Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἡ Ὁσία μήτηρ ἡμῶν ΘΕΟΚΤΙΣΤΗ ἡ Λεσβία ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.

Ταῦτα ἀκούοντες ἡμεῖς ἐδοξάζαμεν τὸν Θεὸν καὶ ἐπαρακαλούσαμεν τὸν Ἅγιον νὰ φάγῃ τι, καὶ νὰ μᾶς παρηγορήσῃ διὰ τὴν λύπην τὴν ὁποίαν εἴχομεν, ὅτι δὲν μᾶς ἔκαμνε καιρὸν νὰ ταξιδεύσωμεν. Ἐκεῖνος δὲ ἔφαγε διὰ ταπείνωσιν, λέγων εἰς ἡμᾶς· «Μὴ λυπεῖσθε, διότι αὔριον εἶσθε εἰς τὴν Νάξον, τὴν Δευτέραν ἀναχωρεῖτε ἀπ’ ἐκεῖ, καὶ τὴν Τρίτην φθάνετε εἰς τὴν Κρήτην κατευόδιον καὶ κάμνετε ὅ,τι ὁ βασιλεὺς ἐπρόσταξε, καὶ πάλιν εἰς ὀλίγον καιρὸν ἐπιστρέφετε χωρὶς κανὲν ἐμπόδιον νὰ σᾶς ὑποδεχθῇ ὁ βασιλεὺς ἀγαλλόμενος». Αὐτὰ ὅλα ἔγιναν καὶ ἐτελειώθησαν ὕστερα καθὼς ὁ Ὅσιος ἐπροφήτευσε. Τὴν ἄλλην ἡμέραν, ὅταν ἠθέλαμεν νὰ φύγωμεν, ἐλειτούργησεν ὁ Ἅγιος καὶ κοινωνήσαντες τὰ θεῖα μυστήρια, ἐφιλεύθημεν ὁμοῦ· ἔπειτα μὲ προσέταξε νὰ γράψω, ἀφοῦ ἐπιστρέψω εἰς τὴν οἰκίαν μου, τὴν κάτω γεγραμμένην διήγησιν, διὰ νὰ δοξασθῆ ὁ Θεὸς καὶ νὰ μιμηθῶσι καὶ ἄλλοι τῆς Ὁσίας τὴν ἄσκησιν, καὶ μοῦ λέγει:

«Τινὲς κυνηγοὶ ἦλθον ἐδῶ ὀλίγα ἔτη πρότερον, ἀπὸ τὴν Εὔριπον, διὰ νὰ εὕρωσιν ἐλάφους καὶ ἄλλα ἄγρια ζῷα, ἀπὸ τοὺς ὁποίους εἷς εὐλαβὴς μοῦ εἶπε τὴν ἑξῆς γλυκυτάτην διήγησιν. «Ἡμέραν τινὰ ἦλθα ἐδῶ μέ τινας συντρόφους νὰ κυνηγήσωμεν καὶ ξεχωρίσας ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ἐπῆγα νὰ προσκυνήσω τὸν Ναὸν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου· ἰδὼν δὲ εἴς τινα λάκκον ὀλίγα λουμπινάρια, ἀπὸ τὰ ὁποῖα κάμνει ὁ τόπος οὗτος πολλά, ἐγνώρισα, ὅτι Ἅγιός τις θὰ κατοικῇ εἰς ταύτην τὴν ἔρημον. Στοχαζόμενος λοιπὸν εἰς τὸ ἕνα καὶ εἰς τὸ ἄλλο μέρος τοῦ Ναοῦ βλέπω εἰς τὰ δεξιὰ τῆς Ἁγίας Τραπέζης τεμάχιον πανίου λεπτοῦ ἢ ἱστὸν ἀράχνης ὑπὸ τοῦ ἀνέμου σαλευόμενον καὶ θέλων νὰ πλησιάσω διὰ νὰ γνωρίσω καλλίτερα τὸ φαινόμενον, ἤκουσα φωνὴν λέγουσαν: «Στάσου, ἄνθρωπε, μὴ πλησιάσῃς, διότι εἶμαι γυνὴ γυμνὴ καὶ ἐντρέπομαι»· ἐγὼ δὲ ἀπὸ τὸν φόβον μου ἠθέλησα νὰ φύγω, ὅτι αἱ τρίχες μου ἐσηκώθησαν ὡς ἄκανθαι καὶ κατὰ πολλὰ ἐτρόμαξα».

