ· «λάρυγξ μὲν γὰρ σῖτα γεύεται, νοῦς δὲ ρήματα διακρίνει» (ὁ μὲν λάρυγξ γεύεται τὰ ὑλικὰ φαγητά, ὁ δὲ νοῦς διακρίνει τοὺς λόγους).

Καὶ νὰ μὴ νομίσῃ κανείς, ὅτι ὁ μὲν οἱοσδήποτε οἰκοδεσπότης ἠμπορεῖ νὰ ἔχῃ εἰς τὸν κῆπον του διάφορα δένδρα, ὅπως φοίνικας καὶ μηλέας καὶ ἐλαίας, ὁ δὲ Κύριος δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἔχῃ εἰς τὸν ἰδικόν του κῆπον τῆς Ἐκκλησίας διάφορα εἴδη δένδρων, δηλαδὴ Πατέρας, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ καθεὶς προσφέρει ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδίας του τοὺς καρποὺς τῶν λόγων αὐτοῦ, ὥστε νὰ τοὺς ἀπολαμβάνουν ὅλοι ὅσοι εἰσέρχονται εἰς τὸν κῆπον αὐτόν, ἕκαστος κατὰ τὴν προθυμίαν καὶ τὴν δύναμίν του. Ἄλλος δηλαδὴ ἐκ τῶν Πατέρων ὁμοιάζει μὲ θαλερὰν ἐλαίαν, ἡ ὁποία ἔχει πυκνὴν φυλλωσιὰν ἀπὸ τὰ φύλλα τῆς πίστεως καὶ εἶναι φορτωρμένη μὲ καρπούς, δηλαδὴ μὲ τὰ ἔργα τῆς εὐλαβείας. Ἄλλος ἐκ τῶν Πατέρων εἶναι ὡς ἕνας φοίνιξ στεφανωμένος μὲ τοὺς κλάδους τῆς νίκης ἐναντίον τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος παρουσιάζει τὸν γλυκύτατον καρπὸν τῆς εὐεργεσίας πρὸς τοὺς πτωχούς. Δι’ αὐτὸν ὁμιλεῖ ἡ Γραφή, ὅταν λέγῃ· «Δίκαιος ὡς φοίνιξ ἀνθήσει» (Ψαλμ. ϟα’ 13).