Ὑποσημειώσεις
[1] Ὁ Λέων Γʹ ὁ Ἴσαυρος (717-741) εἶναι ὁ πρῶτος ἐφευρέτης τῆς εἰκονομαχίας, υἱὸς δὲ καὶ διάδοχος αὐτοῦ εἶναι ὁ Κωνσταντῖνος Εʹ ὁ Κοπρώνυμος (741-775).
[2] Ὁ Ὅσιος Πλάτων ἦτο Ἡγούμενος τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου, ἐδιώχθη δὲ ἀπὸ τοὺς εἰκονομάχους ἡ μνήμη αὐτοῦ ἑορτάζεται τὴν δʹ (4ην) Ἀπριλίου.
[3] Ὁ Ἅγιος Ταράσιος ἑορτάζεται κατὰ τὴν κεʹ (26ην) Φεβρουαρίου (βλέπε Τόμον Βʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[4] Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἰωσὴφ τιμᾶται τὴν ιδʹ (14ην) Ἰουλίου (βλέπε Τόμον Ζʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»).
[5] Μετὰ τὸν κατὰ τὸ ἔτος 775 ἐπισυμβάντα θάνατον τοῦ Κοπρωνύμου Κωνσταντίνου Εʹ ἀνῆλθεν εἰς τὸν θρόνον ὁ υἱὸς αὐτοῦ Λέων ὁ Δʹ, ἀποθανόντος δὲ καὶ τούτου ἐν ἔτει 780 ἀνῆλθεν εἰς τὸν θρόνον ὁ υἱὸς αὐτοῦ Κωνσταντῖνος Ϛʹ ἐννεαετὴς ὤν, ἐπιτροπευόμενος ὑπὸ τῆς μητρός του Εἰρήνης. Τούτου ἐξωσθέντος ἐν ἔτει 797 ἐβασίλευσε μόνη ἡ Εἰρήνη μέχρι τοῦ ἔτους 802. Ἀκολούθως ἐγένοντο βασιλεῖς οἱ ἑξῆς: Νικηφόρος Αʹ (802-811), Σταυράκιος (811), Μιχαὴλ Αʹ Ραγκαβὲς (811-813), Λέων Εʹ ὁ Ἀρμένιος (813-820) καὶ Μιχαὴλ Βʹ ὁ Τραυλὸς (820-829).
[6] Τινὲς λέγουσιν, ὅτι ὁ Ἅγιος οὗτος Θεόδωρος τότε, ὅτε εὑρίσκετο εἰς Θεσσαλονίκην, συνέγραψε τοὺς ἐν τῇ Ὀκτωήχῳ Ἀναβαθμούς, τοὺς κατὰ πᾶσαν Κυριακὴν ψαλλομένους ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ· ὁμοίως ἐποίησε καὶ τὰ τροπάρια τῶν Αἴνων τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, ὧν τὸ πρῶτον πρὸς αὐτὸν ἀποτείνεται τὸν μέγαν Δημήτριον, ἤτοι τὸ «Δεῦρο Μάρτυς Χριστοῦ πρὸς ἡμᾶς, σοῦ δεομένους συμπαθοῦς ἐπισκέψεως καὶ ρῦσαι κεκακωμένους τυραννικαῖς ἀπειλαῖς καὶ δεινῇ μανίᾳ τῆς αἱρέσεως», τῶν εἰκονομάχων δηλαδή. Ἄλλοι δὲ λέγουσι, καὶ ἴσως ὀρθότερον, ὅτι τὰ τροπάρια ταῦτα τῶν Αἴνων εἶναι ποίημα τοῦ Θεοφάνους τοῦ Γραπτοῦ, καθὼς τοῦ αὐτοῦ εἰναι πόνημα καὶ ὁ Κανὼν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Διότι οὗτος ἐξωρίσθη ὑπὸ τοῦ εἰκονομάχου Θεοφίλου εἰς τὴν Θεσσαλονίκην διὰ τὰς ἁγίας Εἰκόνας, καθὼς φαίνεται εἰς τὸ Συναξάριον αὐτοῦ κατὰ τὴν ἑνδεκάτην τοῦ Ὀκτωβρίου, ἐν Τόμῳ Ιʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας». Εἶπα δὲ ὀρθότερον, διότι ὁ Ἅγιος Θεόδωρος δὲν ἐξωρίσθη εἰς Θεσσαλονίκην διὰ τὰς ἁγίας Εἰκόνας, ἀλλὰ δι’ ἄλλην ὑπόθεσιν.
Οὗτος ὁ Ἅγιος μετὰ τοῦ αὐταδέλφου αὐτοῦ κυρίου Ἰωσὴφ τοῦ Θεσσαλονίκης ἐφιλοπόνησε τὸ κατανυκτικὸν βιβλίον τοῦ Τριῳδίου καὶ τὸ χαροποιὸν βιβλίον τοῦ Πεντηκοσταρίου, ὡς λέγουσί τινες. Σημειοῦμεν δὲ ἐνταῦθα τὴν πληροφορίαν ταύτην εἰς τοὺς ἀναγινώσκοντας, ὅτι ἐκτὸς τῶν ἐνενήκοντα ἓξ Κατηχήσεων τοῦ Ἁγίου τούτου Θεοδώρου τῶν τετυπωμένων, εὑρίσκονται καὶ ἄλλαι ἑβδομήκοντα· δύο ἐν τῇ Σκήτει τοῦ Ξενοφῶντος καὶ ἐν ἄλλαις, αἵτινες μετεφράσθησαν εἰς τὸ ἁπλοῦν ὑπὸ τοῦ ἀοιδίμου διδασκάλου Ματθαίου, τοῦ ἐκ Μυριοφύτου καταγομένου· εἰς δὲ τὸ Ἱερὸν Κοινόβιον τοῦ Ἐσφιγμένου λέγουσί τινες, ὅτι εὑρίσκονται Κατηχήσεις Ἑλληνικαὶ τοῦ αὐτοῦ Πατρὸς τριακόσιαι ἑξήκοντα πέντε, καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ἀναγινωσκόμεναι καὶ εἴθε νὰ εὑρεθῇ τις φιλόχριστος, ἵνα τυπώσῃ καὶ αὐτὰς ὁμοῦ μὲ τὰς προτετυπωμένας.
