Μέρος Γ’. Ἡ ἐξορία τοῦ Ἰωάννου καὶ ἡ ἐν Πάτμῳ δρᾶσις αὐτοῦ.

Σελίδα 5 από 48

Ὁ δὲ Μύρων εἶπε· «Δὲν διώκω αὐτοὺς τώρα ὅπου ἔπραξαν τὸ κακόν, ἀλλὰ θὰ τοὺς φοβερίσω καὶ θὰ τοὺς βάλω εἰς θλῖψιν διὰ νὰ ἀναγκασθῶσι νὰ ἐπαναφέρωσι ζῶντα τὸν υἱόν μας, καὶ τότε θὰ τιμωρήσω αὐτοὺς πικρῶς»· ἦτο δὲ ὁ Μύρων πενθερὸς τοῦ ἡγεμόνος τῆς Πάτμου. Ἐγνώρισε δὲ ὁ Ἰωάννης διὰ τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πάντα ὅσα εἶπεν ὁ Μύρων πρὸς τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ λέγει πρός με· «Τέκνον Πρόχορε, γνώριζε ὅτι ὁ Μύρων σκέπτεται κακὰ ἐναντίον ἡμῶν· ἂς ὑποφέρωμεν λοιπὸν τοὺς πειρασμούς· διότι κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον εἰς ἡμᾶς μὲν ὁ μισθὸς θὰ πλεονάσῃ, εἰς δὲ τοὺς ἀνθρώπους τούτους ὁ φωτισμὸς τοῦ Χριστοῦ θὰ ἀναλάμψῃ».

Ἐνῷ λοιπὸν ταῦτα ἡμεῖς συνωμιλοῦμεν πρὸς ἀλλήλους, ἦλθεν ἐπιστολὴ πρὸς τὸν Μύρωνα, ἀποσταλεῖσα παρὰ τοῦ ἔχοντος τὸ δαιμόνιον μεγαλυτέρου υἱοῦ αὐτοῦ, ἡ ὁποία ἔγραφεν οὕτω· «Πρὸς τὸν ἰδικόν μου κύριον καὶ πατέρα Μύρωνα, Ἀπολλωνίδης ὁ ρήτωρ. Γνώριζε, πάτερ μου, ὅτι Ἰωάννης ὁ μάγος, τὸν ὁποῖον ἐδέχθης εἰς τὸν οἶκον σου, μαγείας κακὰς μεταχειρισθείς, ἀντὶ τῆς καλλίστης φιλοξενίας, στέρησιν τοῦ τέκνου σας ὁ ἄθλιος σᾶς προὐξένησε· διότι τὸ πονηρὸν πνεῦμα, ὅπου ἐκεῖνος ἔστειλεν εἰς ἐμέ, μεγάλως μὲ ἐτάραξε καὶ μέχρι τῆς πόλεως ταύτης μὲ κατεδίωξε· ἐνταῦθα δὲ συναντήσας τὸν καθαρώτατον Κύνωπα, καὶ διηγηθεὶς εἰς αὐτὸν τὴν συμφοράν μου, μοὶ εἶπεν οὗτος, ὅτι ἀδύνατον ἀλλέως νὰ ἐπανέλθω εἰς τὸν οἶκον μου ἢ νὰ γίνω κύριος τῆς πατρικῆς κληρονομίας ἢ νὰ ἀπολαύσω τῆς ἀγάπης τῶν ἀδελφῶν μου, ἐὰν δὲν παραδώσητε πρῶτον εἰς τὰ θηρία νὰ φάγωσι τὸν Ἰωάννην τὸν ἐξόριστον, τὸν μάγον καὶ διδάσκαλον τῶν Χριστιανῶν. Σπεῦσον λοιπόν, πάτερ μου, πρὸς τὸν θάνατον τοῦ Ἰωάννου, δεικνύων οὕτω πρὸς ἐμὲ τὸ τέκνον σου ἀγάπην καὶ ἐνδιαφέρον. Ὑγίαινε».

