Τῇ Ἁγίᾳ καὶ Μεγάλῃ Πέμπτῃ, οἱ τὰ πάντα καλῶς διαταξάμενοι Πατέρες παραδεδώκασιν ἡμῖν τέσσαρα τινὰ ἑορτάζειν· τὸν ΙΕΡΟΝ ΝΙΠΤΗΡΑ, τὸν ΜΥΣΤΙΚΟΝ ΔΕΙΠΝΟΝ (δηλαδὴ τὴν παράδοσιν τῶν καθ’ ἡμᾶς φρικτῶν Μυστηρίων), τὴν ὑπερφυᾶ ΠΡΟΣΕΥΧΗΝ καὶ τὴν ΠΡΟΔΟΣΙΑΝ αὐτήν.

ΕΙΚΟΝΑ
Τοιχογραφία ἐκ τοῦ Καθολικοῦ τῆς Ἱ. Μονῆς
Δοχειαρίου Ἁγίου Ὄρους, ἔργον τοῦ ἔτους 1568.

ΕΠΕΙΔΗ κατὰ τὴν αὐριανὴν Παρασκευὴν ἔμελλε νὰ γίνῃ ἡ θυσία τοῦ ἑβραϊκοῦ Πάσχα, τοὐτέστιν ἡ σφαγὴ τοῦ πρὸς τοῦτο ἐκτρεφομένου ἀμνοῦ, καὶ ἐν αὐτῇ ταύτῃ τῇ Παρασκευῇ ἔμελλε νὰ ἀκολουθήσῃ εἰς τὸν παλαιὸν τύπον καὶ ἡ ἀλήθεια, ἤτοι ἔμελλε νὰ θυσιασθῇ τὸ ἀληθινὸν Πάσχα, τοὐτέστιν ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρός, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, τὸν ὁποῖον προετύπωνεν ὁ ὑπὸ τῶν Ἑβραίων κατ’ ἔτος θυσιαζόμενος ἀμνός, ὅστις ἐλέγετο Πάσχα, διὰ τοῦτο, κατὰ τὸ ἑσπέρας τῆς σήμερον, ἥτις ἦτο τότε ἡ πρὸ τῶν ἀζύμων ἡμέρα, τοὐτέστιν ἡ τοῦ νομικοῦ Πάσχα παραμονή, Μαρτίου κβ’ (22ᾳ), ἡμέρα Πέμπτη τῆς ἑβδομάδος, συνεδείπνησεν ἐν τῇ πόλει ὁ Ἰησοῦς μετὰ τῶν Δώδεκα Μαθητῶν του ποιήσας τὸ Πάσχα. Ἐποίησε δὲ τοῦτο κατὰ τὸ ἑσπέρας τῆς Πέμπτης ὁ Κύριος, διότι παρ’ Ἑβραίοις τὸ ἡμερονύκτιον ἄρχεται ἀπὸ τῆς ἑσπέρας τῆς προηγουμένης καὶ λήγει τὸ ἑσπέρας τῆς ἰδίας ἡμέρας. Ἡτοίμασε δὲ τοῦτο ὁ Ζεβεδαῖος, διότι οὗτος ἦτο ὁ βαστάζων τὸ κεράμιον τοῦ ὕδατος, ὡς λέγει ὁ μέγας Ἀθανάσιος, ἂν καὶ ἄλλοι διαφορετικὰ περὶ τούτου λέγουσιν.

Μετὰ ταῦτα δεικνύων ὁ Ἰησοῦς τὰ τελειότερα εἰς τοὺς Μαθητὰς καὶ τοῦ καθ’ ἡμᾶς Πάσχα τὸ μυστήριον παραδίδωσιν εἰς τὸ ἀνώγαιον, ἐπελθούσης πλέον τῆς νυκτός. Διότι Δείπνου, λέγει, γενομένου, ἀνεκλίθη μετὰ τῶν Δώδεκα. Βλέπε δέ, ὅτι οὐχὶ τοῦτο ἦτο τὸ νομικὸν Πάσχα· διότι δεῖπνος ἐδῶ καὶ κλίσις καὶ ἄρτος καὶ ὑγρόν· ἐκεῖ δὲ πάντα ἐψημένα διὰ πυρὸς καὶ ἄζυμα. Πρὸ τοῦ δὲ ἀρχίσουν νὰ δειπνοῦν (διότι οὕτω λέγει ὁ θεῖος Χρυσόστομος) ἐγείρεται ἐκ τοῦ δείπνου καὶ ἀποθέτει χαμαὶ τὰ ἱμάτια καὶ ὕδωρ βάλλει εἰς τὸν νιπτῆρα, αὐτοπροσώπως ταῦτα πράττων, ἀφ’ ἑνὸς μὲν ἵνα τὸν Ἰούδαν καταισχύνῃ, ἀφ’ ἑτέρου δὲ ἵνα καὶ εἰς τοὺς ἄλλους Μαθητὰς ὑπενθυμίσῃ, ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἐπιζητοῦν τὸ πρωτεῖον, καθὼς καὶ μετὰ τὸν νιπτῆρα προτρέπει, λέγων, ὁ θέλων νὰ εἶναι πρῶτος, ἂς εἶναι πάντων ἔσχατος, ἑαυτὸν τιθεὶς εἰς ὑπόδειγμα. Φαίνεται δὲ ὅτι πρῶτον πάντων τὸν Ἰούδαν ἔνιψεν ὁ Χριστός, θρασύτατα προκαθίσαντα, ὕστερον δὲ ἐπὶ τὸν Πέτρον ἔρχεται. Αὐτὸς δέ, θερμότερος τῶν ἄλλων ὑπάρχων, τὸν Διδάσκαλον ἐμποδίζει· ἀκούσας ὅμως παρὰ τοῦ Κυρίου, ὅτι ἐὰν δὲν νίψῃ τοὺς πόδας αὐτοῦ, δὲν ἔχει μέρος μετ’ αὐτοῦ, ὑποχωρεῖ πάλιν σφοδρότερον.