καὶ κατὰ μὲν τὸ πρῶτον δὲν τὸν ἐγνώρισαν, ἀφοῦ δὲ δὶς καὶ τρὶς διῆλθεν ἔμπροσθεν τῶν καταστημάτων, ἐγνώρισαν αὐτὸν οἱ Τοῦρκοι καὶ κράξαντες αὐτὸν τοῦ εἶπον· «Δὲν εἶσαι σὺ ὁ Μουσταφᾶς Ἀρδούνης;». «Ἐγὼ εἶμαι· πλὴν ὄχι Μουσταφᾶς, ἀλλὰ Ἠλίας καὶ Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος». Καὶ εὐθὺς ἤρχισε νὰ ὀνειδίζῃ κατὰ πολὺ τὴν θρησκείαν των χωρὶς νὰ δειλιάσῃ τελείως, ἐκήρυττε δὲ τὸν Χριστὸν Θεὸν ἀληθινόν. Ἀκούσαντες ἐκεῖνοι ταῦτα, ἔδειραν αὐτὸν καὶ οὕτω δέροντες καὶ ὠθοῦντες ἔσυρον αὐτὸν εἰς τὸν κριτὴν μαρτυροῦντες εἰς αὐτὸν ταῦτα· «Αὐτὸς μόνος ἐζήτησε καὶ ἔλαβε τὴν πίστιν μας και τώρα τὴν ἀτιμάζει». Ἐρωτηθεὶς δὲ καὶ ὑπὸ τοῦ κριτοῦ, ὡμολόγησε τὰ αὐτά. Ὅθεν ἔρριψεν αὐτὸν εἰς τὴν φυλακὴν καὶ εἰς τὰ δεσμὰ διὰ νὰ σκεφθῇ τί θὰ πράξῃ εἰς αὐτόν.
Ἔμεινε λοιπὸν ἐκεῖ ὁ Ἅγιος ἱκανὰς ἡμέρας βασανιζόμενος. Ἔπειτα ἔφεραν αὐτὸν εἰς δευτέραν ἐξέταξιν καὶ ἠρώτησεν αὐτὸν ὁ κριτής· «Τί ἐσυλλογίσθης;». Ὁ Μάρτυς ἀπεκρίθη· «Τί μὲ ἐρωτᾷς; κἂν μυρίας παιδείας μοῦ κάμητε, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἀρνηθῶ τὸν Κύριόν μου Ἰησοῦν Χριστόν· κάμε λοιπὸν ὅ,τι θέλεις, εἰς ἐμέ». Βλέπων ὁ Κριτὴς τὸ ἀμετάθετον τῆς γνώμης του, ἀπεφάσισε νὰ καύσωσιν αὐτὸν μὲ χλωρὰ ξύλα· ὅθεν ἥρπασαν αὐτὸν οἱ δήμιοι καὶ τὸν ὡδήγουν εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης· κατὰ τὴν πορείαν εἷς ἐξ αὐτῶν ἐκτύπησε τὸν Ἅγιον μὲ τὸ ξίφος καὶ τοῦ κατέκοψε τὴν πλάτην, ἀλλ’ ὁ γενναῖος ἀντὶ νὰ δειλιάσῃ ἔλαβε περισσότερον θάρρος καὶ χαρὰν ψάλλων Ψαλμοὺς τοῦ Δαβίδ· φθάσαντες εἰς τὸν τόπον τῆς καταδίκης ἔρριψαν αὐτὸν εἰς τὴν πυράν, καὶ ὢ τοῦ θαύματος! οὔτε τὰ ράσα του, οὔτε τὰ μαλλιά, οὔτε τὰ γένειά του ἐκάησαν τελείως, ἀλλὰ ἐτελείωσεν ἡ πυρκαϊὰ χωρὶς νὰ βλαβῇ διόλου τὸ μαρτυρικὸν σῶμά του καὶ οὕτως ἔλαβεν ὁ μακάριος παρὰ τοῦ ἀγωνοθέτου Θεοῦ ἡμῶν, τὸν ἀμάραντον στέφανον τοῦ Μαρτυρίου.
Τὸ ἑσπέρας ἐκεῖνοι, οἵτινες ἐφύλαττον τὸ σῶμά του, εἶδον φῶς οὐράνιον, ὅπερ κατέβη καὶ περιεκύκλωσεν αὐτό. Οἱ δὲ Ἀγαρηνοὶ βλέποντες τοῦτο ἔλεγον· «Ἐπειδὴ ἡ φωτιὰ δὲν τὸν ἔκαυσε, ἔστειλεν ὁ Θεὸς πῦρ ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς νὰ τὸν καύσῃ». Ἔπειτα οἱ Χριστιανοὶ μὲ δόσιν χρημάτων ἐπῆραν τὸ ἅγιον λείψανον καὶ τὸ ἐνεταφίασαν ἐντίμως καὶ εὐλαβῶς ἐκεῖ ὅπου τώρα εἶναι ἡ Ἐκκλησία, τὴν ὁποίαν πρὸς τιμὴν τοῦ Νεομάρτυρος Ἠλιοῦ ἀνήγειραν μετὰ ταῦτα οἱ Χριστιανοὶ τῶν Καλαμῶν,