ΔΑΜΙΑΝΟΣ ὁ Ὅσιος καὶ Θεοφόρος Πατὴρ ἡμῶν ὁ Ἐσφιγμενίτης ποίαν πατρίδα εἶχε καὶ ποίους γεννήτορας, ὁ πανδαμάτωρ χρόνος οὐδὲν ὑπόμνημα ἄφησεν εἰς ἡμᾶς. Πιθανὸν δὲ νὰ ἐσῴζοντο τοιαῦτα, ἀλλ’ αἱ ἐπάλληλοι καταδρομαί, πυρκαϊαὶ καὶ ἐρημώσεις, ἃς κατὰ καιροὺς ὑπέστη τὸ πολύαθλον τοῦτο Κοινόβιον τοῦ Ἐσφιγμένου, ἐξηφάνισαν καὶ ἀπώλεσαν ὄχι μόνον τὰ ἱερὰ αὐτοῦ κειμήλια καὶ σκεύη τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ καὶ διαφόρους κώδικας, χρυσόβουλλα καὶ διάφορα ἔγγραφα καὶ μένει ἤδη ἀπογεγυμνωμένον τῶν τοιούτων. Πιθανὸν λοιπὸν μετ’ αὐτῶν νὰ συνηφανίσθησαν καὶ τὰ τοῦ Ἁγίου τούτου ὑπομνήματα ἄν, ὡς εἴπομεν, ἐσῴζοντο τοιαῦτα.
Ἐκ προφορικῆς ὅμως παραδόσεως μεταβιβαζομένης ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεὰν καὶ ἐκ τοῦ Βίου τοῦ Ὁσίου καὶ Θεοφόρου Πατρὸς ἡμῶν Κοσμᾶ τοῦ Ζωγραφίτου, μετὰ τοῦ ὁποίου ὁ Ὅσιος Δαμιανὸς ἦτο φίλος στενώτατος, πληροφορούμεθα, ὅτι οὗτος ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων καταλιπὼν τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ πατρίδα, γεννήτορας, συγγενεῖς, φίλους καὶ ποθήσας νὰ ἄρῃ ἐπὶ τῶν ὤμων αὐτοῦ τὸν ἐλαφρὸν καὶ χρηστὸν ζυγὸν τοῦ Κυρίου, ἦλθεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ κατῴκησεν εἰς τὸ ἱερὸν Κοινόβιον τοῦ Ἐσφιγμένου, ὑποταχθεὶς εἰς τὸν αὐτοῦ Ἠγούμενον καὶ τὴν ἀδελφότητα, διανύσας μὲ τόσην προθυμίαν καὶ ζῆλον τὸν δρόμον τῆς μοναδικῆς ζωῆς, ὥστε ἐν διαστήματι ὀλίγου καιροῦ ὑπερέβη ἅπαντας τοὺς ἐκεῖ Μοναχοὺς καὶ ἐγένετο τύπος καὶ παράδειγμα αὐτῶν εἰς τὴν μοναδικὴν πολιτείαν. Πάντες ἐθαύμαζον αὐτὸν καὶ πρὸς αὐτὸν ἐνητένιζον ὡς ἐπὶ γνώμονος καὶ κανόνος, ρυθμίζοντες δι’ αὐτοῦ τὴν διαγωγὴν αὐτῶν. Ἀλλ’ ἐπειδὴ ὁ θεῖος ἔρως κατέφλεγε τὴν καρδίαν αὐτοῦ καὶ ἐπεθύμει νὰ συνομιλῇ πάντοτε διὰ μέσου τῆς προσευχῆς μετὰ τοῦ ποθουμένου αὐτοῦ Θεοῦ καὶ νὰ μὴ διακόπτεται ἕνεκα συναναστροφῆς καὶ θορύβου, τὰ ὁποῖα συμβαίνουν μεταξὺ πολλῶν, διὰ τοῦτο ἐπεθύμει νὰ ἡσυχάζῃ κατ’ ἰδίαν, ἵνα ἐπιτύχῃ τοῦ ποθουμένου. Τούτου ἕνεκα παρεκάλεσε τὸν Ἡγούμενον καὶ λαβὼν παρ’ αὐτοῦ τὴν ἄδειαν κατῴκησεν εἰς τὸ ἀπέναντι τοῦ Κοινοβίου ὄρος τὸ ὀνομαζόμενον Σαμάρεια.
Ἀφοῦ λοιπὸν ὁ Ὅσιος ἦλθεν εἰς τὴν Σαμάρειαν, πρῶτον καὶ κύριον μέλημα αὐτοῦ ὑπῆρξε νὰ ἐρευνήσῃ καὶ εὕρῃ πατέρα πνευματικὸν καὶ διδάσκαλον τῆς μοναδικῆς πολιτείας ἔμπειρον καὶ εὐφυῆ, διὰ τοῦ ὁποίου νὰ διδαχθῇ τὴν ἐπιστήμην τῶν ἐπιστημῶν καὶ τέχνην τῶν τεχνῶν, τὴν μοναδικὴν πολιτείαν· τὸν ὁποῖον ἐπιτυχών, τῇ τοῦ Θεοῦ βοηθείᾳ κατὰ τὸν ἐγκάρδιον αὐτοῦ πόθον, ὑπετάχθη εἰς αὐτὸν ὡς εἰς τὸν Χριστόν, ἀφιερώσας εἰς αὐτὸν τὴν τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος φροντίδα