Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τῆς Ἁγίας ΘΕΟΔΩΡΑΣ τῆς βασιλίσσης, τῆς ὑπερασπισάσης τὴν Ὀρθοδοξίαν.

Σελίδα 1 από 5

ΕΙΚΟΝΑ

ΘΕΟΔΩΡΑ ἡ μακαρία βασίλισσα ἦτο γυνὴ τοῦ βασιλέως Θεοφίλου τοῦ εἰκονομάχου, ὅστις ἀπέθανεν ἐν ἔτει ωμβ’ (842), ὄχι ὅμως κακόδοξος, καθὼς ἦτο ὁ σύζυγός της, ἀλλ’ Ὀρθόδοξος καὶ εὐσεβής. Ἦτο δὲ ἡ μακαρία Θεοδώρα θυγάτηρ ἐπιφανοῦς ἀνδρὸς ἐκ Παφλαγονίας ὀνόματι Μαρίνου καὶ μητρὸς Θεοκτίστης, εὐφυεστάτη καὶ εὐσεβεστάτη ἀπὸ τῆς παιδικῆς της ἡλικίας, διὸ καὶ πάντες τὴν ἐσέβοντο καὶ τὴν ἐθαύμαζον διά τε τὴν πνευματικὴν αὐτῆς καλλονήν, ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν ἀρετὴν καὶ ἁγιότητα αὐτῆς. Ὑπανδρευθεῖσα δὲ ἡ Θεοδώρα τὸν Θεόφιλον [1], καίτοι οὗτος εἶχε πατρόθεν κληρονομήσει τὴν κατὰ τῶν ἁγίων Εἰκόνων λύσσαν, αὕτη ὅμως μετὰ τῆς μητρός της Θεοκτίστης καὶ τῶν τέκνων της, τὰ ὁποῖα ἀπέκτησε μετὰ τοῦ Θεοφίλου, ἤτοι τοῦ Μιχαὴλ καὶ πέντε θυγατέρων, ἔμενε πιστοτάτη εἰς τὴν Ἁγίαν Ὀρθοδοξίαν ἔχουσα κεκρυμμένα εἰς κιβώτιον, ἐντὸς τοῦ δωματίου της, τὸν Τίμιον Σταυρὸν καὶ τὰς Εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Θεοτόκου καὶ τὰς ἠσπάζετο καὶ τὰς προσεκύνει κατὰ μόνας κρυφίως τὴν νύκτα, προσευχομένη ἔμπροσθεν αὐτῶν καὶ παρακαλοῦσα τὸν Θεόν, ἵνα κάμῃ ἔλεος εἰς τοὺς Ὀρθοδόξους.

Διὰ τὴν εὐσέβειάν της ταύτην πολλάκις ἐκινδύνευσεν ἡ γενναιόφρων Θεοδώρα ἀπὸ τὸν κακόφρονα σύζυγόν της βασιλέα Θεόφιλον, ἀλλὰ πάντοτε ἐσκέπετο ὑπὸ τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ὅστις προγνωρίζων τὴν ἀγαθὴν αὐτῆς προαίρεσιν καὶ τὸ γενναῖον ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας φρόνημα τὴν προώριζεν, ἵνα ἐν καιρῷ ἀναστηλώσῃ αὕτη τὴν Ὀρθοδοξίαν, ἐπειδὴ δὲ ἦτο, ὡς εἴπομεν, καὶ εὐφυεστάτη, κατώρθωνε δι’ εὐστόχων ἀπαντήσεων νὰ ἐξέρχεται ἀβλαβὴς ἐκ τῶν δυσκόλων περιστάσεων, ὅταν τῆς συνέβαινε πειρασμός. Χαρακτηριστικαὶ τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἥτις τὴν ἐσκέπαζε, καὶ τῆς εὐφυΐας, τῆς ὀξύτητος τοῦ νοὸς καὶ τοῦ ἐφευρετικοῦ πνεύματος αὐτῆς εἶναι αἱ ἀπαντήσεις, τὰς ὁποίας ἔδωσεν εἰς τὸν Θεόφιλον εἰς δύο κρισίμους περιστάσεις, κατὰ τὰς ὁποίας τὴν ὑπωπτεύθη οὗτος, ὅτι προσκυνεῖ τὰς ἁγίας Εἰκόνας. Εἶναι δὲ αὑται αἱ ἑξῆς:

Ἦτο εἰς τὰ ἀνάκτορα ἄνθρωπός τις νάνος, ἠλίθιος, τραυλός, κακόμορφος καὶ πάσχων τὸν νοῦν, ὀνόματι Δένδερις, τὸν ὁποῖον εἶχεν ὁ βασιλεὺς καὶ οἱ περὶ αὐτὸν δι’ ἀντικείμενον γέλωτος καὶ διασκεδάσεως. Ὡς τοιοῦτος δὲ εἶχε τὴν ἐλευθερίαν νὰ εἰσέρχεται πανταχοῦ ἀνεμποδίστως καὶ εἰς αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς βασιλικοὺς θαλάμους.

Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ Θεόφιλος ἐβασίλευσε κατὰ τὰ ἔτη 829-842. Ὅτε δὲ οὗτος ἐπρόκειτο νὰ ἔλθῃ εἰς γάμον κατὰ προτροπὴν τῆς μητρός του ἐστάλησαν εἰς τὰ ἀνάκτορα τὰ ὡραιότερα κοράσια ἐξ ὅλης τῆς αὐτοκρατορίας, ἵνα ἐξ αὐτῶν ἐκλέξῃ ὁ Θεόφιλος τὴν ἀρέσκουσαν εἰς αὐτὸν διὰ σύζυγον. Τούτου γενομένου μεταξὺ τῶν ἄλλων παρθένων ἦτο καὶ ἡ περικαλλεστάτη καὶ σοφὴ νεᾶνις Κασσιανή, εἰς τὴν ὁποίαν πρῶτον ἀπέβλεψεν ὁ Θεόφιλος. Θέλων δὲ νὰ δοκιμάσῃ τὴν εὐφυΐαν ἑκάστης, λέγει πρὸς τὴν Κασσιανήν· «Ἐκ γυναικὸς ἐρρύη τὰ φαῦλα», ὑπονοῶν τὴν Εὔαν. Τότε ἡ σοφωτάτη Κασσιανή, σεμνῶς ἐρυθριάσασα, ἀπήντησε θαραλλέως· «Ἀλλὰ καὶ ἐκ γυναικὸς πηγάζει τὰ κρείττω», ὑπονοήσασα τὴν Θεοτόκον. Ἡ τόλμη καὶ ἡ σοφία τῆς Κασσιανῆς συνέστειλε τὸν Θεόφιλον, ὅστις ἀπομακρυνθεὶς ἀπ’ αὐτῆς ἐξέλεξε τὴν σεμνὴν Θεοδώραν, εἰς ἣν καὶ προσέφερε τὸ μῆλον, ὡς σύμβολον τῆς ἐκλογῆς του. Οὕτως ἡ μὲν Θεοδώρα ἔγινε βασίλισσα, ἡ δὲ Κασσιανὴ ἐγκαταλείψασα τὴν κοσμικὴν ζωὴν ἐγένετο Μοναχή. Εἰς τὴν Κασσιανὴν ὀφείλεται τὸ δοξαστικὸν τῆν Μεγάλης Τετάρτης «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή». Λέγεται δὲ ὅτι ὅταν συνέθετε τοῦτο ἡ Κασσιανὴ ἦτο ἀπόγευμα καὶ εὑρίσκετο εἰς κῆπον. Ὅταν δὲ εἶχε φθάσει εἰς τοὺς στίχους «ἀποσμήξω δὲ τούτους τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις», ἀντιληφθεῖσα τὴν ἔλευσιν τοῦ Θεοφίλου ἔσπευσε νὰ κρυβῇ. Ἐλθὼν δὲ ὁ Θεόφιλος καὶ ἰδὼν τὸ ἡμιτελὲς ποίημα προσέθηκε τὴν φράσιν: «Ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ, Εὔα τὸ δειλινόν, κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη». Ἐπανελθοῦσα δὲ ἡ Κασσιανὴ μετὰ τὴν ἀναχώρησιν τοῦ Θεοφίλου καὶ ἰδοῦσα τοὺς ὑπὸ τοῦ Θεοφίλου γραφέντας στίχους ἀφῆκεν αὐτοὺς ὡς εἶχον καὶ συνεπλήρωσε τὸ ποίημα. Καὶ τοῦτο μὲν ᾄδεται ἐκ παραδόσεως ἴσως διότι ἡ φράσις αὕτη ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται ἔξωθεν παρεισφρήσασα, ἡ δὲ ἑρμηνεία τῶν στίχων τούτων ἔχει ὡς ἑξῆς· «καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας … ὧν (τῶν ὁποίων ποδῶν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ) τὸν κρότον ἀκούσασα ἡ Εὔα κατὰ τὸ δειλινὸν ἐκεῖνο ἐν τῷ Παραδείσῳ καταληφθεῖσα ὑπὸ φόβου ἐκρύβη».

[2] Πλειότερα περὶ τῆς Ἁγίας ταύτης ἑορτῆς καὶ τῶν ἐπιτελεσθέντων ὑπό τε τῆς Ἁγίας βασιλίσσης Θεοδώρας καὶ τῶν διαλαμψάντων τότε Ἁγίων Πατέρων, βλέπε εἰς τὴν Κυριακὴν τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐν τόμῳ ΙΓ’ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