Ταύτην τὴν ἐπιστολὴν λαβὼν καὶ ἀναγνώσας ὁ Μύρων, ἔκλεισεν ἡμᾶς ἀμέσως εἰς ἀσφαλὲς μέρος τῆς οἰκίας του· αὐτὸς δὲ μεταβὰς εἰς τὸν ἡγεμόνα ἐνεχείρισε πρὸς αὐτὸν τὴν ἐπιστολήν, τὴν ὁποίαν ἀναγνώσας ἐκεῖνος ἐταράχθη μεγάλως καὶ ἐθύμωσεν ἐναντίον ἡμῶν· περισσότερον δὲ διότι ἐντὸς τῆς ἐπιστολῆς περιείχετο καὶ τὸ ὄνομα τοῦ Κύνωπος, τὸν ὁποῖον πάντες οἱ κάτοικοι τῆς Πάτμου εἶχον ὡς θεὸν διὰ τὰ μαγικὰ αὐτοῦ κατορθώματα καὶ ἐμπαίγματα. Πιστεύσας λοιπὸν εἰς ταῦτα ὁ ἡγεμών, διέταξεν ἵνα ρίψωσιν ἡμᾶς εἰς τὰ θηρία· καὶ ἀποστείλας στρατιώτας, παρέλαβεν ἡμᾶς ἐκ τῆς κατοικίας τοῦ Μύρωνος καὶ μᾶς ἔκλεισεν εἰς τὴν φυλακήν.

Ὑποσημειώσεις

[1] Ὁ θεῖος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς συμπεραίνει, ὅτι ὁ μέγας Ἰωάννης οὗτος ἐξωρίσθη εἰς Πάτμον κατὰ τὸ τελευταῖον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Δομετιανοῦ, ἤτοι κατὰ τὸ δέκατον πέμπτον ἔτος αὐτῆς (διότι τόσα ἔτη ἐβασίλευσεν), ἤτοι κατὰ τὸ ἐνενηκοστὸν πέμπτον ἔτος ἀπὸ Χριστοῦ, ὡς χρονολογεῖ ὁ Μελέτιος. Μέμνηται δὲ τῆς ἐπὶ τοῦ Δομετιανοῦ ἐξορίας τοῦ ἁγιωτάτου Ἰωάννου καὶ ὁ θεῖος Εἰρηναῖος ἐν τρίτῳ καὶ πέμπτῳ τῶν «Κατὰ Αἱρέσεων», ἔνθα καὶ τὸν χρόνον ἐσημειώσατο· καὶ Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεὺς εἰς τὸν λόγον περὶ τοῦ «Τὶς ὁ σῳζόμενος πλούσιος». Ὁ δὲ Ἀδριχώμιος εἰς τὸν Βίον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ λέγει, ὅτι ὁ Ἀπόστολος οὗτος ἐπέμφθη δεδεμένος ἀπὸ τῆς Ἐφέσου εἰς τὴν Ρώμην. Ἐκεῖ δὲ πλησίον τῆς πύλης τῆς λεγομένης Λατίνας ἐποτίσθη δηλητήριον θανατηφόρον καὶ δὲν ἐβλάβη. Εἶτα ἐρρίφθη μέσα εἰς ἕνα πίθον γεμᾶτον ἀπὸ βραστὸν ἔλαιον κατὰ τὴν ἕκτην Μαΐου ἡμέραν Κυριακήν. Μείνας δὲ καὶ ἐκ τούτου ἀβλαβής, ἐξωρίσθη εἰς Πάτμον ὑπὸ Δομετιανοῦ, ὡς ἱστορεῖ ὁ Μελέτιος. Τὴν τοῦ δηλητηρίου πόσιν σημειοῖ καὶ ὁ θεῖος Αὐγουστῖνος εἰς τὸ κβʹ κεφάλαιον τῶν «Μονολόγων», λέγων· «Ὑπὲρ τοῦ γεύσασθαι ταύτης (τῆς γλυκύτητος τοῦ Θεοῦ) δηλητηρίου ποτήριον Ἰωάννης ἀτρόμως ἐξέπιεν».

