Λόγος Γ’. Πανηνυρικὸς εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου. Τοῦ Κερνίκης καὶ Καλαβρύτων Ἐπισκόπου Ἠλία Μηνιάτη.

Ὅταν ὁ ἥλιος φθάσῃ εἰς τὴν μέσην ἁψῖδα τοῦ οὐρανοῦ, ἐξίσου χύνει εἰς ὅλα τὰ μέρη τῶν ἀκτίνων το φῶς, ἀλλὰ ἐξίσου δὲν φωτίζονται πάντα τὰ φωτιζόμενα σώματα· καθὼς εἶναι ἢ ἀραιότερα, ἢ πυκνότερα, ἔτσι ἢ περισσότερον ἢ ὀλιγώτερον λαμβάνουσι τὸ προσβάλλον ἀπαύγασμα τῆς ἡλιακῆς λαμπηδόνος· τὰ μὲν καθαρὰ ἐκλάμπουσιν εὔδια, καὶ τὰ στερεὰ καὶ ἀντίτυπα ἀντιλάμπουσιν ὅσον μόνον γίνονται ὁρατά. Ἀλλ’ ὅταν λάχῃ καὶ ὁ ἥλιος προβάλῃ τὰς ἀκτῖνάς του εἰς ἕνα ἀκηλίδωτον καθρέπτην, ὄχι μόνον τὸν φωτίζει, ἀλλ’ αὐτὸς ὅλος ὁ ἥλιος ἐκεῖ φαίνεται νὰ εἰσβαίνῃ καὶ νὰ περικλείεται εἰς τρόπον, ὥστε ἐκεῖνος δὲν φαίνεται τόσον ἕνα κρύσταλλον ὁποὺ φωτίζεται, ἀλλ’ αὐτὸς ὁ ἥλιος ὁποὺ φωτίζει. Αὐτὴ εἶναι ἀνάμεσα τῶν ἄλλων φωτιζομένων σωμάτων καὶ τοῦ καθρέπτου ἡ διαφορά· ὅτι τὰ μὲν ἄλλα σώματα λαμβάνουσι μόνον τοῦ ἡλίου τὸ φῶς, ὁ καθρέπτης λαμβάνει αὐτὸν ὅλον τὸν ἥλιον καὶ ἀκτινοβολεῖ ὡς ἥλιος.

Ὁμοίως ὁ ἄδυτος ἐκεῖνος τῆς δικαιοσύνης Ἥλιος, ὅστις λάμπει ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν Ἁγίων, ἐξίσου χύνει εἰς ὅλα τὰ πνεύματα τῶν μακαρίων τῆς θείας δόξης ἀνέσπερον φῶς, ἀλλ’ ἐξίσου δὲν φωτίζονται πάντα· καθ’ ἕνα λαμβάνει τὸ ἴδιον μέτρον τῆς θείας φωτοχυσίας, ὡς ἕνα μερικὸν χρῶμα μακαρίας ἐλλάμψεως· καὶ δέχεται ἢ περισσότερον ἢ ὀλιγώτερον τὸ μέτρον τοῦ θείου τούτου φωτός, καθὼς εἶναι δεκτικόν, κατὰ τὸν βαθμὸν δηλαδὴ καὶ ἀναλογίαν τῆς ἰδίας του καθαρότητος. Ἔτσι ἀλλέως φωτίζονται οἱ Ἅγιοι Ἄγγελοι, ὁποῦ εἶναι ἄϋλα πνεύματα· ἀλλέως οἱ ἄνθρωποι, ὁποῦ εἶναι φύσεως παχυτέρας· καὶ πάλιν ἀνάμεσα καὶ εἰς τοὺς Ἄγγέλους, διαφορετικὰ φωτίζονται ἀπὸ τὰς Κυριότητας οἱ Θρόνοι· ἀπὸ τοὺς Θρόνους, τὰ Χερουβείμ, καὶ ἀπὸ τὰ Χερουβεὶμ τὰ Σεραφείμ· καὶ ἀνάμεσα εἰς τοὺς ἀνθρώπους, ἀπὸ τοὺς Προφήτας, οἱ Ἀπόστολοι, ἀπὸ τοὺς Ὁμολογητάς, οἱ Μάρτυρες, καὶ ἀπὸ τοὺς Ἀσκητὰς οἱ Παρθένοι· ὅλοι εἶναι ἄστρα τοῦ νοητοῦ στερεώματος, ὅθεν οἱ δίκαιοι ἐκλάμψουσιν ὡς φωστῆρες· «Πλὴν ἀστὴρ ἀστέρος διαφέρει ἐν δόξῃ» κατὰ τὸ ρητόν.

Ἡ Παναγία Παρθένος εἶναι ἀνάμεσα εἰς ὅλους τοὺς μακαρίους ἀκηλίδωτος καθρέπτης ἁγνείας καὶ καθαρότητος· ὅλη καλή, ὅλη ἄμωμος, καθὼς τὴν ὀνομάζει εἰς τὸ ᾎσμα τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. «Ὅλη καλή, ἡ πλησίον μου, καὶ μῶμος οὐκ ἔστιν ἐν σοί»· καθαρωτέρα ἀσυγκρίτως καὶ τῶν ἀνθρώπων καὶ τῶν Ἀγγέλων.