«Ἀφοῦ συνῆλθον ὀλίγον, τὴν ἠρώτησα τὶς καὶ πόθεν ἦτο· καὶ μοῦ λέγει· «ρίψον μου, σὲ παρακαλῶ, ἔνδυμά τι νὰ σκεπασθῶ καὶ ἔπειτα θὰ σοῦ εἴπω εἴ τι εἶναι θέλημα Θεοῦ». Τότε τῆς ἔρριψα τὸ ἐπανωφόριόν μου καὶ ἀφοῦ ἐνεδύθη, ἔκαμε πρότερον τὸν Σταυρόν της καὶ προσηυχήθη διὰ νὰ μὴ νομίσω ὅτι εἶναι φάντασμα, ἔπειτα ἦλθε πλησίον μου.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἡ Ἑκατονταπυλιανὴ εἶναι μέγας καὶ παλαιότατος Ναός, σῳζόμενος μέχρι σήμερον εἰς τὴν Παροικίαν πρωτεύουσαν τῆς νήσου Πάρου, τιμώμενος ἐπ᾽ ὀνόματι τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου. Αὕτη θεωρεῖται ὡς τὸ μεγαλοπρεπέστερον τῶν σῳζομένων μνημείων Χριστιανικῆς τέχνης ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἀνατολῇ, μετὰ τὸν περιλάλητον Ναὸν τῆς Ἁγίας Σοφίας. Κατὰ τὴν παράδοσιν ἐκτίσθη τὸ πρῶτον μικροτέρα ὑπὸ τῆς Ἁγίας Ἑλένης κατὰ τὸ ἔτος τκεʹ (325), ὅτε αὕτη διῆλθεν ἐκ Πάρου μεταβαίνουσα εἰς Ἱεροσόλυμα, ηὐξήθη δὲ καὶ ἐτελειοποιήθη ὑπὸ τοῦ Ἰουστινιανοῦ. Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ὑποσημειοῖ ἐνταῦθα περὶ τοῦ Ναοῦ τούτου τὰ ἐξῆς: «Ὁ Ναὸς οὗτος τῆς Θεοτόκου, ὁ εἰς τὴν Παροικίαν τὴν πρωτεύουσαν πόλιν τῆς νήσου Πάρου εὑρισκόμενος, ὀνομάζεται Ἑκατονταπυλιανή, καθότι, ἀριθμουμένων καὶ τῶν παραθυρίδων, αἱ θύραι συμποσοῦνται, ὡς λέγουσιν, εἰς ἑκατόν. Ἦτο δὲ ὁ Ναὸς οὗτος θαυμαστὸς καὶ περιώνυμος, διότι ἦτο εὐρύχωρος καὶ παμμεγέθης κατά τε τὸ μῆκος καὶ τὸ πλάτος, ἔτι δὲ καὶ διότι ἦτο ᾠκοδομημένος μὲ στήλας πολλὰς καὶ μεγάλας καὶ μὲ μάρμαρα θαυμαστὰ καὶ ἀξιοθέατα. Τὸ δὲ ἄνωθεν τῆς Ἁγίας Τραπέζης μαρμάρινον κουβούκλιον, ἐπὶ τεσσάρων στηλῶν ἐπιστηριζόμενον, ἦτο τῇ ἀληθείᾳ θέαμα ἄξιον θεωρίας, διά τε τὴν τῶν μαρμάρων μεγαλοπρέπειαν καὶ διὰ τὴν φιλοτεχνίαν μὲ τὴν ὁποίαν ἐκόσμησεν αὐτὸ ὁ τεχνίτης. Εἰς τὸν Ναὸν τοῦτον ὑπάρχουσι δύο ὕδατα, ἤτοι ἓν πηγάδιον ἐκτὸς τοῦ Βήματος καὶ ἓν ἁγίασμα ἐν τῷ Βήματι ὑποκάτω τῆς Ἁγίας Τραπέζης. Πολλὰ δὲ Παρεκκλήσια εὑρίσκονται, ἐντὸς τοῦ Ναοῦ, ἐκ τῶν ὁποίων ἕνα εἶναι καὶ τῆς ρηθείσης Ἁγίας Θεοκτίστης, καὶ εἰς τὸ ὁποῖον ἑορτάζουσι τὴν μνήμην αὐτῆς οἱ Πάριοι ἔχοντες καὶ τὴν ᾀσματικήν της Ἀκολουθίαν· ἀλλὰ καὶ τὰ ἐπάνωθεν τοῦ Ναοῦ κατηχουμενεῖα ἦσαν μεγαλοπρεπῆ καὶ ἀξιοθέατα. Καὶ γενικῶς εἰπεῖν ὁ περίφημος οὗτος Ναὸς εἶναι μεγαλοπρεπέστατος καὶ τῇ ἀληθείᾳ βασιλικῆς χειρὸς ἔργον καὶ φιλοτέχνημα».

