Τῇ Ἁγίᾳ καὶ Μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ ΠΑΣΧΑ αὐτὴν τὴν Ζωηφόρον ΑΝΑΣΤΑΣΙΝ ἑορτάζομεν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

Τὸ μέ­γα καὶ κο­σμο­σω­τή­ρι­ον τοῦ­το γε­γο­νὸς τῆς τοῦ Κυ­ρί­ου καὶ Θε­οῦ καὶ Σω­τῆ­ρος ἡ­μῶν Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ Ἀ­να­στά­σε­ως εἰ­κο­νο­γρα­φι­κῶς ἀ­πο­δί­δε­ται κα­τὰ τὴν πα­ρά­δο­σιν δι­ὰ τῆς εἰς ᾋ­δου κα­θό­δου τοῦ Κυ­ρί­ου. Αὕ­τη εἶ­ναι ἡ μό­νη γνη­σί­α εἰ­κὼν τῆς Ἀ­να­στά­σε­ως, τὴν ὁ­πο­ί­αν πα­ρέ­δω­σαν εἰς ἡ­μᾶς οἱ πα­λαι­οὶ ἁ­γι­ο­γρά­φοι. Ἡ εἰ­κὼν αὕ­τη ἑ­πο­μέ­νη τῇ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῇ ὑ­μνω­δί­ᾳ τῆς Ἁ­γι­ω­τά­της ἡ­μῶν Ἐκ­κλη­σί­ας ἐκ­φρά­ζει δι­ὰ τῶν χρω­μά­των ὅ­σα συμ­βο­λι­κὰ νο­ή­μα­τα πε­ρι­κλε­ί­ει κυ­ρί­ως τὸ τοῖς πᾶ­σι γνω­στὸν καὶ ὑ­πὸ πά­ντων, ἀ­πὸ πα­ί­δων ἕ­ως γε­ρό­ντων ψαλ­λό­με­νον Τρο­πά­ρι­ον «Χρι­στὸς ἀ­νέ­στη ἐκ νε­κρῶν, θα­νά­τῳ θά­να­τον πα­τή­σας καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνή­μα­σι ζω­ὴν χα­ρι­σά­με­νος». Ὁ ἕ­τε­ρος τύ­πος τῆς Ἀ­να­στά­σε­ως, κα­θ’ ὃν ὁ Κύ­ρι­ος εἰ­κο­νί­ζε­ται ἐ­ξερ­χό­με­νος γυ­μνὸς ἐκ τοῦ Τά­φου καὶ κρα­τῶν ἐ­ρυ­θρὰν ση­μα­ί­αν εἰς τὴν χεῖ­ρα, εἶ­ναι δυ­τι­κῆς ἐ­μπνε­ύ­σε­ως, ἐ­στε­ρη­μέ­νος πα­ντε­λῶς τοῦ μυ­στι­κοῦ πνευ­μα­τι­κοῦ νο­ή­μα­τος τὸ ὁ­ποῖ­ον ἐκ­φρά­ζει ἡ βυ­ζα­ντι­νὴ ἁ­γι­ο­γρα­φί­α. Παραπλεύρως πα­ρα­θέ­το­μεν θαυ­μά­σι­αν τοι­χο­γρα­φί­αν ἐκ τοῦ πα­ρεκ­κλη­σί­ου τῆς Ἱ.Μο­νῆς τῆς Χώ­ρας, ἐν Κων­στα­ντι­νου­πό­λει, εἰ­κο­νι­ζο­ύ­σης τὴν εἰς ᾊ­δου Κά­θο­δον τοῦ Κυ­ρί­ου ἡ­μῶν Ἰ­η­σοῦ Χρι­στοῦ, ἐξ οὗ λαμ­βά­νων Οὗ­τος ἀ­πὸ τῶν χει­ρῶν τὸν Ἀ­δὰμ καὶ τὴν Εὔ­αν ἀ­να­φέ­ρει αὐ­τοὺς εἰς τοὺς οὐ­ρα­νοὺς με­θ’ ὅ­λων τῶν ἀ­π’ αἰ­ῶ­νος κε­κοι­μη­μέ­νων τῶν πι­στευ­σά­ντων εἰς Αὐ­τόν. Ἔρ­γον ΙΔʹ αἰ­ῶ­νος.
ΕΙΚΟΝΑ

ΠΑΣΧΑ τὸ Μέγα καὶ Ἅγιον ἐπιτελοῦμεν σήμερον. Σεβάσμιοι Πατέρες καὶ ἀγαπητοὶ ἀδελφοί, καθ’ ὃ μετὰ χαρᾶς ἀφάτου καὶ πάσης λαμπρότητος τὴν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ θείαν καὶ Ζωηφόρον Ἀνάστασιν ἑορτάζομεν, δι’ ἧς ἡ ἀφθαρσία εἰκονίζεται, ἐξ ἧς, Χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Παναγάθου Θεοῦ, ἡ ἡμετέρα φύσις ἐπλουτίσθη.

