Τῇ Η’ (8ῃ) τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν ΠΑΤΑΠΙΟΥ.

«Ἐλέησόν με διὰ τὸν Κύριον, υἱὲ τοῦ Φωτὸς καὶ τῆς Χάριτος, καὶ φώτισον τοὺς ὀφθαλμούς μου, νὰ ἴδω καὶ ἐγὼ ὁ ἀνάξιος τὰ ὁρατὰ ταῦτα πράγματα, ὅπως ὑμνήσω διὰ τῶν κτισμάτων τὸν Κτίσαντα». Ταῦτα λέγοντος τοῦ τυφλοῦ, τὸν ἐλυπήθη ὁ Ὅσιος ὡς ἐλεήμων καὶ εὐσπλαγχνικώτατος, ἀλλὰ δὲν ἐτόλμα, ὡς ταπεινόφρων, νὰ ἐπιχειρισθῇ τοιαύτην πρᾶξιν, νομίζων ἑαυτὸν ἀνάξιον καὶ λέγει πρὸς αὐτὸν διὰ νὰ ἴδῃ καὶ τὴν γνώμην του· «Τὶ θαυμάσιον ἐγνώρισες εἰς ἐμὲ καὶ ζητεῖς παρ’ ἐμοῦ πρᾶγμα, τὸ ὁποῖον δὲν δύναται ἄλλος νὰ τελέσῃ εἰμὴ μόνον ὁ Δημιουργὸς τοῦ κόσμου καὶ παντοδύναμος;». Τότε ὁ νέος ἐφώναξεν ἐλεεινότερα μετὰ δακρύων δεόμενος καὶ μὲ λόγους ταπεινοὺς ἐβεβαίωνε τὴν ἀναμφίβολον πίστιν αὐτοῦ, ὅτι ἠδύνατο ὁ Ὅσιος νὰ τοῦ δώσῃ τὴν ποθουμένην θεραπείαν, ὡς τοῦ Χριστοῦ δοῦλος γνήσιος. Τότε ὁ Ὅσιος εἶπε πρὸς αὐτὸν μετὰ πίστεως· «Εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ, ὅστις φωτίζει τυφλοὺς καὶ νεκροὺς ἀνιστᾷ ἀνάβλεψον». Ταῦτα εἰπὼν (ὢ τοῦ μεγίστου θαυματουργήματος!) ἐφωτίσθη ὁ πρῴην τυφλὸς καὶ ἐδόξασε τὸν Θεὸν ἀγαλλόμενος. Ταῦτα βλέποντες οἱ παρόντες ἐθαύμαζον καὶ δεικνύοντες τοῦτον ἔλεγον· «Αὐτὸς εἶναι ὁ ἐκ γενετῆς τυφλός, τὸν ὁποῖον ἐφώτισεν ὁ Πατάπιος».

Ἄλλος δέ τις ἄνθρωπος ἦτο εἰς τὸ Βυζάντιον ὑδρωπικός· ὅθεν ἦτο πολὺ ἐξωγκωμένη ἡ κοιλία του καὶ ἐξώδευσεν ὅλην του τὴν περιουσίαν εἰς ἰατρούς· ἀλλ’ ἐκείνους μὲν ὠφέλησεν ὀλίγον, εἰς τὸν ἑαυτόν του ὅμως δὲν ἐγνώρισε οὐδεμίαν ὠφέλειαν. Ὅταν λοιπὸν εἶδεν ὅτι ἡ ἀνθρωπίνη βοήθεια δὲν ἠδύνατο νὰ τὸν θεραπεύσῃ, ἔδραμε πρὸς τὸν Ὅσιον καὶ δεικνύων εἰς αὐτὸν τὸ χαλεπὸν πάθος, ἐδέετο νὰ κάμῃ ἔλεος εἰς αὐτόν καὶ νὰ παρακαλέσῃ τὸν Κύριον δι’ αὐτόν. Ὁ δὲ Ἅγιος βλέπων τοιοῦτον σχῆμα ἐλεεινὸν ἐλυπήθη· διότι δὲν ἦτο μόνον εἰς τὴν κοιλίαν τὸ πάθος, ἀλλὰ εἰς ὅλον τὸ σῶμα του, τὸ δὲ δέρμα του ἦτο πρησμένον ὡς ἀσκὸς καὶ τοῦ ἔδιδεν ὀδύνην ἀπερίγραπτον. Πρῶτον λοιπὸν ἐποίησεν ὁ Ἅγιος προσευχὴν μετὰ δακρύων πρὸς τὸν Κύριον, ἔπειτα ἐσημείωσε σταυρὸν εἰς τὴν κοιλίαν τοῦ πάσχοντος καὶ τὸν ἔχρισε μὲ τὸ ἔλαιον τῆς κανδήλας, λέγων· «Ὁ Δεσπότης Χριστός, ὅστις καὶ τὸν ὑδρωπικὸν ἰάτρευσεν, αὐτὸς καὶ σὲ θέλει σήμερον θεραπεύσει ὡς εὔσπλαγχνος». Ταῦτα τοῦ Ὁσίου λέγοντος, οἱ μὲν δεσμοὶ τῶν ὑγρῶν τῆς κοιλίας ἐλύθησαν, οἱ δὲ φυσικοὶ πόροι ἐξέβαλον ὅλα τὰ ἀκάθαρτα ὑγρὰ καὶ ἔμεινεν ὁ ἀσθενὴς ὅλος ὑγιὴς εἰς μίαν στιγμήν, εἰς θαῦμα καὶ ἔκπληξιν τῶν ὁρώντων.


