ΜΑΝΟΥΗΛ ὁ τοῦ Χριστοῦ Μάρτυς κατήγετο ἐκ Σφακίων τῆς νήσου Κρήτης, γεννηθεὶς ἐκ γονέων Χριστιανῶν. Νέος δὲ τὴν ἡλικίαν ἠχμαλωτίσθη ἀπὸ τοὺς Τούρκους, οἵτινες ὑπέταξαν τὰ Σφακία, μετὰ τὴν ἐπανάστασιν τοῦ ἔτους ͵αψο’ (1770). Βλέποντες δὲ αὐτὸν οἱ Ἀγαρηνοὶ ἐπιτήδειον εἰς τὴν ὑπηρεσίαν των, ἐτούρκευσαν αὐτὸν διὰ τῆς βίας καὶ περιέταμον κατὰ τὴν συνήθειάν των.
Ὅμως ὁ εὐλογημένος Μανουήλ, ὡς θεοσεβής, ἔκαμε πάντα δυνατὸν τρόπον καὶ φυγὼν ἐκεῖθεν ἦλθεν εἰς τὴν νῆσον Μύκονον, ὅπου ἐξομολογηθεὶς τὴν ἁμαρτίαν του καὶ τὸν πρέποντα κανόνα ποιήσας προθύμως καὶ μυρωθείς, ἐγένετο πάλιν Χριστιανός. Μετὰ δὲ χρόνον ἱκανὸν ἔλαβε νόμιμον γυναῖκα ἐντοπίαν, ἐκ τῆς ὁποίας ἀπέκτησεν ἓξ τέκνα. Ἀντιληφθεὶς δὲ ὅτι αὕτη ἐπρόδιδε τὴν τιμήν της καὶ ἐμοιχεύετο μὲ ἄλλον, φοβηθεὶς τὸν Θεόν, δὲν τὴν ἐκακοποίησεν, οὐδὲ τὴν ἐθεάτρισεν, ἀλλὰ παραλαβὼν τὰ τέκνα του ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὴν οἰκίαν της, ἐνοικιάσας ἄλλην οἰκίαν ὅπου ἐκάθητο μετὰ τῶν τέκνων του, ἡσυχάζων. Εἶχε δὲ ὁ μακάριος καὶ σύγγαμβρον, ἄνθρωπον παγκάκιστον καὶ παμμίαρον, ὁ ὁποῖος πάντοτε τὸν ἠπείλει καὶ ἐζήτει μέσον διὰ νὰ κακοποιήσῃ αὐτόν, ἐξ αἰτίας τῆς καταφρονήσεως τὴν ὁποίαν ἔκαμεν εἰς τὴν γυναικαδέλφην του· ἀλλὰ τί ἠκολούθησεν; Ἀκούσατε.
Ἐρχόμενός ποτε ὁ Μανουὴλ ἀπὸ τὴν Σάμον εἰς τὴν Μύκονον μὲ πλοῖον φορτωμένον ξύλα, συναντᾶται τυχαίως εἰς τὴν θάλασσαν μὲ πλοῖον τοῦ Τούρκου ναυάρχου, τὸ ὁποῖον ἐφύλαττε τὴν ἄσπρην θάλασσαν (τὸ Αἰγαῖον). Ἐπροστάχθη τότε, κατὰ τὴν συνήθειαν, νὰ ἔλθῃ πλησίον τοῦ πλοίου, ἐντὸς δὲ αὐτοῦ ἦτο ὁ ρηθεὶς σύγγαμβρός του, ὑπηρέτης τοῦ ἀγᾶ τοῦ πλοίου. Ἰδὼν λοιπὸν ἀπὸ μακρόθεν τὸν εὐλογημένον Μανουήλ, τρέχει ταχέως καὶ λέγει εἰς τὸν ἀγᾶν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ὅστις ἔρχεται μὲ τὸ πλοῖον τὸ ὁποῖον ἐκαλέσαμεν, ἦτο ποτὲ Τοῦρκος καὶ τώρα περιπατεῖ ὡς Χριστιανός. Τότε καλέσας αὐτὸν ὁ ἀγᾶς, τὸν ἐρωτᾷ τί ἄνθρωπος εἶναι. Ἐκεῖνος δὲ ἀπεκρίθη· «Χριστιανὸς εἶμαι ἐκ γενετῆς μου». Ὁ ἀγᾶς ὅμως, τοῦ λέγει· «Μίαν φορὰν ἤσουν Χριστιανός, κατόπιν δὲ ἐτούρκευσες μὲ τὴν θέλησίν σου. Πρέπει λοιπὸν νὰ ἐπιστρέψῃς πάλιν εἰς τὴν πίστιν μας, διότι, ἐὰν δὲν συμμορφωθῇς, ἔχω νὰ σὲ παιδεύσω ἄσπλαγχνα, ἕως νὰ ξεψυχήσῃς».