Τῇ Β’ (2ᾳ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ τιμίου Λειψάνου τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ τοῦ Μεγάλου, Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας.

Ἀλλὰ καὶ ὁ Ἰουλιανός, γενόμενος αὐτοκράτωρ ἐν ἔτει τξα’ (361), ὅλας μὲν τὰς ἄλλας ὑποθέσεις ἐνόμισε δευτερευούσας, ὡς μόνην δὲ σοβαρωτέραν ἐθεώρησε τὸ νὰ ἐξώσῃ τὸν Ἅγιον τοῦ θρόνου του, ἐπὶ πλέον δὲ νὰ τοῦ ἀφαιρέσῃ καὶ τὴν ζωήν. Ἔστειλε λοιπὸν ἀνθρώπους μὲ τὴν ἐντολὴν νὰ τὸν θανατώσωσιν. Ἀλλ’ αὐτοὶ δὲν εὗρον τὸν Ἅγιον, διότι, ἐξελθὼν οὗτος ἐν καιρῷ νυκτὸς καὶ πορευθεὶς εἰς τὸν ποταμὸν Νεῖλον, εὗρεν ἐκεῖ πλοιάριον, ἐπὶ τοῦ ὁποίου, ἀφοῦ ἐπεβιβάσθη, μετέβη εἰς τὴν Θηβαΐδα. Ἐπειδὴ δὲ κατέφθασαν κατόπιν αὐτοῦ οἱ διῶκται του, ἀπατήσας αὐτοὺς ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Ἀλεξάνδρειαν, καὶ ἐκρύπτετο εἰς αὐτὴν ἕως οὗ ἔζη ὁ Ἰουλιανός. Ἀφοῦ δὲ καὶ αὐτὸς ὁ κακὸς σφαγεὺς κακῶς ἐτελεύτησεν, ἔγινε βασιλεὺς ὁ Ἰοβιανὸς ἐν ἔτει τξγ (363). Ὅμως ταχέως καὶ αὐτὸς ἐτελεύτησε, διότι ἐβασίλευσεν ἑπτὰ μόνον μῆνας καὶ εἴκοσι δύο ἡμέρας, τοῦτον δὲ διεδέχθη ὁ βασιλεὺς Οὐαλεντιανός, διαμοιρασθεὶς τὴν βασιλείαν μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ του Οὐάλεντος ἐν ἔτει τξδ’ (364). Καὶ ὁ μὲν Οὐαλεντιανὸς ἐβασίλευσεν εἰς τὴν Δύσιν, ὁ δὲ Οὐάλης εἰς τὴν Ἀνατολήν.

Οὗτος δὲ ὁ Οὐάλης, ἐπειδὴ ἔπιε μέχρι κορεσμοῦ ἀπὸ τὰ θολερὰ νάματα τοῦ Ἀρείου, ὅλους μὲν τοὺς ὑπερασπιστὰς τῶν ὀρθῶν δογμάτων ἐβασάνιζε μὲ διαφόρους τιμωρίας, ἰδιαιτέρως δὲ διὰ τὸν Ἀθανάσιον κατέβαλε, πᾶσαν σπουδὴν καὶ προθυμίαν νὰ τὸν συλλάβῃ. Ταῦτα μαθὼν ὁ Ἅγιος ἐκρύβη ἐντὸς τοῦ προγονικοῦ του τάφου καὶ οὕτως ἐσώθη ἐκ τῶν χειρῶν τῶν φονέων. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Οὐάλης ἤκουσεν, ὅτι ὁ λαὸς τῶν Ἀλεξανδρέων ὠργίζετο κατ’ αὐτοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ Ἀθανασίου, διὰ τοῦτο ἀκουσίως ἀφῆκε τὸν Ἀθανάσιον νὰ ἔχῃ τὴν προστασίαν τῆς Ἀλεξανδρείας καὶ οὕτως ὁ μακάριος Ἀθανάσιος μετὰ πολλοὺς ἄθλους καὶ ἐξορίας καὶ μετὰ τοσούτους διωγμούς, τοὺς ὁποίους ὑπέμεινε τεσσαράκοντα δύο ὁλόκληρα ἔτη, εἰς γῆρας καλὸν ἐτελείωσε τὴν ζωήν του ἐν ἔτει τογ’ (373) καὶ ἀπῆλθε πρὸς Κύριον [6].

                                         

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ἂν δὲ τοῦτο οὕτως ἐποίησεν ὁ Ἀλέξανδρος, ὡς σπανιώτατον ὅμως, μᾶλλον δὲ ὡς ἅπαξ γενόμενον, ἡμεῖς δὲν πρέπει νὰ μιμούμεθα, ἐπειδή, κατὰ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον «Οὐ νόμος Ἐκκλησίας τὸ σπάνιον γίνεται, οὐδὲ τὸ παρὰ κανόνας ἕλκεται εἰς ὑπόδειγμα κατὰ τοὺς νομικούς». Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ πάντας τοὺς ὑπὸ λαϊκῶν βαπτισθέντας βαπτίζει πάλιν ὑπὸ Ἱερωμένων. Βλέπε σχετικῶς τὰς ὑποσημειώσεις τοῦ μζʹ (47ου) ἀποστολικοῦ Κανόνος καὶ τοῦ κδʹ (24ου) τοῦ Νηστευτοῦ ἐν τῷ Πηδαλίῳ.