Ὁ μέγας καὶ περικαλλέστατος οὗτος Ναὸς καταστραφεὶς ἀπὸ τὰς ἐπιδρομὰς τῶν βαρβάρων, ὡς δηλοῦται ἐκ τῶν ἐνταῦθα ἀναφερομένων ἐν τῷ Συναξαρίῳ τῆς Ἁγίας Θεοκτίστης, ἀλλὰ καὶ ἐκ τῶν ἐπακολουθησασῶν ἀλλεπαλλήλων ἄλλων ἐπιδρομῶν καὶ τῆς παρόδου τοῦ χρόνου, παρέμεινεν ἐπὶ μακροὺς αἰῶνας ἔρημος, ἀνεκαινίσθη δὲ κατὰ τὸν ΙΖʹ (17ον) αἰῶνα, ὑποστὰς καὶ πάλιν μετὰ τὴν ἀνακαίνισιν ἄλλην καταστροφὴν ὑπὸ τοῦ ἐπιδραμόντος κατὰ τὸ ἔτος 1669 Μουσταφᾶ Καπλὰν πασᾶ, ἀνεκαινίσθη ὅμως καὶ πάλιν μετὰ ταῦτα. Τὸ ἐσωτερικὸν τοῦ κυρίως Ναοῦ, ὡς ἔχει σήμερον, εἶναι μήκους 30 μέτρων καὶ πλάτους 25, τὸ δὲ ὕψος αὐτοῦ ἐν τῇ προσόψει εἶναι 15 μέτρα. Αἱ διαστάσεις τοῦ ἁγίου Βήματος ἐσωτερικῶς εἶναι 12,50 x 9,20, εἰς τὸ μέσον ἔχει τὴν ἁγίαν Τράπεζαν, ἄνωθεν τῆς ὁποίας ὑπάρχει τὸ πολυτιμότατον πάντων τῶν ἐν τῷ Ναῷ μνημείων, τὸ τετρακιόνιον κουβούκλιον, τὸ ὁποῖον εἶναι τὸ μόνον διασωθὲν εἰς ὁλόκληρον τὴν Ὀρθοδοξίαν. Τοῦτο ἔχει ὕψος 2 μέτρων, μῆκος δὲ καὶ πλάτος 2,70, βαστάζεται δὲ ὑπὸ τεσσάρων κιόνων, τῶν ὁποίων τὸ ὕψος εἶναι 3 μέτρα ἡ δὲ περίμετρος ἑκάστου κίονος 1,10· περὶ τοῦ κουβουκλίου τούτου γίνεται λόγος ἀνωτέρω, ἐν τῷ κειμένῳ τῆς παρούσης σελίδος καὶ ἐν σελίδι 255. Ὁ Ναὸς περιβάλλεται ἀπὸ πολλὰ ἄλλα κτίσματα καὶ Παρεκκλήσια καὶ ὑπὸ περιβόλου περιφερείας 252 μέτρων καὶ ὕψους 8,50.

[2] Πρόκειται περὶ τοῦ κουβουκλίου περὶ οὗ βλέπε ἐν τῇ ἀμέσως ἀνωτέρω ὑποσημειώσει.