Τῇ ΛΑ’ (31ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ἁγίου Ἱερομάρτυρος ΥΠΑΤΙΟΥ Ἐπισκόπου Γαγγρῶν.

Ταῦτα εἰπὼν ὁ Ἅγιος ἐπλησίασε μόνος εἰς τὸν θησαυρὸν καὶ ἤνοιξε τὴν θύραν, κρατῶν καὶ ράβδον εἰς τὰς χεῖράς του, φέρουσαν ἐπάνω τὸν τύπον τοῦ τιμίου Σταυροῦ. Κτυπῶν δὲ διὰ τῆς ράβδου τὸν δράκοντα, οὐδὲν ἐπετύγχανεν. Ἰδόντες δέ τινες ἐκ τοῦ μακρόθεν, πεφοβισμένοι καὶ ἔντρομοι, ἐνόμιζον, ὅτι ἐθανατώθη ὁ Ἅγιος Ὑπάτιος ὑπὸ τοῦ δράκοντος. Ἀλλ’ ὁ Ἅγιος, ὑψώσας, τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ τὸν Θεὸν ἐπικαλεσθείς, ἔβαλε τὴν ράβδον του εἰς τὸ στόμα τοῦ θηρίου καὶ εἶπεν· «Ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀκολούθει μοι, ὦ θηρίον». Τότε ὁ δράκων, δαγκάσας τὴν ράβδον τοῦ Ἁγίου, ἠκολούθει αὐτόν, ὡς ἂν ἐδιώκετο ὑπό τινος. Ἐξελθὼν λοιπὸν ὁ Ἅγιος ἐκ τοῦ βασιλικοῦ θησαυροῦ, διῆλθεν ὅλην τὴν ἀγορὰν σύρων τὸν δράκοντα ὄπισθέν του καὶ πάντας ἐξέπληξε. Διότι ὁ δράκων ἐκεῖνος ἦτο φοβερὸν καὶ ἐξαίσιον θέαμα, ἔχων, ὡς ἔλεγον, μέγεθος ἑξήκοντα ὅλων πήχεων. Πλησιάσας δὲ εἰς τὴν πυράν, εἶπε πρὸς τὸν δράκοντα· «Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὸν ὁποῖον ἐγὼ ὁ ἐλάχιστος κηρύττω, σὲ προστάσσω νὰ ἔμβῃς εἰς τὸ μέσον τῆς πυρᾶς». Ὁ δὲ φοβερὸς ἐκεῖνος δράκων, κυρτωθεὶς καὶ ἐξαπλωθείς, ἐρρίφθη ἐνώπιον πάντων ἐν τῷ μέσῳ τῆς πυρᾶς καὶ κατεκάη. Τότε ὅλοι οἱ βλέποντες ἐξεπλάγησαν καὶ ἐδόξασαν τὸν Θεόν, ἐπειδὴ ἀνέδειξεν εἰς τὰς ἡμέρας αὐτῶν τοιοῦτον φωστῆρα καὶ θαυματουργὸν Ἅγιον. Ὁ δὲ βασιλεύς, ἐκπλαγεὶς διὰ τὸ παράδοξον, ἐτίμησεν ὑπερβαλλόντως τὸν Ἅγιον καὶ προστάξας νὰ ἱστορήσωσι τὴν εἰκόνα του εἰς σανίδα, ἔθηκεν αὐτὴν ἐπὶ τῆς θύρας τοῦ βασιλικοῦ θησαυροῦ εἰς ἀποτροπὴν παντὸς ἐναντίου, τὸν δὲ Ἅγιον κατασπασάμενος, ἀπέστειλεν εἰς τὴν ἐπαρχίαν του.

Ἀπερχομένου δὲ τοῦ Ἁγίου ἐκ Κωνσταντινουπόλεως διὰ τὸν θρόνον του, ἐν εὐλογίαις Θεοῦ, ἐπειδὴ ἐφθονεῖτο ὑπὸ τῶν δυσσεβῶν Ναυατιανῶν [3], οἵτινες καθ’ ἑκάστην αὐτὸν ἐπολέμουν καὶ μάλιστα ὑπὸ τῶν ἀπίστων τῶν κατοικούντων εἰς τὰ μέρη τῆς ἐπαρχίας του, καιροφυλακτήσαντες οἱ μιαροί, εἴς τινα τόπον κρημνώδη, ὅταν ὁ Ἅγιος διήρχετο ἐκεῖθεν, ὥρμησαν αἰφνιδίως κατ’ αὐτοῦ ἄνδρες τε καὶ γυναῖκες, ὡς θηρία ἀνήμερα καὶ ἐκτύπων αὐτόν, ἄλλος μὲ ξύλον, ἕτερος μὲ λίθον καὶ ἄλλος μὲ μάχαιραν, ρίψαντες ἔπειτα αὐτὸν ἀπὸ μεγάλου ὕψους κάτω εἰς τὸν ποταμόν. Ὁ δὲ Ἅγιος, ἡμιθανὴς εὑρισκόμενος, ἥπλωσεν ὀλίγον τὰς ἁγίας του χεῖρας καὶ ὑψώσας, τοὺς ὀφθαλμοὺς πρὸς τὸν οὐρανόν, εἶπεν, ὡς ἄλλοτε ὁ Πρωτομάρτυς Στέφανος· «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην».


