Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΠΑΤΑΠΙΟΥ.

Ἡ δὲ ἐκ βαθέων στενάξασα ἔλεγε· «Πιστεύω, Κύριε, ὅτι καθὼς γινώσκεις φανερὰ ὅλα τὰ κρύφια καὶ ἄγνωστα, οὕτως εἶσαι μὲ τὴν θείαν Χάριν καὶ παντοδύναμος. Λοιπὸν ὡς ἐλεήμων θεράπευσον τὰς ὀδύνας μου». Τότε τῆς εἶπεν ὁ Ὅσιος νὰ τοῦ δείξῃ τὸ πάθος της καὶ ἰδὼν αὐτὸ ἐθαύμασε λέγων· «Χαλεπὸν εἶναι τὸ πάθος σου καὶ δυσίατον, ἀλλ’ ἡ πίστις ὑπερνικᾷ καὶ ἡ ἐλπὶς καρποῦται τὴ ἴασιν. Ὕπαγε λοιπὸν εἰς εἰρήνην καὶ πλέον δὲν θέλεις πονέσει». Ταῦτα εἰπών, ἔμεινεν ἡ γυνὴ τεθεραπευμένη καὶ ἀπῆλθε χαίρουσα καὶ δοξάζουσα τὸν Θεόν, ἐκήρυττε δὲ πανταχοῦ τὸ θαυμάσιον, φημίζουσα εἰς ὅλους τὸν Ὅσιον.

Ἀπὸ ταῦτα τὰ ὁποῖα ἐγράψαμεν, ἂς ἐννοήσῃ ἕκαστος πόσην χάριν ἐπλούτησεν ὁ Πατάπιος παρὰ Κυρίου καὶ δὲν εἶναι ἀνάγκη νὰ περιεργαζώμεθα περισσότερον, διότι ἐκ τῶν ὀνύχων ὁ λέων γνωρίζεται. Λοιπὸν ἄς ἔλθωμεν εἰς τὴν κοίμησιν αὐτοῦ, νὰ δώσωμεν τέλος τῆς διηγήσεως. Οὗτος ὁ μέγας τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος καὶ τῆς ἀρετῆς ἀληθῶς τύπος ἔμψυχος, ἐστόλισε τὴν πολιτείαν αὐτοῦ μὲ ἔργα καὶ θαύματα καὶ ὅταν ἔμελλε νὰ μετασταθῇ ἀπὸ τὴν πρόσκαιρον ζωὴν ταύτην εἰς τὴν αἰώνιον, συνήχθησαν ὅλοι οἱ Ἀσκηταὶ καὶ ἔκλαιον τὴν ἀναχώρησιν αὐτοῦ, νομίζοντες κοινὴν ὀρφανίαν τὴν τούτου ὑστέρησιν καὶ ὀδυρόμενοι τὸν χωρισμὸν αὐτοῦ ἔλεγον· «Ὦ Πάτερ γλυκύτατε καὶ παμπόθητε, διατί ἐγκαταλείπεις ὀρφανὰ τὰ τέκνα σου καὶ ὑπάγεις εἰς ἄλλην πατρίδα τόσον γρήγορα; Ὤ! ποῖος νὰ καταπαύσῃ τὴν λύπην μας; Ποῖος θὰ θεραπεύῃ τώρα τὰ τραύματα τῶν ψυχῶν μας; Ὤ τῆς συμφορᾶς! καὶ πῶς νὰ ὑπομείνωμεν τὴν ὑστέρησίν σου οἱ τάλανες;».

Αὐτὰ καὶ ἕτερα λέγοντες, αὐτοὶ μὲν ἔκλαιον, διεκτραγῳδοῦντες τὸ πάθος καὶ τὴν θλῖψιν των. Ὁ δὲ Ὅσιος δὲν ἔδειξε οὐδεμίαν δειλίαν ἢ φιλοζωΐαν ἔναντι τοῦ θανάτου. Ἀλλ’ εἶπε ταῦτα πρὸς αὐτοὺς μὲ ὄμμα ἱλαρὸν καὶ πασίχαρον· «Μὴ μὲ ἀποχαιρετᾶτε, ἠγαπημένα μου τέκνα, μὲ δάκρυα, διότι πολλὴν βλάβην δίδετε μὲ αὐτὰ καὶ εἰς ἐμὲ καὶ εἰς τὸν ἑαυτόν σας. Ἀλλ’ εἴπατε εὐχὰς πρὸς τὸν Θεὸν καὶ ποιήσατε κοινῶς διὰ τὴν ψυχήν μου παράκλησιν, πρᾶγμα τὸ ὁποῖον σᾶς δίδει πολλὴν ὠφέλειαν». Ταῦτα λέγων κατέπαυσε τοὺς ὀδυρμοὺς αὐτῶν καὶ τὰ δάκρυα· τοὺς ἔκαμε δὲ διδαχὴν σοφωτάτην περὶ τῆς αἰωνίου μακαριότητος. Ἔπειτα ἐποίησε προσευχὴν δι’ αὐτοὺς καὶ οὕτως ἀφῆκεν εἰς χεῖρας Θεοῦ τὴν μακαρίαν ψυχήν του χαίρουσαν. Τὸ δὲ ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον αὐτοῦ ἐνεταφίασαν εἰς τὸν σεβάσμιον Ναὸν τοῦ Τιμίου Προδρόμου, εἰς δόξαν Πατρός, Υἱοῦ καὶ Ἁγίου Πνεύματος, τῆς ὁμοουσίου καὶ ἀδιαιρέτου Τριάδος, τῆς μιᾶς Θεότητος. ᾟ πρέπει τιμὴ καὶ προσκύνησις, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν [1].

