ΘΕΟΦΙΛΟΣ ὁ μακάριος Πατὴρ ἡμῶν ἤκμασε κατὰ τοὺς χρόνους κατὰ τοὺς ὁποίους ἐξέσπασεν ἡ πρώτη εἰκονομαχία ἐπὶ Λέοντος Γ’ τοῦ Ἰσαύρου, τοῦ ἐν ἔτει ψιζ’ (717) βασιλεύσαντος, γεννηθεὶς εἰς τι χωρίον, κείμενον πλησίον τῆς Τιβεριουπόλεως [1], ἡ ὁποία σήμερον ὀνομάζεται βουλγαριστὶ Στρώμνιτσα, καὶ ἀπέχον ἀπ᾽ αὐτῆς τρία περίπου στάδια. Οἱ γονεῖς του ἦσαν εὐσεβεῖς καὶ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, διὰ τοῦχο ὅταν ἔγινε τριῶν χρόνων καὶ τὸν ἐβάπτισαν, τὸν ἐπῆγαν εἰς τὸ ὄρος τὸ καλούμενον Σελέντιον, εὑρόντες δὲ ἐκεῖ τὸν Ὁσιώτατον Πατέρα Στέφανον, ἔλαβον τὴν εὐλογίαν ἐκείνου καὶ πάλιν ἐπέστρεψαν εἰς τὸν οἶκόν των. Ἀπὸ τότε δὲ ἐσχόλαζεν ὁ ἱερὸς οὗτος παῖς εἰς τὰ ἱερὰ γράμματα.

Φθάσας ὁ Ἅγιος εἰς τὸν δέκατον τρίτον χρόνον τῆς ἡλικίας του ἀνέβη ἡμέραν τινὰ εἰς τὸν προρρηθέντα Ὅσιον Στέφανον, ὅστις βλέπων τὸν νέον εἶπε πρὸς αὐτόν· «Διὰ ποίαν αἰτίαν, ὦ τέκνον, ἦλθες πρὸς ἡμᾶς;». Ὁ νέος ἀπεκρίθη· «Ἐκάλεσάς με, ὦ τίμιε Πάτερ, καὶ διὰ τοῦτο ἀφῆκα τοὺς γονεῖς μου καὶ ἦλθον». «Καὶ πότε σὲ ἐκάλεσα;» τοῦ εἶπεν ὁ Ὅσιος· «καὶ τί σοῦ εἶπον;». Ὁ νέος ἀπεκρίθη· «Ἐνῷ εὑρισκόμην εἰς τὸν ἀγρὸν τοῦ πατρός μου, ἤκουσα ὅτι μοὶ ἔλεγες· «Τέκνον Θεόφιλε, ἐμάκρυνας ἀπὸ τὸν Κύριον, ὅστις λέγει: «Ἆρον τὸν Σταυρόν σου καὶ ἀκολούθει μοι». Τρωθεὶς λοιπὸν εἰς τὴν καρδίαν ἀπὸ τὸν λόγον σου τοῦτον, σὲ ἠκολούθουν, ὦ Πάτερ, ἕως εἰς τὴν θύραν τοῦ κελλίου σου· καὶ εὐθὺς τὴν μὲν θύραν εἶδον κεκλεισμένην, σὺ δὲ ἔγινες ἄφαντος ἀπὸ τοὺς ὀφθαλμούς μου, καὶ ἐγὼ εὑρέθην μόνος. Καὶ λοιπὸν φαίνεταί μοι, ὦ Πάτερ ἅγιε, ὅτι ἀπὸ τὴν ὁμοιότητα, τὴν ὁποίαν ἔχει ἡ τωρινὴ λαλιά σου, μὲ ἐκείνην τὴν ὁποίαν τότε ἤκουσα, σὺ ὁ ἴδιος εἶσαι ὁ καλέσας με καὶ ὄχι ἄλλος. Ὅθεν, σὲ παρακαλῶ, μή με ἀποστραφῇς τὸν δοῦλόν σου, ὅστις ζητῶ τὴν σωτηρίαν μου».

Τότε ὁ Ὅσιος, εὐχαριστήσας τὸν Θεόν, ἐδέχθη τὸν νέον καὶ ἐδίδασκεν αὐτὸν τὴν ἄσκησιν καὶ τάξιν τῆς μοναδικῆς πολιτείας τρεῖς χρόνους. Ἀφ’ οὗ δὲ οἱ τρεῖς χρόνοι παρῆλθον, ἐκάλεσεν ὁ Ὅσιος τὸν Ἡγούμενον τῆς ἐκεῖ Λαύρας καὶ παρέδωκεν εἰς αὐτὸν τὸν νέον, τὸν ὁποῖον παραλαβὼν ὁ Ἡγούμενος ἔκειρεν αὐτὸν Μοναχόν. Οἱ δὲ γονεῖς τοῦ Θεοφίλου δὲν ἠμέλουν, ἀλλὰ ἠρεύνων εἰς διάφορα μέρη, διὰ νὰ εὕρωσι τὸν κρυπτόμενον υἱόν των. Μόλις δὲ καὶ μετὰ βίας μετὰ παρέλευσιν χρόνων τινῶν, μαθόντες ὅτι εὑρίσκεται εἰς τὸ ἐν Σελεντίῳ Μοναστήριον, ἐπῆγαν εἰς αὐτὸ καὶ παρεκάλουν ὁλοψύχως τὸν Ἡγούμενον νὰ ἀφήσῃ τὸν υἱόν των νὰ φανερωθῇ εἰς αὐτούς, ὁ δὲ Ἡγούμενος δὲν συγκατένευσεν εἰς τὴν παράκλησίν των· ἐπειδὴ δὲ ἔβλεπε τὴν λύπην καὶ τὴν ὑπερβολικὴν καὶ ἀνυπόφορον θλῖψιν αὐτῶν, ἠναγκάσθη καὶ χωρὶς νὰ θέλῃ ἔδειξεν εἰς αὐτοὺς τὸν Θεόφιλον.