Πάσχα δὲ ἡ σημερινὴ ἑορτὴ ἡ πασῶν τῶν ἑορτῶν βασιλὶς καὶ κυρία ὀνομάζεται ἐκ τοῦ Ἑβραϊκοῦ, κατὰ δὲ τὴν γλῶσσαν τῶν Ἑβραίων Πάσχα σημαίνει διάβασις. Εἶναι δὲ ἡ ἡμέρα αὕτη ἡ πρώτη ἡμέρα κατὰ τὴν ὁποίαν ὁ Θεὸς ἀπ’ ἀρχῆς τὸν κόσμον ἐκ τοῦ μὴ ὄντος παρήγαγεν. Κατ’ αὐτὴν τὴν ἡμέραν καὶ τὸν λαὸν τῶν Ἑβραίων ἐκ τῆς δουλείας τῶν Αἰγυπτίων ἐλύτρωσε καὶ διὰ τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης εἰς τὴν ἀπέναντι ξηρὰν διεβίβασε. Κατὰ ταύτην πάλιν τὴν ἡμέραν καταβὰς ἐξ οὐρανοῦ εἰς τὴν μήτραν τῆς Παρθένου κατῴκησε καὶ πάλιν κατ᾽αὐτὴν τὸ ἀνθρώπινον γένος ἀπὸ τῶν τοῦ ᾋδου ἁρπάσας πυθμένων εἰς οὐρανοὺς ἀνεβίβασε καὶ εἰς τὸ ἀρχαῖον ἀξίωμα τῆς ἀφθαρσίας ἀποκατέστησε.

Πάσχα δ’ ὡσαύτως ἤτοι Διάβασις [1] ἡ σημερινὴ ἑορτὴ ὠνομάσθη ἀπὸ τὴν τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης διάβασιν. Ἠκολούθησε δὲ αὕτη, διότι ὁ Θεὸς θέλων τό τε νὰ ἐλευθερώσῃ τὸ γένος τῶν Ἑβραίων ἀπὸ τὴν δουλείαν τῆς Αἰγύπτου, ἐβίασεν ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας καὶ διὰ πολλῶν πληγῶν τὸν Φαραὼ νὰ ἀπολύσῃ αὐτοὺς νὰ φύγουν. Κατὰ δὲ τὴν τελευταίαν πληγήν, ἥτις ἦτο ὁ θάνατος ὅλων τῶν πρωτοτόκων, προγινώσκων ὁ Θεός, ὅτι τότε ὁ Φαραὼ θὰ ἠναγκάζετο πλέον καὶ μὴ θέλων νὰ δώσῃ τὴν ἄδειαν, προσέταξε τὸν Μωϋσῆν νὰ εἴπῃ εἰς ὅλον τὸν λαὸν τῶν Ἑβραίων, ὅπως κατ’ ἐκείνην τὴν ἑσπέραν σφαγῇ ἀπὸ κάθε οἰκίαν εἷς κριὸς ἐτήσιος (χρονιάρικος), τὸν ὁποῖον νὰ κάμουν ὀπτὸν, ἥτοι νὰ τὸν ψήσουν ὁλόκληρον καὶ καθ’ ὅλην ἐκείνην τὴν νύκτα νὰ τὸν φάγουν ὅλον, ὀρθοί, μὲ ἄζυμα, φέροντες ὑποδήματα εἰς τοὺς πόδας καὶ βεβιασμένα. Διότι, λέγει, τοῦτο εἶναι Πάσχα, ἤτοι Διάβασις. Εἶπε δὲ τοῦτο ἐπειδὴ τὴν πρωΐαν, ὅταν θὰ ἐξημέρωνεν, ἔμελλον νὰ διαβοῦν τὴν Ἐρυθρὰν θάλασσαν διὰ ξηρᾶς καὶ νὰ περάσουν εἰς τὴν ἀντικρὺ ἔρημον καὶ οὕτω νὰ ἀπαλλαγοῦν παντελῶς ἀπὸ τὴν τυραννίαν τῶν Αἰγυπτίων.


Ὑποσημειώσεις

[1] Βλέπε τὴν σχετικὴν σημείωσιν περὶ τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Ἁγίου Πάσχα ἐν σελ. 65.