[2] Κατὰ τὸν Ὅσιον Νικόδημον, εἰς Πάτμον εὑρισκομένου τοῦ μεγάλου Ἰωάννου, στέλλει πρὸς αὐτὸν ἐπιστολὴν ὁ μακάριος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, ὢν τότε ἐνενήκοντα ἐτῶν γέρων, ἐν ᾗ ἐγκωμιάζει τὸν μέγαν τοῦτον Ἀπόστολον, λέγων· «Προσαγορεύω σε τὴν ἱερὰν ψυχήν, ἠγαπημένε. Καὶ ἔστι μοι τοῦτο πρὸς σὲ παρὰ τοὺς πολλοὺς ἰδιαίτερον. Χαῖρε ἀληθῶς, ἠγαπημένε, τῷ ὄντως ἐραστῷ καὶ ἐφετῷ καὶ ἀγαπητῷ λίαν ἠγαπημένε. Τί θαυμαστόν, εἰ Χριστὸς ἀληθεύει, καὶ τοὺς μαθητὰς οἱ ἄδικοι τῶν πόλεων ἐξελαύνουσιν, αὐτοὶ τὰ κατ’ ἀξίαν ἑαυτοῖς ἀπονέμοντες, καὶ τῶν Ἁγίων οἱ ἐναγεῖς ἀποδιαστελλόμενοι καὶ ἀποφοιτῶντες;». Προσθέτων δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ ἐγκώμια, καὶ ἥλιον ὀνομάζων τοῦ Εὐαγγελίου τὸν μέγαν Θεολόγον, προφητεύει εἰς τὸ τέλος τῆς ἐπιστολῆς, ὅτι μέλλει νὰ λυτρωθῇ ἀπὸ τὴν ἐξορίαν καὶ θὰ ἐπιστρέψῃ πάλιν εἰς τὸν τόπον τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ ὅτι ἐκεῖ μέλλει νὰ παραδώσῃ πολλὰ ἀγαθά, λέγων αὐτολεξεί· «Ἀξιόπιστος δὲ πάντως εἰμὶ τὰ προεγνωσμένα σοι, καὶ μαθὼν ἐκ Θεοῦ καὶ λέγων, ὅτι καὶ τῆς ἐν Πάτμῳ φυλακῆς ἀφεθήσῃ, καὶ εἰς τὴν ἀσιάτιδα γῆν ἐπανήξεις, καὶ δράσεως ἐκεῖ τοῦ ἀγαθοῦ μιμήματα καὶ τοῖς μετὰ σὲ παραδώσεις». Κατὰ τὴν πρόρρησιν λοιπὸν ταύτην τοῦ θείου Διονυσίου, ὅτε ὁ βασιλεὺς Τραϊανὸς ἐβασίλευσε μετὰ τὸν Νέρβαν ἐν ἔτει ϟηʹ (98), ἐστάλησαν γράμματα βασιλικὰ εἰς τὴν Πάτμον, τὰ ὁποῖα ἀνεκάλουν τὸν μέγαν Ἰωάννην ἀπὸ τὴν ἐξορίαν.