Ὑποσημειώσεις

[1] Ταῦτα ὅσα ἐνταῦθα ἀναφέρονται περὶ τοῦ Ὁσίου Παταπίου ἦσαν τὰ μόνα περὶ τούτου γνωστὰ μέχρι τῶν ἀρχῶν τοῦ αἰῶνος μας. Ἤδη ὅμως ἀρχομένου τοῦ παρόντος αἰῶνος εἰς Ἀσκητήριον ἐπὶ τῶν Γερανίων ὀρέων, κείμενον ἄνωθεν τοῦ Λουτρακίου καὶ ἔναντι τῆς Κορίνθου, γνωστὸν σήμερον ὡς Μονὴ τοῦ Ὁσίου Παταπίου, ἀνεκαλύφθη ἄθικτον ἀπὸ τὴν διαδρομὴν τῶν αἰώνων καὶ πνέον εὐωδίας ἀρρήτου τὸ πάνσεπτον τοῦ Ὁσίου τούτου Λείψανον. Τὸ ἀρχαῖον Ἀσκητήριον, τὸ ὁποῖον φαίνεται νὰ ἐτέθη εἰς λειτουργίαν κατὰ τὸν πρῶτον μετὰ τὴν ἅλωσιν αἰῶνα, ἀποτελεῖται κυρίως ἀπὸ ἕνα Ναΐδριον κτισμένον ἐντὸς σπηλαίου. Εἰς αὐτὸ καὶ ἐπὶ τοῦ Τέμπλου, ἀριστερὰ τῆς ὡραίας πύλης, εἰκονίζονται ὄρθιοι καὶ ὁλόσωμοι κατὰ σειρὰν ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Νίκων ὁ Νέος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Πατάπιος καὶ οὗτος ἐπιγραφόμενος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», ἡ Οσία Μήτηρ ἡμῶν Ὑπομονὴ καὶ ἄλλοι.

Κατὰ τὸ ἔτος 1904 ἐλειτούργει ἐν αὐτῷ ὁ Ἱερεὺς Κωνσταντῖνος Σουσάνης, ὅστις, ἐπειδὴ ἦτο ὑψηλόσωμος καὶ ἐδυσκολεύετο νὰ ἐκτελῇ τὰ καθήκοντά του, λόγῳ τῆς χαμηλῆς ὀροφῆς τοῦ ἱεροῦ καὶ τῆς στενότητος αὐτοῦ, ἠθέλησε νὰ διανοίξῃ ὀλίγον τὸν χῶρον. Ἐνῷ ὅμως οἱ ἐκτελοῦντες τὴν ἐργασίαν ἔσκαπτον εἰς τὴν δυτικὴν πλευρὰν τοῦ Ναοῦ, ἔκπληκτοι ἀνεκάλυψαν κρύπτην ἐντὸς τῆς ὁποίας ἐφυλάσσετο, ἄθικτον, ὡς εἴπομεν, ἀναδίδον ἄρρητον εὐωδίαν, τὸ ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον τοῦ Ὁσίου Παταπίου, ἡ ταυτότης τοῦ ὁποίου ἐγνώσθη ἐκ δερματίνης μεμβράνης, ἥτις συνώδευε τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς ὁποίας ἦτο ἀναγεγραμμένον τὸ ὄνομα τοῦ Ὁσίου. