Ὅταν λοιπὸν ἦλθεν ἡ μνήμη των, οἱ Μοναχοὶ καὶ οἱ πλησιόχωροι Χριστιανοὶ τελέσαντες τὴν ἑορτὴν ἐπανηγύρισαν κατὰ τὴν συνήθειαν· τὸ δὲ δοχεῖον τὸ ὁποῖον εἶχε τὸν οἶνον τὸ ἐξεκένωσαν οἱ συναχθέντες ἑορτασταί. Μετὰ ταῦτα ὁ γέρων Παχώμιος, ἀνάψας κηρίον, ἐπῆγεν ὁμοῦ μὲ τὰ τέκνα του διὰ νὰ πλύνῃ τὸ δοχεῖον· καθὼς ὅμως ἐδοκίμαζε νὰ τὸ σηκώσῃ τὸ εὗρεν ἀσάλευτον καὶ κύπτων διὰ νὰ ἴδῃ τί συμβαίνει, ὤ τοῦ θαύματος! εὑρίσκει τὸ δοχεῖον πλῆρες οἴνου εὐωδεστάτου καὶ μὲ χαρὰν καὶ ἔκπληξιν ἐδόξαζε τὸν Θεόν, τὸν δοξάσαντα τοὺς Ἁγίους Ἀναργύρους καὶ δι’ αὐτῶν ἐπιτελοῦντα τοιαῦτα τεράστια καὶ ἐξαίσια θαύματα.

Ὁ δὲ Νεκτάριος, ὁ υἱὸς τοῦ γέροντος Παχωμίου, ὁ νῦν προκείμενος εἰς τὴν διήγησιν, παιδίον τοτε ὢν φρόνιμον καὶ θεοφώτιστον, φέρον εἰσέτι τὸ βαπτιστικὸν του ὄνομα Νικόλαος, βλέπων τὸ θαῦμα αὐτό, συλλογιζόμενος δὲ καὶ τὸ ὅραμα, τὸ ὁποῖον εἶδεν ἡ μήτηρ του καὶ τὴν λύτρωσίν των ἀπὸ τοὺς ἐπιδραμόντας βαρβάρους διὰ μέσου τῆς Θεοτόκου, ἐτρώθη τὴν καρδίαν ἀπὸ θεῖον ἔρωτα καὶ διψᾷ νὰ ἀπολαύσῃ τὸν ποθούμενον Χριστόν, τοῦτο δὲ καὶ ζητεῖ θερμότατα ἀπὸ Αὐτόν. Ζητῶν δὲ εὑρίσκει, καθὼς λέγει ὁ Κύριος εἰς τὸ Εὐαγγέλιον (Ματθ. ζ’ 8). Ὅθεν ἀφήσας τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν τῷ κόσμῳ πηγαίνει εἰς τὸ Ἅγιον Ὅρος καὶ εὑρίσκει ἐκεῖ Γέροντά τινα ὀνόματι Διονύσιον, ἐνάρετον πολύ, Ἰάγαριν ἐπονομαζόμενον, ὅστις ἦτο υἱὸς συγκλητικοῦ καὶ πρώτου ἄρχοντος τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀγαπήσας δὲ ἐξ ὅλης του ψυχῆς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ἀφῆκε πλοῦτον, δόξαν, εὐγένειαν καὶ πᾶσαν ἀνθρωπίνην εὐτυχίαν καὶ ἐνεδύθη τὰ εὐτελῆ καὶ πτωχικὰ ἐνδύματα τῶν Μοναχῶν καὶ ὑπέταξεν ἑαυτὸν ὁ σοφώτατος ἐκεῖνος καὶ εὐγενέστατος εἰς Γέροντά τινα, Φιλόθεον καλούμενον, ἰδιώτην μὲν κατὰ τὸν λόγον, κατὰ δὲ τὴν ἀρετὴν ἄκρως γεγυμνασμένον διὰ νὰ ὁδηγῆται ἐξ αὐτοῦ εἰς τὴν ὁδὸν τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς μοναχικῆς τελειότητος.

Τοῦτον τὸν θαυμαστὸν Διονύσιον τὸν Ἰάγαριν εὑρὼν ὁ Νικόλαος προσεκολλήθη μετ’ αὐτοῦ καὶ τὸν παρεκάλεσε μετὰ θερμότητος νὰ μὴ τὸν χωρίσῃ ἀπὸ τὴν συνοδείαν του. Τὶ δὲ ἐποίησεν ὁ θαυμαστὸς Διονύσιος, ἡ συμπαθεστάτη ἐκείνη καὶ φιλάνθρωπος ψυχή; Μήπως ἀπέβαλε τὸν Νικόλαον ὡς ἄγροικον ἢ τὸν παρέβλεψεν ὡς πτωχόν; Ὄχι· ἀλλὰ σπλαγχνισθεὶς αὐτὸν ἔκλινεν εἰς τὴν παράκλησίν του καὶ φέρων αὐτὸν πρὸς τὸν Πνευματικὸν αὐτοῦ Πατέρα καὶ Γέροντα Φιλόθεον, τὸν συνέστησεν εἰς αὐτὸν. Ὁ δὲ Φιλόθεος, στολισμένος ὢν μὲ τὸ διορατικὸν καὶ προγνωστικὸν χάρισμα, ποιήσας εὐχήν, ἠσπάσατο τὸν νέον καὶ καλεῖ αὐτὸν ἐξ ὀνόματος λέγων· «Σὺ εἶσαι, τέκνον, ὁ Νικόλαος ὁ υἱὸς τοῦ Παχωμίου, ὅστις ἀγαπᾷς νὰ συγκατοικήσῃς μὲ ἡμᾶς;».