[3] Ὁ Δοσίθεος ἐν σελίδι 13 τῆς Δωδεκαβίβλου λέγει, ὅτι συνέγραψε τὸ Εὐαγγέλιον ὁ Ἰωάννης ἀπὸ δεήσεως τῶν Ἐπισκόπων τῆς Ἀσίας καὶ οὐχὶ τῶν Πατμίων, ὡς γράφεται ἐνταῦθα. Συμμαρτυρεῖ δὲ καὶ ὁ Μελέτιος εἰς τὸν πρῶτον τόμον τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας αὐτοῦ λέγων, ὅτι ἐν Ἐφέσῳ συνέγραψεν ὁ Ἰωάννης τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὰς ἐπιστολάς του. Συμβιβάζει ὅμως καὶ θεραπεύει τὴν διαφωνίαν ταύτην ὁ αὐτὸς Μελέτιος λέγων, ὅτι προέγραψε μὲν ὁ Ἰωάννης τὸ Εὐαγγέλιον καὶ τὰς ἐπιστολὰς εἰς τὴν Πάτμον, ἐξέδωκε δὲ καὶ ἐδημοσίευσε ταῦτα εἰς τὴν Ἔφεσον. Ἔγραψε δὲ τὸ Εὐαγγέλιον, κατὰ τὸν Δοσίθεον, κατὰ τὸ ἑξηκοστὸν τέταρτον ἔτος ἀπὸ τῆς Ταφῆς ἢ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Ἢ κατ᾽ ἄλλους, μετὰ τριάκοντα ἓξ ἔτη ἀπὸ τῆς Ἀναλήψεως, δύο ἔτη ὕστερον ἀπὸ τῆς συγγραφῆς τῆς Ἀποκαλύψεως, ἡ ὁποία εἶναι τὸ δυσκολώτατον βιβλίον πάντων τῶν τοῦ κόσμου βιβλίων, κατὰ τὸν Ἱερώνυμον, καὶ ἡ σκοτεινοτάτη καὶ δυσκολωτάτη βίβλος κατὰ τὸν Μελέτιον. Ἤρχισε δὲ ἀπὸ τῆς προαιωνίου Γεννήσεως τοῦ Κυρίου καὶ ἀφῆκε τὴν ὑστέραν οἰκονομικῶς, διὰ τοὺς αἱρετικοὺς τοῦ καιροῦ ἐκείνου, Ἐβίωνά τε καὶ Κήρινθον, οἱ ὁποῖοι ἠρνοῦντο τὴν θεότητα τοῦ Χριστοῦ, εἰς στερέωσιν μὲν τῶν εὐσεβῶν, ἀντίρρησιν δὲ τῶν αἱρετικῶν τῶν λεγομένων Γνωστικῶν, ὡς καὶ αὐτῶν τῶν Νικολαϊτῶν, ὡς λέγει ὁ Εἰρηναῖος, ὁ Ἱερώνυμος, καὶ ὁ Ἐπιφάνιος. Ἔγραψε δὲ τὴν Ἀποκάλυψιν τέσσαρα ἔτη πρὸ τῆς κοιμήσεώς του, κατὰ τὸν Μελέτιον.

Σημείωσαι ὅτι ὁ Ἅγιος Πέτρος ὁ ᾽Αλεξανδρείας, ὁ κατὰ τὰ τέλη τοῦ δευτέρου αἰῶνος ἀκμάσας, λέγει εἰς τὸ Χρονικὸν τὸ συνεκδοθὲν μετὰ τῶν βιβλίων τῆς Βυζαντίδος, ὅτι τὸ ἰδιόχειρον Εὐαγγέλιον τοῦ θείου τούτου Ἰωάννου μέχρι τοῦ νῦν φυλάττεται χάριτι Θεοῦ εἰς τὴν τῶν Ἐφεσίων ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν, καὶ ὑπὸ τῶν πιστῶν ἐκεῖ προσκυνεῖται· ἀναφέρεται δὲ ἐν τοῦτῳ ὅτι τρίτη ὥρα ἦτο, ὅτε ὁ Χριστὸς ἐσταυρώθη, καθὼς καὶ τὰ ἀκριβῆ χειρόγραφα περιέχουσι. (Βλέπε σημείωσιν 20 Νικηφόρου τοῦ Θεοτόκη εἰς τὴν μετάφρασιν Κλήμεντος τοῦ Κανονικοῦ ἐν τῇ «Ἀνασκευῇ» τῆς τότε διερμηνευθείσης Διαθήκης καθὼς καὶ εἰς τὴν εἰκοστὴν τοῦ Δεκεμβρίου ἐν τῇ ὑποσημειώσει τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου ἐν τόμῳ ΙΒʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τί ἐν ἐπιστολῇ αὐτοῦ γράφει ὁ Ἅγιος οὗτος. Ἐν δὲ τῇ «Ἑκατονταετηρίδι» γράφεται, ὅτι ἐπὶ Δομετιανοῦ, ἐν ἔτει ϟϛʹ (96), ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης ἐπέμφθη δέσμιος ἐξ Ἀσίας εἰς Ρώμην ὑπὸ τοῦ Ἀνθυπάτου, ὅπου ἐτέθη ἐντὸς λέβητος πλήρους ζέοντος ἐλαίου, καὶ ἐφυλάχθη ἀβλαβής, ὡς γράφει ὁ Ἱερώνυμος εἰς βιβλίον αʹ. Ἔπειτα ἐξωρίσθη ἐκεῖθεν εἰς Πάτμον, καὶ συνέγραψε τὴν θείαν Ἀποκάλυψιν, ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Δομετιανοῦ, κατὰ Εἰρηναῖον καὶ Ἱερώνυμον.