Ἀξιομνημόνευτον εἶναι τὸ ἔργον, ὅπερ ἐποίησεν ὁ Ἅγιος οὗτος Θεόδωρος, κατὰ τὴν ἡμέραν τῶν Βαΐων, εἰπὼν εἰς τοὺς Μοναχοὺς αὐτοῦ νὰ λάβῃ ἕκαστος εἰς χεῖράς του μίαν Εἰκόνα καὶ νὰ λιτανεύσωσι πέριξ τοῦ Μοναστηρίου, ψάλλοντες τὸ τροπάριον ἐκεῖνο: «Τὴν ἄχραντον Εἰκόνα σου προσκυνοῦμεν, Ἀγαθέ...» καὶ ἄλλους ὕμνους νικηφόρους τῶν ἁγίων Εἰκόνων. Ταῦτα δὲ ἀκούσας ἰδίοις ὠσὶν ὁ βασιλεὺς Λέων ὁ Ἀρμένιος, ἐμήνυσε φοβερισμοὺς κατὰ τοῦ Ἁγίου, ἀλλ᾽ αὐτὸς ὡς οὐδὲν ταῦτα ἐλογίσατο. Ψυχορραγῶν δὲ ὁ θεῖος οὗτος Θεόδωρος, εἶχε τὸ Δαβιτικὸν ἐκεῖνο εἰς τὰ χείλη: «Μακάριοι οἱ ἄμωμοι οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ Κυρίου». Ἐλειτούργησε δὲ πρῶτον καὶ ἐκοινώνησεν, εἶτα ἐκοιμήθη. Ὁ δὲ τὸν Βίον αὐτοῦ συγγράψας Μιχαὴλ ὁ μαθητής του λέγει εἰς τὸν ἐπίλογον αὐτοῦ ταῦτα: «Ἐτέθη μετὰ τῶν Ἁγίων ὁ Ἅγιος, μετὰ τῶν Μαρτύρων ὁ Μάρτυς, οὗ ὁ φθόγγος ἐξῆλθεν εἰς πᾶσαν τὴν οἰκουμένην. Ἀπέθανεν ὁ πολέμιος τῶν ἁγιομάχων, τῶν εἰκονοκλαστῶν ὁ ἐλεγκτής, τῶν βασιλέων ὁ διδακτής». Τὸ δὲ ἅγιον λείψανον τοῦ Ὁσίου τούτου ἀπεκομίσθη εἰς Κωνσταντινούπολιν ἐκ τῆς ἐξορίας, προσταγῇ τῆς αὐγούστας Θεοδώρας (ὅρα σελ. 647, 679, 697 τῆς Δωδεκαβίβλου).
[7] Ἐν τῷ Βίῳ τοῦ Ἁγίου Νικήτα τοῦ Ὁμολογητοῦ, Ἡγουμένου τῆς Μονῆς Μηδικίου, γράφονται μεταξὺ ἄλλων καὶ τὰ ἑξῆς περὶ τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου· «Εὐθὺς ἀμέσως δὲ καὶ ὁ Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ὁ διάπυρος τῆς ἀληθείας ζηλωτής, διελθὼν διὰ μέσου τῶν πολλῶν ἐστάθη ὡς ἄλλος Δαβὶδ κατὰ τοῦ Γολιάθ, καὶ ἐφώναξε· «Δὲν ἁρμόζει εἰς σέ, βασιλεῦ, νὰ παραλύῃς τοὺς Ἐκκλησιαστικοὺς θεσμούς, διότι ἀκούεις καὶ τὸν Ἀπόστολον λέγοντα· «καὶ οὓς μὲν ἔθετο ὁ Θεὸς ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ πρῶτον Ἀποστόλους, δεύτερον Προφήτας, τρίτον Ποιμένας καὶ διδασκάλους πρὸς καταρτισμὸν τῶν Ἁγίων, ἀλλὰ δὲν προσέθηκεν ὁ Ἀπόστολος καὶ βασιλεῖς. Εἰς μάτην λοιπὸν προσπαθεῖς νὰ ἐκβιάσῃς ἡμᾶς, διότι δὲν θὰ σὲ ὑπακούσωμεν». (Βλέπε ἐν τόμῳ Δʹ τοῦ ἡμετέρου «Μεγάλου Συναξαριστοῦ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας»). Καὶ ἄλλα δὲ θαυμάσια σχετικὰ μὲ τὴν εἰκονομαχίαν καὶ τὸν Ὅσιον Θεόδωρον τὸν Στουδίτην γράφονται ἐν τῷ ὡς ἄνω Βίῳ τοῦ Ἁγίου Νικήτα, ὃν βλέπε ἐν τῷ αὐτῷ τόμῳ Δʹ.
[8] Ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία ἦτο διῃρημένη διοικητικῶς εἰς 29 θέματα, ἕνα τῶν ὁποίων ἦτο τὸ τῶν Ἀνατολικῶν, περιελάμβανε δὲ τὴν Φρυγίαν καὶ τὰς πέριξ αὐτῆς ἐπαρχίας, Πισιδίας, Λυκαονίας κ.λ.π. περίπου δηλαδὴ τὸ σημερινὸν βιλαέτιον τοῦ Ἰκονίου.
