Ἀλλ’ οὗτος ὁ μακάριος, πάμπτωχος καθὼς ἦτο, δὲν ἠδύνατο ποτὲ νὰ ἐκδώσῃ τὸ Πηδάλιον, ὅπως ἄλλωστε καὶ τὰ ἄλλα βιβλία του. Διὰ τοῦτο ἔγινεν ἔρανος μεταξὺ τῶν Μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τὰ δὲ συλλεγέντα χρήματα μετὰ τῶν χειρογράφων ἐδόθησαν εἰς τὸν ἀρχιμανδρίτην Θεοδώρητον τὸν ἐξ Ἰωαννίνων, παρακληθέντα νὰ φροντίσῃ διὰ τὴν ἐκτύπωσιν τοῦ Πηδαλίου ἐν Βενετίᾳ.

Ἀλλ’ ἐδῶ νέα πικρία ἐπεφυλάσσετο διὰ τὸν ἱερώτατον ἄνδρα Ὅσιον Νικόδημον. Ὁ Θεοδώρητος ἀπεδείχθη, κατὰ τὸν χαρακτηρισμὸν τοῦ Εὐθυμίου, «δόλιος» καὶ «ψευδάδελφος». Διότι ἐκ τῶν ἐπεξηγηματικῶν σημειωμάτων καὶ σχολίων τοῦ θείου Πατρὸς ἐν αὐτῷ πρὸς τοὺς Κανόνας, ἄλλα μὲν αὐθαιρέτως ἀφῄρεσεν, ἄλλα ἠλλοίωσε καί τινα ἰδικά του προσέθεσεν, εἰς ὑποστήριξιν πεπλανημένων δοξασιῶν καὶ ξένων καὶ ὀθνείων πρὸς τὸ πνεῦμα τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας φρονημάτων, παραποιήσας καὶ καταστρέψας τὸ ἔργον εἰς δεκαοκτὼ καὶ πλέον σημεῖα. Ὅταν ὁ ἱερὸς Νικόδημος εἶδε τὴν παραποίησιν καὶ διαστρέβλωσιν ταύτην, πρὸς βλάβην τῶν εὐσεβῶν Χριστιανῶν, κατεθλίβη καὶ ἐπικράνθη μεγάλως. Δὲν ἠδύνατο ἐκ τούτου νὰ εὕρῃ ἡσυχίαν, καὶ ἔλεγε μετὰ δακρύων εἰς τοὺς ἀδελφικούς του φίλους Σκουρταίους, ὅτι «τὸ εἶχε κάλλιον πολλάκις νὰ τὸν ἐκτύπα (ὁ Θεοδώρητος) εἰς τὴν καρδίαν μὲ μάχαιραν, παρὰ νὰ προσθέσῃ ἢ ἀφαιρέσῃ εἰς τὸ βιβλίον του». Ἐλυπεῖτο ὁ μακάριος βαθύτατα, ἀναλογιζόμενος τὴν βλάβην καὶ τὸν σκανδαλισμὸν ὃν θὰ προεξένουν εἰς τὰς εὐσεβεῖς ψυχὰς αἱ ἑτεροδιδασκαλίαι αὗται εἰς ἓν τοιοῦτον Κανονικὸν βιβλίον.

Μετὰ τὸ συμβὰν τοῦτο παρέμεινεν εἰς τὸ κελλίον τῶν Σκουρταίων ἐπὶ δύο μῆνας, μετέπειτα δε ἐκοινοβίασεν εἰς τὸν γέροντα Σίλβεστρον Καισαρέα, ἔχοντα τὸ Παντοκρατορικὸν κελλίον «Ἅγιος Βασίλειος», ἔνθα καὶ συνέχισε τοὺς πνευματικοὺς αὐτοῦ ἀγῶνας καὶ τὴν γονιμωτάτην συγγραφικὴν ἐργασίαν. Ἐκεῖ συνέγραψε τὴν «Χρηστοήθειαν», βιβλίον διδακτικώτατον, διορθοῦν τὰ ἤθη τῶν εὐσεβῶν Χριστιανῶν καὶ διδάσκον ἀποχὴν ἐκ πάσης πλάνης καὶ μαγείας καὶ γοητείας. Ἐπίσης διώρθωσε τὰ «ἐγκώμια τοῦ ἐπιταφίου». Μετ’ ὀλίγον καιρὸν ἀπεχώρησεν ἐκ τοῦ κελλίου τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, λόγῳ δυσφορίας τοῦ ὑποτακτικοῦ τοῦ Γέροντος Σιλβέστρου, καὶ εἰσῆλθεν εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν τοῦ Παντοκράτορος. Ἀλλ’ ὁ ἔρως τῆς ἡσυχίας καὶ τῆς ἐρημικῆς ζωῆς, δι’ ἧς ἠξιοῦτο ὑψηλῶν θεωριῶν, δὲν τὸν ἀφῆκεν ἐνταῦθα ἐπὶ πολύ. Ἀπεχώρησε τῆς Μονῆς Παντοκράτορος καὶ ἐγκατεστάθη εἰς μικρὰν ἡσυχαστικὴν καλύβην, ἀπέναντι τοῦ κελλίου τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, ὅπου ἔζη ἀσκητικώτατα, ὡς ξένος καὶ πάροικος ἐπὶ τῆς γῆς καὶ σαρκοφόρος ἄγγελος, μὴ ἔχων οὐδὲ τὸν ἐπιούσιον ἄρτον, συνετηρεῖτο δὲ ὑπὸ τῶν πνευματικῶν καὶ ἀγαπητῶν αὐτοῦ ἀδελφῶν Σκουρταίων.