Τῇ Λ’ (30ῇ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τῶν ἐν Ἁγίοις Πατέρων ἡμῶν καὶ Οἰκουμενικῶν Διδασκάλων ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ τοῦ Μεγάλου, ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ τοῦ Θεολόγου καὶ ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ Χρυσοστόμου.

Ἦσαν δὲ κατὰ τὴν θέσιν τοῦ σώματος καὶ τὸν χαρακτῆρα τοῦ προσώπου τοιοῦτοι οἱ τρεῖς Ἱεράρχαι. Ὁ μὲν θεῖος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἦτο μικρὸς κατὰ τὸ ἀνάστημα τοῦ στόματος, εἶχε μεγάλην κεφαλήν, ἦτο ξηρὸς καὶ πολλὰ λεπτόσαρκος, μακρομύτης καὶ πλατεῖς ἔχων τοὺς ρώθωνας, ὠχρὸς ὁμοῦ καὶ λευκός, εἶχε βαθουλωτοὺς τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ μεγάλους τοὺς βολβούς· ὅθεν ἐκ τούτων ἠκολούθει νὰ λάμπῃ μὲ χαριέστατα ὄμματα, ἂν καὶ κατὰ τὰ ἄλλα μέλη τοῦ σώματος ἐφαίνετο ὅτι ἦτο λυπηρός. Εἶχε μεγάλον τὸ μέτωπον καὶ χωρὶς τρίχας, χαραγμένον μὲ πολλὰς ρυτίδας· εἶχεν ὦτα μεγάλα, καὶ τὸ γένειον μικρὸν καὶ ὡραιότατον, ἀνθισμένον μὲ ὀλίγας λευκὰς τρίχας· ἀπὸ δὲ τὴν νηστείαν εἶχε τὰς σιαγόνας εἰς ἄκρον βαθουλωμένας. Ἔτι δὲ ἀναγκαῖον νὰ εἴπωμεν διὰ τοῦτον τὸν Ἅγιον, ὅτι μὲ τοὺς λόγους καὶ τὴν ρητορικήν του εὐφράδειαν ὑπερέβαλεν ὅλους τοὺς σοφοὺς καὶ ρήτορας τῶν Ἑλλήνων, μάλιστα δὲ καὶ ἐξαιρέτως μὲ τὸ πλάτος τῶν νοημάτων καὶ μὲ τὸ σαφὲς καὶ ἀνθηρὸν τῆς φράσεως. Τόσον δὲ πολλὰ ἐσαφήνισε καὶ ἐξήγησε τὴν Θείαν Γραφήν, ὡς οὐδεὶς ἄλλος, καὶ τόσον μέγας ἔγινεν ὁ χρυσορρήμων οὗτος, κατὰ τὴν πρακτικὴν καὶ θεωρητικὴν φιλοσοφίαν, ὥστε ὅλους ὁμοῦ ὑπερέβαλε τοὺς ἐναρέτους, πηγὴ χρηματίσας τῆς ἀγάπης καὶ ἐλεημοσύνης καὶ ὅλος ὢν αὐτόχρημα φιλαδελφία τε καὶ διδασκαλία. Οὗτος λοιπὸν ζήσας ἔτη ξγ’ (63) καὶ ποιμάνας τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ ἔτη ἕξ, πρὸς αὐτὸν ἐξεδήμησεν.

Ὁ δὲ Μέγας Βασίλειος ἦτο κατὰ τὴν θέσιν καὶ τὸ ἀνάστημα τοῦ σώματος πολλὰ μακρύς, ξηρὸς καὶ ὀλιγόσαρκος, μελαχροινὸς ὁμοῦ καὶ ὠχρὸς κατὰ τὸ χρῶμα, μακρομύτης, εἶχε τὰς ὀφρῦς στρογγυλάς, τὸ δέρμα, τὸ ἐπάνω τῶν ὀφρύων, συμμαζωμένον καὶ προσέχοντα εἰς τὸν ἑαυτόν του. Εἶχε τὸ πρόσωπον ζαρωμένον μὲ ὀλίγας ρυτίδας, εἶχε τὰς παρειὰς μακρὰς καὶ τοὺς μήνιγγας δασεῖς ἀπὸ τρίχας συνεστραμμένας καὶ κυκλοειδεῖς. Ἐφαίνετο εἰς τὴν ἐπιφάνειαν, ὅτι εἶχεν ὀλίγον κουρευμένας τὰς τρίχας· τὸ γένειον εἶχε μακρὸν ἀρκετὰ καὶ τὰς τρίχας μαύρας ὁμοῦ μὲ λευκάς. Οὗτος ὁ Ἅγιος ὑπερέβαλλε κατὰ τὴν παιδείαν τῶν λόγων, ὄχι μόνον τοὺς σοφοὺς καὶ ἐλλογίμους, ὅσοι ἦσαν εἰς τὸν καιρόν του, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς παλαιούς· διότι φθάσας εἰς πᾶν εἶδος παιδείας, ἑκάστης αὐτῶν τὸ κράτος καὶ τὴν νίκην ἀπέκτησεν. Ὄχι δὲ μόνον ταῦτα, ἀλλὰ καὶ τὴν διὰ πράξεως ἤσκησε φιλοσοφίαν καὶ δι’ αὐτῆς ἀνέβη εἰς τὴν θεωρίαν τῶν ὄντων· ἐκ τούτων δὲ ἀνέβη καὶ εἰς τὸν θρόνον τῆς Ἀρχιερωσύνης· γενόμενος δὲ ἐτῶν με’ (45) καὶ ποιμάνας τὴν Ἐκκλησίαν ἔτη πέντε [2] πρὸς Κύριον ἐξεδήμησεν.


Ὑποσημειώσεις

[1] Τὰ Εὐχάϊτα ἦσαν μικρὰ πόλις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, πλησίον τῆς πόλεως Ἀμασείας, μεταξὺ τῶν ποταμῶν Ἅλυος καὶ Ἴριος. Ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τοῦ Ἰουστινιανοῦ ἦτο ἀνεξάρτητος ἐπισκοπή. Ταύτης Μητροπολίτης ἐγένετο κατὰ τὸν ΙΑ’ αἰῶνα ὁ ἐνταῦθα ἀναφερόμενος Ἰωάννης ὁ ἐπιλεγόμενος Μαυρόπους, εἷς ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων κληρικῶν καὶ λογίων τοῦ Βυζαντίου, διατελέσας καὶ καθηγητὴς εἰς τὸ Πανεπιστήμιον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Οὗτος κατὰ τὰ τέλη τοῦ βίου του, καταλιπὼν τὴν Μητρόπολίν του, ἦλθε καὶ ἐμόνασεν ἐν Κωνσταντινουπόλει. Ἡ πόλις Εὐχάϊτα σήμερον λέγεται τουρκιστὶ Ζαφαρᾶ-μπολοῦ.

[2] Κατὰ δὲ τὸν Θεολόγον Γρηγόριον, ὀκτὼ ἔτη καὶ οὐχὶ πέντε ἐποίμανε τὴν Ἐκκλησίαν ὁ Μέγας Βασίλειος· «Ὀκταετῆ λαοῖο θεόφρονος ἡνία τείνας» ὥστε ἅπαντα τὰ ἔτη τῆς ζωῆς τοῦ θείου Βασιλείου εἶναι 49 καὶ οὐχὶ 45.