Λόγος Δ’, Ἐγκωμιαστικὸς εἰς τὸν Ἀπόστολον ΠΑΥΛΟΝ, τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ.

καὶ χωρὶς αὐτὸν (τὸν ἔρωτα) οὐδὲ εἰς τὰς κυριότητας, οὐδὲ εἰς τὰς ἀρχὰς καὶ τὰς ἐξουσίας ἐπεθύμει νὰ ταχθῇ, ἀλλ’ ἤθελε μᾶλλον, τὴν ἀγάπην ταύτην φέρων, νὰ εἶναι μεταξὺ τῶν ἐσχάτων, καὶ ἐκ τῶν κολαζομένων ἀκόμη, παρὰ χωρὶς ταύτην νὰ εἶναι τῶν ἀνωτάτων καὶ τιμωμένων· διότι κόλασις δι’ ἐκεῖνον μία ἦτο, τὸ νὰ ἀποτύχῃ εἰς τὴν ἀγάπην ταύτην.

Τοῦτο δι’ αὐτὸν ἦτο γέεννα, τοῦτο τιμωρία, τοῦτο κακὰ ἀναρίθμητα· καθὼς καὶ ἀπόλαυσις, τὸ νὰ ἐπιτύχῃ ταύτην· τοῦτο ζωή, τοῦτο κόσμος, τοῦτος ἄγγελος, τοῦτο παρόντα, τοῦτο μέλλοντα, τοῦτο βασιλεία, τοῦτο ἐπαγγελία, τοῦτο δι’ αὐτὸν τὰ ἀναρίθμητα ἀγαθά, κανὲν δὲ ἄλλο ἐκ τῶν μὴ φερόντων πρὸς τὴν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, οὐδὲ λυπηρόν, οὐδὲ εὐχάριστον ὅτι εἶναι ἐνόμιζεν· ἀλλὰ τοιουτοτρόπως κατεφρόνει τὰ ὁρατὰ ὅλα, καθὼς τὴν κατασηπομένην βοτάνην· τύραννοι δὲ καὶ πλήθη θυμὸν πνέοντα, κώνωπες εἰς αὐτὸν ἐφαίνοντο ὅτι ἦσαν· θάνατος δὲ καὶ τιμωρίαι καὶ κολάσεις ἀναρίθμητοι, ὡς παίδων παιγνίδια εὐτελῆ εἰς αὐτὸν ἐφαίνοντο, ἐκτὸς ἐάν ποτε διὰ τὸν Χριστὸν ὑπέμενε. Διότι τότε καὶ ταῦτα ἠγάπα, καὶ διὰ τὴν δεσμεύουσαν αὐτὸν ἅλυσον τόσον ἐσεμνύνετο, ὅσον οὐδὲ ὁ Νέρων ἔχων ἐπὶ τῆς κεφαλῆς του τὸ διάδημα· καὶ τὸ δεσμωτήριον δὲ κατῴκει, καθὼς αὐτὸν τὸν οὐρανόν, καὶ πληγὰς καὶ μαστιγώσεις ἐδέχετο εὐχαριστότερον ἀπὸ τούτους τοὺς λαμβάνοντας τὰ βραβεῖα· καὶ τοὺς κόπους ἠγάπα ὄχι ἀπὸ τὰ βραβεῖα ὀλιγώτερον, βραβεῖον νομίζων ὅτι οἱ κόποι εἶναι· διὰ τοῦτο καὶ χάριν ὠνόμαζεν αὐτοὺς (τοὺς κόπους).

Παρατήρει δέ· βραβεῖον ἦτο τὸ νὰ χωρισθῇ ἀπὸ τὸ σῶμά του καὶ ὁμοῦ μὲ τὸν Χριστὸν νὰ εἶναι, τὸ δὲ νὰ ἐξακολουθῇ νὰ φέρῃ τὴν σάρκα, αὐτὸ ἀπετέλει τὸν ἀγῶνα. Ἀλλ’ ὅμως τοῦτο περισσότερον ἀπὸ ἐκεῖνο προτιμᾷ καὶ ἀναγκαιότερον λέγει ὅτι εἶναι εἰς αὐτὸν τὸ νὰ γίνῃ ἀνάθεμα τοῦ Χριστοῦ, ἀγὼν ἦτο καὶ κόπος, μᾶλλον δὲ καὶ περισσότερον ἀπὸ ἀγῶνα καὶ κόπον· τὸ δὲ νὰ εἶναι μετὰ τοῦ Χριστοῦ βραβεῖον ἦτο. Ἀλλὰ τοῦτο (τὸ νὰ γίνῃ ἀνάθεμα) περισσότερον ἀπ’ ἐκεῖνο προτιμᾷ χάριν τοῦ Χριστοῦ.

Ἀλλ’ ἴσως ἤθελέ τις εἴπει, ὅτι ὅλα ταῦτα διὰ τὸν Χριστὸν εὐχάριστα τῷ ἦσαν.

Τοῦτο ἀκριβῶς καὶ ἐγὼ λέγω, ὅτι ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα εἰς ἡμᾶς ἀθυμίας εἶναι αἴτια, ταῦτα εἰς ἐκεῖνον μεγάλην ἐγέννων ἡδονήν. Καὶ τί ἀναφέρω κινδύνους καὶ τὰς ἄλλας ταλαιπωρίας του; Καὶ εἰς ἀθυμίαν ἦτο διαρκῆ· διὰ τὸ ὁποῖον καὶ ἔλεγε· ποῖος ἀσθενεῖ καὶ δὲν ἀσθενῶ;