           

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ


Ὑποσημειώσεις

[1] Ταῦτα ὅσα ἐνταῦθα ἀναφέρονται περὶ τοῦ Ὁσίου Παταπίου ἦσαν τὰ μόνα περὶ τούτου γνωστὰ μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ αἰῶνος μας. Ἤδη ὅμως ἀρχομένου τοῦ παρόντος αἰῶνος εἰς Ἀσκητήριον ἐπὶ τῶν Γερανίων ὀρέων, κείμενον ἄνωθεν τοῦ Λουτρακίου καὶ ἔναντι τῆς Κορίνθου, γνωστὸν σήμερον ὡς Μονὴ τοῦ Ὁσίου Παταπίου, ἀνεκαλύφθη ἄθικτον ἀπὸ τὴν διαδρομὴν τῶν αἰώνων καὶ πνέον εὐωδίας ἀρρήτου τὸ πάνσεπτον τοῦ Ὁσίου τούτου Λείψανον. Τὸ ἀρχαῖον Ἀσκητήριον, τὸ ὁποῖον φαίνεται νὰ ἐτέθη εἰς λειτουργίαν κατὰ τὸν πρῶτον μετὰ τὴν ἅλωσιν αἰῶνα, ἀποτελεῖται κυρίως ἀπὸ ἕνα Ναΐδριον κτισμένον ἐντὸς σπηλαίου. Εἰς αὐτὸ καὶ ἐπὶ τοῦ Τέμπλου, ἀριστερὰ τῆς ὡραίας πύλης, εἰκονίζονται ὄρθιοι καὶ ὁλόσωμοι κατὰ σειρὰν ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Νίκων ὁ Νέος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Πατάπιος καὶ οὗτος ἐπιγραφόμενος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», ἡ Οσία Μήτηρ ἡμῶν Ὑπομονὴ καὶ ἄλλοι.

Κατὰ τὸ ἔτος 1904 ἐλειτούργει ἐν αὐτῷ ὁ Ἱερεὺς Κωνσταντῖνος Σουσάνης, ὅστις, ἐπειδὴ ἦτο ὑψηλόσωμος καὶ ἐδυσκολεύετο νὰ ἐκτελῇ τὰ καθήκοντά του, λόγῳ τῆς χαμηλῆς ὀροφῆς τοῦ ἱεροῦ καὶ τῆς στενότητος αὐτοῦ, ἠθέλησε νὰ διανοίξῃ ὀλίγον τὸν χῶρον. Ἐνῷ ὅμως οἱ ἐκτελοῦντες τὴν ἐργασίαν ἔσκαπτον εἰς τὴν δυτικὴν πλευρὰν τοῦ Ναοῦ, ἔκπληκτοι ἀνεκάλυψαν κρύπτην ἐντὸς τῆς ὁποίας ἐφυλάσσετο, ἄθικτον, ὡς εἴπομεν, ἀναδίδον ἄρρητον εὐωδίαν, τὸ ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον τοῦ Ὁσίου Παταπίου, ἡ ταυτότης τοῦ ὁποίου ἐγνώσθη ἐκ δερματίνης μεμβράνης, ἥτις συνώδευε τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς ὁποίας ἦτο ἀναγεγραμμένον τὸ ὄνομα τοῦ Ὁσίου. Μετὰ τὴν ἀνεύρεσιν τοῦ Ἁγίου Λειψάνου πλεῖστα ὅσα θαύματα ἐτελέσθησαν καὶ τελοῦνται μέχρι σήμερον εἰς τοὺς μετὰ πίστεως προσερχομένους, διὸ καὶ συνεστήθη ἐκεῖ Γυναικεία Ἱερὰ Μονή, ἥτις καὶ λειτουργεῖ πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου μέχρι τῆς σήμερον.