[2] Ἵνα μή τινες σκανδαλίζωνται κατὰ τοῦ Ἁγίου καὶ μεγάλου βασιλέως Κωνσταντίνου ἀκούοντες ὅτι οὗτος ἐξώρισε τὸν Μέγαν Ἀθανάσιον καὶ τὸν Ἀντιοχείας Εὐστάθιον, ἄνδρας Ἁγίους καὶ θαυμαστούς, παραθέτομεν ἐνταῦθα τὴν ἀπολογίαν τὴν ὁποίαν κάμνει ὑπὲρ αὐτοῦ ὁ Κύρου Θεοδώρητος, ἔχουσαν οὕτω: «Θαυμαζέτω δὲ μηδείς, εἰ τηλικούτους ἄνδρας, ἐξαπατηθείς, ἐξωστράκισεν. Ἀρχιερεῦσι γάρ, κρύπτουσι μὲν τὴν ἀλήθειαν, τὴν δὲ ἄλλην ἔχουσι περιφάνειαν, ἐξαπατῶσιν ἐπίστευσεν. Ἴσασι δὲ οἱ τὰ θεῖα πεπαιδευμένοι, ὡς ἀληθῶς ἐξηπατήθη Δαυῒδ ὁ Προφήτης, ἐξηπάτησε δὲ αὐτὸν οὐκ Ἀρχιεθεὺς ἀλλ’ οἰκέτης οἰκότριψ καὶ μαστιγίας τὸν Σιβᾶ, λέγω, τὸν κατὰ τοῦ Μεμφιβοσθὲ τὰ ψευδῆ τὸν βασιλέα διδάξαντα καὶ τὸ ἐκείνου χωρίον σφετερισάμενον. Καὶ ταῦτα λέγω, οὐ τοῦ Προφήτου κατηγορῶν, ἀλλ’ ὑπὲρ τοῦδε τοῦ βασιλέως τὴν ἀπολογίαν προσφέρων καὶ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἐπιδεικνὺς τὴν ἀσθένειαν καὶ διδάσκων, ὡς οὐ χρὴ μόνοις τοῖς κατηγοροῦσι πιστεύειν, κἂν ἄγαν ὦσιν ἀξιόχρεοι, ἀλλὰ θἀτέραν τῶν ἀκοῶν τῷ κατηγορουμένῳ φυλάττειν» (Ἐκκλ. Ἱστορ. βιβλ. αʹ κεφ. λγʹ).

Μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου ἐν ἔτει τλζʹ (337), διεδέχθησαν τοῦτον οἱ τρεῖς υἱοί του. Καὶ ὁ μὲν Κωνσταντῖνος, ὁ πρῶτος υἱός, ἔλαβε τὰ δυτικὰ μέρη ἤτοι τὴν Ἱσπανίαν, τὴν Γαλλίαν καὶ τὴν Βρεττανίαν· ὁ Κωνστάντιος, ὁ δεύτερος υἱός, ἔλαβε τὴν Ἀνατολήν ὁ δὲ Κώνστας, ὁ τρίτος υἱός, ἔλαβε τὴν μέσην αὐτοκρατορίαν, ἤτοι τὴν Ἰταλίαν, τὴν Ἀφρικήν, τὰς Νήσους καὶ τὴν Σλαβονίαν.

[3] Τὸ περιεχόμενον τῶν ἐπιστολῶν, τὰς ὁποίας ἔστειλεν ὁ βασιλεὺς Κωνσταντῖνος εἰς τοὺς Ἀλεξανδρεῖς ὑπὲρ τοῦ Ἀθανασίου, εὑρίσκεται εἰς τὸν Σωκράτην, τὸν Θεοδώρητον καὶ τὸν Σῳζόμενον.

[4] Ἐσφαλμένως οὗτος γράφεται ἐν τοῖς Μηναίοις Ἰουλιανός, ἐχρημάτισε δὲ Πάπας ὁ Ἰούλιος κατὰ τὰ ἔτη 337-352.

[5] Τινὲς λέγουσιν, ὅτι ἡ παρθένος αὕτη ἦτο ἡ Ἁγία Συγκλητική, τῆς ὁποίας τὸν Βίον συνέγραψεν ὁ ἴδιος Μέγας Ἀθανάσιος. Βλέπε τὸ Συναξάριον τῆς Ἁγίας ταύτης εἰς τὴν εʹ (5ην) Ἰανουαρίου, ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».

[6] Τὸν κατὰ πλάτος Βίον αὐτοῦ βλέπε εἰς τὴν ιηʹ (18ην) Ἰανουαρίου ἐν τόμῳ Αʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».