Ὑποσημειώσεις

[1] Αἱ Γάγγραι ὑπῆρξαν ποτὲ πόλις περίφημος τῆς Παφλαγονίας, κειμένη περὶ τὰ 100 χ.λ.μ. βορειοανατολικῶς τῆς Ἀγκύρας. Ἦτο τετιμημένη μὲ θρόνον Ἐπισκόπου πρότερον εἶτα δὲ καὶ Μητροπολίτου, ἐχρημάτισε δὲ καὶ πρωτεύουσα τῆς Παφλαγονίας. Ἐν αὐτῇ συνῆλθε περὶ τὰ μέσα τοῦ Δʹ αἰῶνος ἡ γνωστὴ μεγάλη Τοπικὴ Σύνοδος ἡ καταδικάσασα τὰς πλάνας τοῦ Σεβαστείας Εὐσταθίου, ὅστις κατέκρινε τὸν νόμιμον γάμον, καὶ εἰς πλείστας ἄλλας περιέπιπτεν ἀτοπίας. Ἡ Ἁγία αὕτη Σύνοδος συνεκροτήθη, κατὰ τὸν Δοσίθεον, ἐν ἔτει 340, ἢ κατ’ ἄλλους μεταξὺ τῶν ἐτῶν 325-361. Σήμερον αἱ Γάγγραι εἶναι μικρὰ πόλις, καλεῖται δὲ ὑπὸ τῶν Τούρκων Τσάγγρι ἢ Κάγκαρι, ἀνήκει δὲ εἰς τὸ βιλαέτιον τῆς Κασταμονῆς.

[2] Ἐν ταῖς προηγηθείσαις ἐκδόσεσι γράφεται ἐνταῦθα «τοὺς πολιορκοῦντας τὴν χώραν τὴν καλουμένην Ἀσπλαγκάς», καθὼς παρελήφθη ἐκ τοῦ Συναξαριστοῦ τοῦ Ὁσίου Νικοδήμου, διωρθώθη ὅμως οὕτω συμφώνως πρὸς παρατήρησιν τοῦ Λεοντουπόλεως Σωφρονίου, ὅστις ἐν τῷ «Ἁγιολογίῳ», σελ. 455-456, γράφει ὅτι εἰς τὸ ἀρχικὸν Συναξάριον, ὅπερ ἀνεῦρεν ἐν τοῖς Κώδιξι, γράφεται «καὶ ἀσπάλακας τὴν χώραν δηοῦντας λόγῳ ἠφάνισε», ἐξ ἀπροσεξίας δὲ τῶν ἀντιγραφέων ἐξελήφθη ὅτι ἐπρόκειτο περὶ χώρας καλουμένης Ἀσπλαγκάς.

[3] Ναυατιανοὶ ἐλέγοντο οἱ ἀκόλουθοι Ναυάτου τοῦ Πρεσβυτέρου τῆς Ρώμης, ὅστις δὲν ἐδέχετο ὅσους ἠρνοῦντο ἐν καιρῷ διωγμῷ τὴν Πίστιν τοῦ Χριστοῦ εἶτα δὲ μετενόουν. Ἀλλ’ οὔτε μὲ τοὺς διγάμους συνεκοινώνει. Ἔλεγε προσέτι, ὅτι μετὰ τὸ βάπτισμα δὲν δύναται πλέον νὰ ἐλεηθῇ ὁ ἁμαρτήσας. (Βλ. Ἐπιφάν. αἱρέσ. νθʹ (59), καὶ Αὐγουστ. αἱρεσ. ληʹ (38) καθὼς καὶ τὴν ἑρμηνείαν τοῦ Ηʹ (8) Κανόνος τῆς Ἁγίας Αʹ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἐν τῷ Πηδαλίῳ).