Εἷς ἐκ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ὁ Θεόδωρος, διηγήθη εἰς τὸν συγγραφέα τοῦ Βίου του Κύριλλον, ὅτι πολλὰ ἔτη ἔτρωγε τροφὴν ἀναμεμιγμένην μὲ τὴν στάκτην τοῦ θυμιατηρίου. Ὅταν δὲ ἡμέραν τινὰ εἶδεν αὐτὸν ὁ Θεόδωρος νὰ ἀναμιγνύῃ τὴν στάκτην μετὰ τῆς τροφῆς, ἐλυπήθη πάρα πολὺ ὁ Ὅσιος, διότι ἤθελε τὸν Θεὸν μόνον μάρτυρα τούτου. Θέλων δὲ ὁ Θεόδωρος νὰ καταστείλῃ τὴν λύπην αὐτοῦ, εἶπεν, ὅτι δὲν εἶναι μόνος αὐτός, ὅστις πράττει τοῦτο καὶ ὅτι πλεῖστοι Πατέρες τῆς Λαύρας ποιοῦσι τοῦτο, ἀκολουθοῦντες εἰς τὸν Προφητάνακτα λέγοντα· «ὅτι σποδὸν (στάκτην) ὡσεὶ ἄρτον ἔφαγον» (Ψαλμ. ρα’ 10).

Γυνή τις ἐκ Καππαδοκίας, καλουμένη Βασιλεῖνα, Διάκονος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ εὐλαβὴς σφόδρα, ἐπεσκέφθη τοὺς Ἁγίους Τόπους, συνοδευομένη ὑπὸ τοῦ ἀνεψιοῦ αὐτῆς, ὅστις κατεῖχε διαπρεπῆ θέσιν εἰς τὸ κράτος, ἀλλ’ ἦτο βεβυθισμένος εἰς τὴν αἵρεσιν τοῦ μονοφυσίτου Σεβήρου. Ἡ εὐλαβὴς αὐτὴ γυνὴ ἐλυπεῖτο σφόδρα βλέπουσα αὐτὸν εἱς τὴν πλάνην, ἀκούσασα δὲ περὶ τῆς τοῦ θεσπεσίου Ἰωάννου χάριτος, ἐπόθησεν ὅπως προσκυνήσῃ αὐτόν. Μαθοῦσα δὲ ὅτι δὲν ἐπιτρέπεται εἰς γυναῖκα νὰ εἰσέλθῃ εἰς τὴν Μεγίστην Λαύραν, παρεκάλεσε τὸν μαθητὴν αὐτοῦ Θεόδωρον, νὰ ὁδηγήσῃ τὸν ἀνεψιόν της εἰς τὸν ἅγιον Γέροντα, πιστεύουσα, ὅτι διὰ τῶν εὐχῶν αὐτοῦ θὰ μεταβάλῃ ὁ Θεὸς τὴν σκληροκαρδίαν του καὶ θὰ τὸν ἐπαναφέρῃ εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν. Ὁ Θεόδωρος, λαβὼν αὐτόν, ἦλθε πρὸς τὸν Γέροντα καὶ κρούσας κατὰ τὴν συνήθειαν τὴν θυρίδα, ἀνέμενε νὰ ἀνοίξῃ ὁ Ἅγιος. Ὅταν δὲ ἤνοιξεν, ἔβαλον μετάνοιαν ἀμφότεροι καὶ ὁ μαθητὴς εἶπεν· «Εὐλόγησον ἡμᾶς, Πάτερ». Ὁ Ἰωάννης εἶπε τότε εἰς τὸν μαθητήν του· «Σὲ μὲν εὐλογῶ, οὗτος ὅμως εἶναι ἀνευλόγητος». Ἐρωτήσαντος δὲ τοῦ Θεοδώρου τὴν αἰτίαν, ἀπήντησεν ὁ Ὅσιος, ὅτι δὲν θὰ εὐλογήσῃ αὐτόν, ἐὰν δὲν ἀπαρνηθῇ τὴν πλάνην αὐτοῦ. Ὁ ἀνεψιὸς τῆς Βασιλείνης, ἐκπλαγεὶς διὰ τὸ διορατικὸν χάρισμα τοῦ Ἁγίου, ἀπεκήρυξεν εὐθὺς τὴν αἵρεσιν.

Ἡ Βασιλεῖνα, μαθοῦσα τοῦτο, κατελήφθη ἀπὸ ἀσυγκράτητον πόθον, νὰ ἴδῃ τὸν Ὅσιον ἐνδεδυμένη ἀνδρικὴν ἐνδυμασίαν. Ἐπειδὴ ὅμως ἀπεκαλύφθη τοῦτο εἰς τὸν Ἅγιον, παρήγγειλεν εἰς αὐτὴν τὰ ἑξῆς· «Γνώριζε ὅτι καὶ ἂν ἔλθῃς, δὲν θέλεις με ἴδει· μὴ λοιπὸν στενοχωρεῖσαι, ἀλλὰ μᾶλλον ὑπόμεινον καὶ θέλω ἔλθει ἐγὼ πρός σε καθ᾽ ὕπνον, ὅπου καὶ ἂν εὑρίσκεσαι καὶ θέλω ἀκούσει ὅσα μοῦ εἴπῃς, ὅπως δὲ μὲ φωτίσῃ ὁ Θεὸς θέλω σοῦ ἀπαντήσει».