Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Δευτέρᾳ μετὰ τὴν Κυριακὴν τοῦ Ἀντίπασχα, ἑορτάζομεν τὴν ἀνεύρεσιν τῆς Ἁγίας καὶ θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου ΜΑΡΙΑΣ, τῆς ἐπονομαζομένης ΧΡΥΣΑΦΙΤΙΣΣΗΣ ἐν Μονεμβασίᾳ.

ἤναπτεν ὅμως (ἀγνοῶ διὰ ποῖον λόγον) κανδήλαν ἀκοίμητον πρὸς τιμὴν τῆς θείας αὐτῆς Εἰκόνος, οἱ δὲ Χριστιανοὶ μετέφερον τὴν θείαν Εἰκόνα είς τὸν Ναὸν τοῦ Ἑλκομένου, εἰς ὃν ἐτέλει πάμπολλα θαύματα εἰς τοὺς μετὰ πίστεως προσερχομένους, ὄχι μόνον εἰς τοὺς Χριστιανοὺς ἀλλὰ καὶ εἰς αὐτοὺς τοὺς βαρβάρους Ὀθωμανούς.

Παῖς δέ τις ὀνομαζόμενος Καλογερᾶς, πενταετὴς ὢν, ἐστάλη ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Ἐλευθερίου, κατὰ τὰς Ἀπόκρεω, νὰ μεταφέρῃ ἓν σακκίδιον ὀρυζίου μικρᾶς ποσότητος εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ θείου αὑτοῦ Ἰωάννου Κοντολέου, ὅπου ἔμελλον νὰ συμφάγουν ὡς συγγενεῖς κατὰ τὴν συνήθειαν. Καθ’ ὁδὸν ὅμως προσβληθεὶς ὁ παῖς ἐκ συνεργείας τοῦ μισοκάλου δαίμονος ὑπὸ σεληνιασμοῦ ἔπεσε κατὰ γῆς. Μαθοῦσα τοῦτο ἡ μήτηρ ἔτρεξε μετὰ σπουδῆς ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκετο ὁ υἱός της καὶ λαβοῦσα αὐτὸν εἰς τὰς ἀγκάλας τὸν μετέφερεν ἀμέσως εἰς τὸν οἶκόν της τρέμοντα καὶ ἀφρίζοντα. Μεταβαίνων δὲ ὁ πατὴρ τοῦ παιδὸς δι’ ἄλλης ὁδοῦ εἰς τὴν ἀγοράν, ἔμαθε τὸ δυσάρεστον συμβὰν τοῦ παιδός του καὶ ἐπιστρέφει ἀμέσως εἰς τὸν οἶκόν του, ὅπου μετὰ μεγάλης θλίψεως, πόνου καὶ τρόμου εἶδε τὴν ἀθλίαν κατάσιασιν αὐτοῦ. Παρευθὺς τότε, χωρὶς νὰ χάσῃ καιρόν, ἔτρεξεν εἰς τὸν ἄμισθον καὶ παντοδύναμον ἰατρόν, εἰς τὴν Ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου Χρυσαφιτίσσης, εὑρισκομένην, ὡς προείπομεν, εἰς τὸν Ναὸν τοῦ Ἑλκομένου Χριστοῦ. Ἐκεῖ ὅταν ἔφθασεν, ἐγονυπέτησε μετὰ συντριβῆς ψυχῆς καὶ καρδίας ἑνώπιον τῆς ἁγίας καὶ θαυματουργοῦ Εἰκόνος καὶ μετὰ θερμῶν δακρύων παρεκάλεσε τὴν Κυρίαν Θεοτόκον διὰ τὴν θεραπείαν τοῦ παιδός του. Μετὰ τὴν θερμὴν αὐτὴν δέησιν εἶδεν, ὢ τοῦ θαύματος! ὅτι ὅλα τὰ χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ ἀφιερώματα, ὅσα ἐκρέμαντο ἐπὶ τῆς θείας Εἰκόνος, ἐκινήθησαν καὶ συνεκρούσθησαν πρὸς ἄλληλα καὶ ἤχησαν ὡς ἠχοῦσιν οἱ κωδωνίσκοι τοῦ Ἀρχιερέως ἐνδυομένου ὑπὸ τῶν Ἱεροδιακόνων καὶ κροτοῦσιν εἰς τὰς ἀκοὰς τῶν παρευρισκόμενων. Ὁ δὲ πατὴρ τοῦ παιδός, νομίσας ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐδίωκεν αὐτὸν ὡς ἁμαρτωλὸν καὶ ἀνάξιον, ἔπεσε πρηνὴς καὶ ἐδέετο θερμότερον.

Συγγενὴς δέ τις τοῦ Ἐλευθερίου Καλογερᾶ εἶδεν αὐτὸν τρέχοντα βιαίως πρὸς τὸν Ναὸν καὶ νομίσας ὅτι ἔτρεχε πρὸς τὴν θάλασσαν ν’ αὐτοκτονήσῃ ἐκ τῆς λύπης του, παρηκολούθησεν αὐτὸν διὰ νὰ τὸν ἀποτρέψῃ, ἀλλ’ ἀφ’ οὗ εἶδεν αὐτὸν εἰσελθόντα εἰς τὸν Ναόν, ἐπανῆλθεν εἰς τὴν οἰκίαν τοῦ Καλογερᾶ διὰ νὰ ἴδῃ τὸν ἀσθενῆ παῖδα καὶ πάλιν ἐπέστρεψεν εἰς τὸν Ναὸν διὰ νὰ εἰδοποιήσῃ τὸν πατέρα τοῦ ἀσθενοῦς ὅτι ο υἱός του ὑγιαίνει. Ἰδὼν ο πατὴρ τὸν συγγενῆ του εἰσερχόμενον εἰς τὴν θύραν τοῦ Ναοῦ καὶ νομίσας ὅτι ὁ υἱός του ἀπέθανεν, ἔκλαιεν ἀπαρηγόρητα.