Σημείωσαι ὅτι τὰ λόγια ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα γράφει ὁ Ἰωάννης εἰς τὴν Καθολικὴν πρώτην Ἐπιστολήν του, ἤτοι ὅτι· «τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντὲς ἐν τῇ γῇ, τὸ Πνεῦμα καὶ τὸ Ὕδωρ καὶ τὸ Αἷμα, καὶ οἱ τρεῖς εἰς τὸ ἕν εἰσι» (κεφ. εʹ), ταῦτα τὰ λόγια ἄλλοι, οὐχὶ ὀρθῶς, τὰ λέγουσιν ὡς νόθα, ἐπειδὴ εἰς πολλὰ ἀρχαῖα χειρόγραφα δὲν ἐμφέρονται πλὴν εὑρίσκονται εἰς πάμπολλα ἀντίγραφα. Ὅθεν καὶ ὁ νεώτερος Σιμώνιος ὁμολογεῖ, ὅτι εὗρε τὰ τοιαῦτα λόγια εἰς διακόσια ἀντίγραφα ἀρχαιότατα, ὅσα δὲ ἀντίγραφα εὗρε, μὴ περιέχοντα αὐτά, δὲν ἦσαν παλαιότερα τῶν ἑξακοσίων ἐτῶν. Ἀναφέρονται δὲ τὰ λόγια ταῦτα καὶ ὑπὸ τοῦ Τερτυλλιανοῦ εἰς τὸ «Κατὰ Πραξέου» βιβλίον πρῶτον, κεφάλαιον εἰκοστὸν πέμπτον, καὶ ὑπὸ τοῦ Κυπριανοῦ εἰς ἐπιστολὴν πρὸς Ἰωβιανὸν «Περὶ Μονάδος». Καὶ οἱ τῆς Ἀφρικῆς δὲ Πατέρες, τετρακόσιοι τόσοι Ἐπίσκοποι, ἐκτιθέμενοι τὴν ἑαυτῶν πίστιν εἰς Οὐνερικὸν τὸν βασιλέα τῶν Ἀρειανῶν Οὐανδάλων ἐν ἔτει υπδʹ (484), τὰ αὐτὰ λόγια ἀναφέρουσιν αὐτολεξεί. Ἀλλὰ καὶ ὁ νεώτερος Καλμέτος προβάλλεται τοὺς ὑπὲρ τῆς αὐθεντίας τῶν λόγων ἐκείνων κατὰ τῶν ἀντιλεγόντων συγγραψαμένους. Γράφει δὲ περὶ τούτων καὶ ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῶν Καθολικῶν Ἐπιστολῶν.

✥ Ο ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