ΚΛΗΜΗΣ ὁ μέγας πατὴρ ἡμῶν καὶ τῆς Βουλγαρίας φωστὴρ λαμπρότατος καὶ κήρυξ μεγαλοφωνότατος ἤκμασε κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως τοῦ Βυζαντίου Μιχαὴλ τοῦ Γ’, υἱοῦ τοῦ Θεοφίλου, τοῦ ἐν ἔτει ωμβ’ (842) βασιλεύσαντος, κατήγετο δὲ ἐκ τῆς ἐν τῇ Εὐρώπη Μοισίας [1], τὴν ὁποίαν τώρα ὀνομάζουσι Βουλγαρίαν, ὡς κατοικηθεῖσαν ὑπὸ τῶν Βουλγάρων [2]. Ἐκ τοῦ γένους τούτου τῶν Βουλγάρων κατήγετο ὁ Ὅσιος οὗτος Κλήμης [3], ἦτο δὲ ἐκ κοιλίας μητρός του ἐκλελεγμένος παρὰ Θεοῦ, ὡς ὁ Σαμουήλ, καὶ ἀπὸ τῆς βρεφικῆς του ἡλικίας ἠγάπησε τὴν φιλόθεον καὶ ἐνάρετον πολιτείαν, τὴν ὁποίαν καὶ ἠκολούθησε.

Πρῶτος δὲ αὐτὸς μετὰ τῶν Ὁσίων Ναούμ [4], Ἀγγελαρίου καὶ Γοράσδου ἐδιδάχθη μὲ ἐπιμέλειαν τὴν θείαν Γραφήν, ἡ ὁποία μετεγλωττίσθη, μὲ τὴν συνεργίαν τοῦ Θεοῦ, εἰς τὴν γλῶσσαν τῶν Βουλγάρων παρὰ τοῦ θείου Κυρίλλου, ὅστις ἦτο ἀληθῶς θεόσοφος καὶ ἰσαπόστολος πατήρ, καὶ ἐχρημάτισε πρῶτος διδάσκαλος τῆς θεοσεβείας καὶ τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως εἰς τὸ Βουλγαρικὸν ἔθνος, ὁμοῦ μὲ τὸν θεῖον Μεθόδιον. Ἐπειδὴ δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος Κλήμης ἦτο γῆ γόνιμος καὶ ἀγαθή, διὰ τοῦτο, δεχθεὶς εἰς τὴν καρδίαν του τὸν εὐαγγελικὸν σπόρον τῆς ἀληθείας καὶ τῶν θείων Γραφῶν, ἐκαρποφόρησε πολὺν τὸν καρπὸν εἰς ἑξήκοντα καὶ εἰς ἑκατόν, κατὰ τὴν φωνὴν τοῦ Κυρίου, καθὼς διὰ τῶν ἔργων καὶ τῶν πραγμάτων ἀπέδειξε τοῦτο ἀληθές.

Ἀγαπήσας οὗτος τὴν παρθενικὴν ζωὴν τῶν Μοναχῶν, ποῖον εἶδος ἀρετῆς δὲν μετεχειρίσθη; ἤ ποίαν τέχνην δὲν ἐπενόησε διὰ νὰ νικήσῃ τὰ πάθη; διότι διὰ μὲν τῆς ἡσυχίας ἀπέφυγε τὸν πόλεμον, ὁ ὁποῖος ἔρχεται ἔξωθεν ἀπὸ τὰς πέντε αἰσθήσεις, διὰ τῆς νηστείας δὲ καὶ σκληραγωγίας τοῦ σώματος ἀπεμάρανε τὰς φιληδόνους ὁρμὰς καὶ ἐπιθυμίας καὶ διὰ τῆς συνεχοῦς προσοχῆς καὶ προσευχῆς ἐξήλειψεν ἀπὸ τῆς ψυχῆς τὰς ἐμπαθεῖς φαντασίας καὶ τοὺς πονηροὺς λογισμούς. Τὰ χαρακτηριστικὰ δὲ σημεῖα τῆς ψυχῆς τοῦ μακαρίου Κλήμεντος ἦσαν ταῦτα τὰ δύο: ἀγάπη ἀδιάκοπος καὶ ταπείνωσις ἀνυπόκριτος. Μὲ τοιοῦτον λοιπὸν τρόπον στοιχειωθεὶς ὁ ἱερὸς Κλήμης διὰ τοῦ θείου νόμου ἐκ νεαρᾶς του ἡλικίας καὶ τὴν κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον πολιτείαν ἀκριβῶς μεταχειριζόμενος, κατὰ μὲν τὸ παρὸν κατέστη συνεργὸς μὲ τοὺς ἀνωτέρω διδασκάλους του Κύριλλον καὶ Μεθόδιον καὶ ἔγινεν ὁδηγὸς τῆς εὐσεβείας εἰς τὸ ἔθνος τῶν Βουλγάρων, ὑπομένων και αὐτὸς τοὺς ἰδίους ἐκείνους πειρασμούς, τοὺς ὁποίους ὑπέμειναν καὶ οἱ ἀνωτέρω διδάσκαλοί του ἀπὸ τὴν δυναστείαν τῶν αἱρετικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐξουσίαζον κατὰ τὸν καιρὸν ἐκεῖνον [5], καθὼς ἀναφέρει τοὺς πειρασμοὺς αὐτοὺς ὁ κατὰ πλάτος Βίος τῶν ἀνωτέρω Ἁγίων.