Ἡ ἀσκητικὴ καὶ ἰσάγγελος αὕτη ζωὴ τοῦ Ὁσίου διδασκάλου καὶ μεγάλου πατρὸς Νικοδήμου κατέπληττε τοὺς πάντας. «Ἡ ζωοτροφία του, λέγει ὁ παραδελφός του Εὐθύμιος, ποτὲ μὲν ἦτο ὀρύζιον νερόβραστον, ποτὲ δὲ νερόμελον· τὸν δὲ περισσότερον καιρὸν ἐλαῖαι καὶ μουσκεμμένα κουκκιὰ ἦτο τὸ προσφάγιόν του. Ὁπότε δὲ τοῦ ἐτύγχανον ὀψάρια, τὰ ἔδιδε κανενὸς γειτόνου του καὶ τὰ ἐμαγείρευε καὶ ἔτρωγον μαζί. Ὁμοίως καὶ οἱ γείτονές του, ἠξεύροντες ὅτι δὲν μαγειρεύει, πολλάκις τοῦ ἐπήγαινον μαγείρευμα.
Οἱ ἀδελφοὶ Σκουρταῖοι, βλέποντες τὴν σκληροτάτην ζωήν του, ἐν τῇ ὁποίᾳ κατεπονεῖτο ἀγωνιζόμενος καὶ συγγράφων, συχνάκις τον ἐκάλουν νὰ συντρώγῃ μετ’ αὐτῶν, πρὸς ἀνακούφισιν τοῦ καταπεπονημένου σώματός του. Ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ὥραν τοῦ φαγητοῦ, ὁσάκις ἠρωτᾶτο ἐπὶ πνευματικῶν ζητημάτων, «ἤρχιζε νὰ λέγῃ, ἀπὸ δὲ τὸ λέγειν ἐλησμονοῦσε τὴν πεῖναν, τόσον ὥστε πολλὰς φορὰς τὸν ἐπρόσταζεν ὁ μακαρίτης ὁ Γέροντάς μας νὰ σιωπήσῃ, διὰ νὰ φάγῃ». Τόσον ἦτο θεόληπτος καὶ θεοφορούμενρς καὶ τόσον πολὺ ηὐφραίνετο ἡ καρδία του εἰς τὴν μελέτην καὶ ἀνάλυσιν τῶν θείων λόγων.
Ἐν ταύτη τῇ Καλύβῃ ἐκάθηρε καὶ ἐκαλλώπισε τὸ «Εὐχολόγιον», τὸ δεύτερον «Ἐξομολογητάριον», ἡρμήνευσε τὰς δεκατέσσαρας Ἐπιστολὰς τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου καὶ τὰς ἑπτὰ «Καθολικάς», μετέφρασε καὶ ἐσχολίασε τὴν «Ἑρμηνείαν τῶν Ψαλμῶν» Εὐθυμίου τοῦ Ζυγαδηνοῦ, καὶ τὰς ἐννέα Ὠδάς, ὀνομάσας τὸ βιβλίον «Κῆπον τῶν χαρίτων». Ἔργα ὀγκωδέστατα, περιέχοντα θησαυρὸν θεολογικῶν νοημάτων καὶ ἠθικῶν διδαγμάτων καὶ παντοδαπὴν διδασκαλίαν εὐσεβείας, τὰ ὁποῖα μελετῶν πᾶς εὐσεβὴς καρποῦται βελτίωσιν ζωῆς καὶ ἀληθῆ φωτισμόν.
Ἀλλὰ τί νὰ εἴπωμεν, περὶ τῶν πειρασμῶν καὶ διωγμῶν καὶ συκοφαντιῶν, τὰς ὁποίας ὑπέστη ὁ μέγας οὗτος τῆς Ἐκκλησίας φωστήρ; Ἀγωνιζόμενος τὸν καλὸν τῆς ἀρετῆς ἀγῶνα καὶ συγγράφων τῇ ὁδηγίᾳ τοῦ Ἁγίου Πεύματος τὰ ἱερά του βιβλία, ποικιλοτρόπως ἐφθονήθη καὶ ἐπειράσθη τόσον ὑπὸ ἀπαιδεύτων καὶ ἀμαθῶν ἀνθρώπων, ὅσον καὶ ὑπὸ τῶν νοητῶν ἐχθρῶν. Καὶ περὶ μὲν τῶν ἀπαιδεύτων καὶ ἀμαθῶν ἀδελφῶν οὐδεὶς λόγος, διότι ὁ θεῖος Πατὴρ ἐθεώρει αὐτοὺς ὡς γνησίους ἀδελφοὺς καὶ μεγάλους εὐεργέτας, ὑπομένων τὰ πάντα καὶ συγχωρῶν ἐκ καρδίας. Οἱ δὲ νοητοὶ ἐχθροί, μὴ δυνάμενοι νὰ πειράξουν αὐτὸν κατ’ ἄλλον τρόπον, ὅταν ἠγρύπνει καὶ ἔγραφεν ἤρχοντο ἔξωθεν τοῦ παραθύρου τοῦ κελλίου του καὶ ἐψιθύριζον καὶ ἐθορύβουν, ἀλλ’ οὗτος ἐνδεδυμένος τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος οὐδεμίαν σημασίαν ἔδιδε, πολλάκις δὲ ἐγέλα εἰς τὰς ἀνοήτους καὶ ἀηδεῖς αὐτῶν πράξεις.