Τῇ Δ’ (4ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ ἐν Ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν ΑΝΔΡΕΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης τοῦ Ἱεροσολυμίτου.

Ὅθεν ἐν σοφίᾳ καὶ συνέσει διὰ τῆς θείας ἐμπνεύσεως συνέθεσε βιβλία [1], εἰς τὰ ὁποῖα παρουσιάζεται καὶ ρήτωρ ἐξαίσιος, καὶ ἱερολόγος θεόπνευστος. Διότι διὰ τῶν λόγων αὐτοῦ ἐγκωμιάζει λαμπρῶς τὴν ὑπέραγνον Μητέρα τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, κατὰ τὰς διαφόρους Θεομητορικὰς ἑορτάς. Ἐγκωμιάζει ὁμοίως καὶ τὸν ζωοποιὸν Σταυρὸν τοῦ Σωτῆρος, ἐπὶ τοῦ ὁποίου, ὑπομείνας ὁ ἀπαθὴς Θεὸς τὰ Ἅγια Πάθη καὶ τὸν ἑκούσιον θάνατον, κατέστησεν ἡμᾶς κοινωνοὺς τῆς Βασιλείας καὶ τῆς δόξης Αὐτοῦ. Ἐγκωμιάζει ἀκόμη καὶ πολλὰς ἄλλας Δεσποτικὰς ἑορτάς, πρὸς δὲ τρίτους ἐγκωμιάζει καὶ μερικοὺς Ἁγίους, καὶ διὰ τῶν ἐγκωμίων τούτων ἔκαμεν ὡς ἰδικά του τὰ μαρτύρια ἐκείνων. Ἀλλ’ ἐξαιρέτως ἐγκωμιάζει τὸν μέγαν Πρόδρομον Ἰωάννην. Συνέθεσε δὲ καὶ κατὰ μουσικὴν, καὶ ἐναρμόνιον τέχνην πολλοὺς κανόνας καὶ τροπάρια [2], διὰ τῶν ὁποίων ὄχι μόνον λαμπρύνει τὰς ἑορτάς, καὶ παρακινεῖ τοὺς Χριστιανοὺς εἰς πνευματικὴν εὐφροσύνην καὶ ἀγαλλίασιν, ἀλλὰ προξενεῖ καὶ κατάνυξιν, καὶ κάμνει τοὺς ψάλλοντας καὶ ἀναγινώσκοντας νὰ χύνουν πηγὰς δακρύων. Ἐκτὸς δὲ τῶν ἄλλων συνέθεσε καὶ τὸν μέγαν ἐκεῖνον καὶ ἀξιέπαινον Κανόνα, τὸν ὁποῖον ψάλλομεν κατὰ τὴν Πέμπτην τῆς πέμπτης ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, ὁ ὁποῖος ὄχι μόνον προξενεῖ μετάνοιαν καὶ κατάνυξιν, ἀλλὰ καὶ πολυμάθειαν παρέχει καὶ διδάσκει τοὺς Χριστιανοὺς μὲ ποίαν διάθεσιν πρέπει νὰ ἀναγινώσκουν τὰς ἱερὰς Ἱστορίας τῆς θείας Γραφῆς, καὶ πῶς πρέπει νὰ μεταχειρίζωνται αὐτὰς ὡς ὕλην καὶ ἀφορμὴν ὑψηλοτέρων καὶ ἠθικῶν θεωριῶν.

Ὄχι δὲ μόνον μὲ τοὺς λόγους του ἐκόσμησεν ὁ Ἅγιος τὴν ποίμνην του, καὶ ηὔφρανε πᾶσαν ἄλλην Ἐκκλησίαν Χριστιανῶν, ἀλλὰ καὶ μὲ ἔργα καὶ κατορθώματα μεγαλοπρεπῆ. Διότι καὶ τοὺς κατεστραμμένους ναοὺς τοῦ Θεοῦ ἀνεκαίνισε μὲ πλουσίαν καὶ φιλότιμον βοήθειαν, καὶ ναὸν ἐκ θεμελίων ᾠκοδόμησεν ὡραιότατον πρὸς τιμὴν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας, ὀνομάσας αὐτὸν Βλαχέρνας. Ἀλλὰ καὶ ξενοδοχεῖον ἐκ θεμελίων ἔκτισεν, εἰς ἀνάπαυσιν τῶν γερόντων, εἰς θεραπείαν τῶν ἀσθενῶν, εἰς σκέπην τῶν ξένων καὶ πτωχῶν, πρὸς τοὺς ὁποίους ὄχι μόνον ἔδιδε πλουσιοπάροχα τὰ πρὸς χρείαν ἅπαντα καὶ τροφήν, ἐξοδεύων πανσόφως καὶ θεαρέστως τὰ χρήματα τοῦ Θεοῦ. Ἀλλ’ ὅπως εἰς τὰ ἄλλα ἐμιμεῖτο τὸν Χριστόν, τὸν ἰδικόν του Δεσπότην καὶ διδάσκαλον, οὕτω καὶ εἰς ταῦτα ἐμιμεῖτο Αὐτόν. Καὶ ὑπηρέτει εἰς τὸ ξενοδοχεῖον τοὺς ἀσθενεῖς καὶ τοὺς ξένους διὰ τῶν ἰδίων του χειοῶν, περιζωννύμενος τὸ χειρόμακτρον, καὶ πλύνων τὰς χεῖρας, τοὺς πόδας καὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν καὶ καθαρίζων τὰς πληγὰς τῶν ἀρρώστων, καὶ λείχων σχεδὸν διὰ τῆς γλώσσης του τὸ σεσηπὸς πύον καὶ τὰ αἵματα. Τόσον ἐθέρμαινεν αὐτὸν ἡ πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τὸν πλησίον ἀγάπη.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ ἐν Ἁγίοις πατὴρ ἡμῶν Ἀνδρέας ἐξέδωκε καὶ λογιστικὴν μέθοδον περὶ τοῦ Πάσχα, κατὰ τὸν Μελέτιον (σελ. 179 τοῦ βʹ τόμου). Μιμεῖται δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος εἰς τὰ συγγράμματά του τὴν ὀγκηρὰν φράσιν καὶ τὸ συντακτικὸν Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἐν τοῖς πανηγυρικοῖς λόγοις αὐτοῦ.

[2] Καίτοι δὲ ὁ θεῖος οὗτος Ἀνδρέας πρῶτος ἐμελούργησε τροπάρια καὶ Κανόνας, τοὺς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Ψαλλομένους, ἐν τούτοις ὑπῆρξαν καὶ πρὸ αὐτοῦ συντάξαντες ὕμνους εἰς αἶνον καὶ δόξαν Χριστοῦ, εἰς πεζὴν καὶ ἔμμετρον φράσιν. Ὡς π.χ. ὁ Μάρτυς Ἀθηνογένης ὁ ποιητὴς τοῦ «Φῶς ἱλαρόν», Κλήμης ὁ Στρωματεὺς ἔπη τινὰ συντάξας, Νέπως ὁ ἐν Αἰγύπτῳ Ἐπίσκοπος, ὁ Βικτωρῖνος, ὁ Λακτάντιος, ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, ὁ Σεδούλιος, ὁ Ἀνατόλιος καὶ ἄλλοι, κατὰ ζῆλον ποιήσαντες τῶν ψαλμῶν καὶ τῶν ἄλλων τῆς Παλαιᾶς Γραφῆς βιβλίων, τῶν διὰ τὸ ἡδύτερον τῆς ψαλμῳδίας στιχουργηθέντων.