Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἐν τῷ Ἁγίῳ Ὄρει τοῦ Ἄθω Ὁσίου ΚΟΣΜΑ τοῦ Ζωγραφίτου, ἀσκήσαντος ἐν ἔτει ͵ατκγ’ (1323).

Παρελθόντος ὀλίγου χρόνου ἐχειροτονήθη Διάκονος καὶ Ἱερεύς καὶ ἀπὸ τότε ἤρχισε νὰ ἀγωνίζηται περισσότερον, ποιῶν προθυμότατα ὅλας τὰς ὑπηρεσίας τοῦ Μοναστηρίου ἀγογγύστως. Ἐν μιᾷ δὲ τῶν ἡμερῶν, μόνος ὢν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν, εἶπεν εἰς τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας· «Ὑπεραγία Θεοτόκε, παρακάλεσε τὸν Υἱόν σου καὶ Θεὸν ἡμῶν, νὰ μὲ ὁδηγήσῃ πῶς νὰ σωθῶ». Καὶ ἤκουσεν εὐθὺς φωνὴν ἐκ τῆς εἰκόνος λέγουσαν· «Υἱὲ καὶ Θεέ μου, ὁδήγησον τὸν δοῦλόν σου, πῶς νὰ σωθῇ»· ὁ δὲ Χριστὸς εἶπε πρὸς τὴν Θεοτόκον· «Ἂς ἀναχωρήσῃ ἀπὸ τὸ Μοναστήριον καὶ ἂς ἡσυχάσῃ κατὰ μόνας». Ἐξελθὼν λοιπὸν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν ἀνέφερε πάντα ὅσα ἤκουσεν εἰς τὸν Ἡγούμενον. Ὁ δὲ ἔδωκεν εἰς αὐτὸν ἓν κελλίον ἥσυχον πλησίον τοῦ Μοναστηρίου· καὶ ἡσυχάσας ἐκεῖ ὁ Ὅσιος, εἰς ὀλίγα ἔτη, Θεοῦ βοηθείᾳ κατώρθωσεν ὅλας τὰς ἀρετάς, ὥστε ἠξιώθη καὶ προορατικοῦ χαρίσματος· ὅθεν καὶ πολλοὶ ἤρχοντο πρὸς αὐτὸν χάριν ἐξομολογήσεως.

Ἐκεῖ εὑρισκομένου τοῦ Ἁγίου ἦλθον πρὸς αὐτὸν δύο Ἱερομόναχοι ἐκ τῆς Μονῆς τοῦ Χιλιανδαρίου πρὸς ἐπίσκεψίν του, οἵτινες προηγουμένως ἔκρυψαν εἰς τὴν ὁδὸν ἓν κολοκύνθιον γέμον οἴνου, ἵνα τὸ εὕρωσιν εἰς τὴν ἐπιστροφήν· ἀφοῦ δὲ λαβόντες τὴν εὐχὴν τοῦ Ἁγίου ἡτοιμάσθησαν νὰ ἀναχωρήσουν, ὁ Ἅγιος, ὡς προορατικὸς ὅπου ἦτο, τοὺς εἶπε· «Τὸ κολοκύνθιον ὅπου ἀφήκατε εἰς τὴν ὁδόν, νὰ τὸ θραύσητε, ὅτι ἐμβῆκεν ὄφις μέσα εἰς αὐτό, καὶ μὴ πίετε ἐξ ἐκείνου τοῦ οἴνου, ἵνα μὴ φαρμακωθῆτε»· ποιήσαντες δὲ κατόπιν οἱ Ἱερομόναχοι οὕτω καὶ συντρίψαντες τὸ κολοκύνθιον, εὗρον τὸν ὄφιν, καὶ ἐδόξασαν τὸν Θεὸν τὸν σώσαντα αὐτοὺς ἀπὸ τοῦ θανάτου, εὐχαριστοῦντες καὶ τὸν Ὅσιον Κοσμᾶν.

Ἕτερος Μοναχὸς ἐνάρετος, Δαμιανὸς ὀνόματι, ἀσκητεύων πλησίον τῆς Μονῆς τοῦ Ἐσφιγμένου, εἰς τόπον λεγόμενον Σαμάρεια, εἶχεν ἐντολὴν νὰ μὴ κοιμᾶται εἰς ξένον κελλίον· καὶ ἐν μιᾷ τῶν ἡμερῶν ἐπῆγεν εἰς ἕνα γνώριμόν του διά τινα ἀναγκαίαν ὑπηρεσίαν, καὶ ἐπειδὴ ἐκεῖνος ἔλειπε, τὸν ἀνέμενεν ἕως ἑσπέρας μέχρι τῆς ἐλεύσεώς του. Ἀφοῦ δὲ ἦλθε καὶ ἀπεπεράτωσε τὴν ὑπηρεσίαν του, ἤθελε νὰ ὑπάγῃ εἰς τὸ κελλίον του· ὁ δὲ φίλος του τὸν ἐβίασε νὰ μείνῃ ἐκεῖ, ὅτι ἐνύκτωσε πολύ, καὶ ἤδη ἤρχισε καὶ νὰ βρέχῃ· ὅμως ὁ Δαμιανὸς δὲν ἔμεινε διὰ τὴν ἐντολήν, ἀλλ’ ἐκίνησε νὰ ὑπάγῃ, καὶ τόσον πολὺ ἐσκοτείνιασε, καὶ τόσον ραγδαία βροχὴ ἔπιπτεν, ὥστε δὲν ἤξευρε τελείως ποῦ εὑρίσκεται καὶ ποῦ ὑπάγει· ὅθεν μὴ ἔχων ἄλλο τι νὰ κάμῃ ἐβόησε πρὸς τὸν Κύριον λέγων· «Κύριε, σῶσόν με, ἀπόλλυμαι».