Ἡ ἐν τῷ Ἀσκητηρίῳ τῶν Γερανείων ἀνεύρεσις τοῦ χαριτοβρύτου Λειψάνου τοῦ Ἁγίου προκαλεῖ τὴν σκέψιν καὶ τὴν ἀπορίαν, ἐὰν ζῶν ὁ Ἅγιος ἀνεχώρησεν ἐκ τῶν Βλαχερνῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐλθὼν εἰς τὰ Γεράνεια ἠγωνίσθη καὶ ἐτελεύτησεν ἐκεῖ ἢ μετὰ τὴν ὁσίαν του κοίμησιν διεκομίσθη εἰς Γεράνεια τὸ ἅγιον του Λείψανον ὑπὸ πιστῶν συνασκητῶν του ἢ καὶ μεταγενεστέρως, κατὰ τοὺς χρόνους τῆς δουλείας, ὑπὸ εὐσεβῶν Μοναχῶν, οἵτινες ἐγκατεστάθησαν καὶ ἠσκήτευσαν ἐκεῖ. Ὅλα εἶναι δυνατά. Ὁ Ἅγιος, φύσις ἀσκητική, εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὸ Βυζάντιον καὶ νὰ ἦλθε διὰ νὰ ἀγωνισθῇ ἐν ἡσυχίᾳ εἰς τὰ Γεράνεια. Ὁ Βίος του ἀφήνει περὶ τὸ τέλος κενόν, ἐκ τοῦ ὁποίου δύναταί τις νὰ εἰκάσῃ καὶ τοῦτο.

«Συνήχθησαν, λέγει, ὅλοι οἱ Ἀσκηταὶ καὶ ἔκλαιον τὴν αὐτοῦ ἀναχώρησιν». Ποῖοι ὅμως Ἀσκηταὶ θὰ συνηθροίζοντο εἰς Κωνσταντινούπολιν παρὰ τὸ πλευρὸν τοῦ ψυχορραγοῦντος Ἁγίου; Ἄραγε ἐννοεῖ μόνον τοὺς Μοναχοὺς τῆς Μονῆς του; Καὶ πῶς δὲν ἀναφέρονται οὐδόλως λαϊκοί, οὔτε κατὰ τὴν τελευτὴν οὔτε κατὰ τὸν ἐνταφιασμὸν τοῦ Ἁγίου; Πρᾶγμα τὸ ὁποῖον δὲν θὰ συνέβαινε βεβαίως, ἐὰν ὁ Ἅγιος ἐτελεύτα εἰς Κωνσταντινούπολιν, διότι θὰ συνήγετο ὅλος ὁ Κλῆρος καὶ ὁ λαὸς τῆς Πόλεως». «Τὸ δὲ Ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον ἐνεταφίασαν, λέγει, εἰς τὸν σεβάσμιον Ναὸν τοῦ Προδρόμου». Μήπως ὅμως ὁ Ναὸς αὐτὸς ἦτο ἐκεῖνος, εἰς τὸν ὁποῖον ἀνευρέθη τὸ Λείψανόν του εἰς τὰ Γεράνεια;

Μεταφορὰ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου ἐκ Κωνσταντινουπόλεως εἰς Γεράνεια δὲν εἶναι γνωστή. Ἴσως καὶ νὰ ἐγένετο τοιαύτη κρυφίως καὶ μάλιστα κατὰ τοὺς σκοτεινοὺς ἐκείνους πρώτους χρόνους τῆς δουλείας. Ἡ εἰκὼν τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς ἐνισχύει τὴν σκέψιν μας ταύτην. Ἡ Ὁσία Ὑπομονὴ εἰκάζεται ὅτι προτοῦ νὰ γίνῃ Μοναχὴ ὑπῆρξεν αὐτοκράτειρα. Λέγεται ὅτι ἡτο ἡ σύζυγος Ἰωάννου Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου ἀποθανοῦσα, κατὰ τὸν Φραντζῆν, τὴν 28-3-1449. Εἶναι λοιπὸν πιθανὸν ἄνθρωποι τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς, πρῴην ἀνακτορικοί, φεύγοντες κρυφίως ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν, νὰ μετέφερον εἰς Γεράνεια τὸ ἱερὸν Λείψανον τοῦ Ἁγίου Παταπίου, καὶ νὰ ἵδρυσαν τὸ ἐκεῖ Ἀσκητήριον εἰς τὸ ὁποῖον καὶ θὰ ἐκρύπτοντο ἐκ τοῦ φόβου τῶν κατακτητῶν Τούρκων.

Δὲν ἀποκλείεται βεβαίως καὶ ἡ περίπτωσις νὰ πρόκειται περὶ ἄλλου τινὸς Παταπίου. Τὴν ἐκδοχὴν ταύτην ἐνισχύει καὶ ἡ ἐπιγραφὴ τῆς εἰκόνος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», περὶ ἧς ἀναφέρομεν ἀνωτέρω, ὅμως τὰ ἐν τῇ κρύπτῃ εὑρεθέντα ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου βυζαντινὰ ἀναθήματα καὶ ἡ λαϊκὴ παράδοσις ἐνισχύουν τὴν πρώτην ἄποψιν. Πιθανὸν ἡ ἔρευνα νὰ φέρῃ εἰς φῶς στοιχεῖα λύοντα τὴν ἀπορίαν· ὅθεν καλοῦμεν εἰς τοῦτο τοὺς φιλολόγους καὶ χάριν εὑρήσουσιν.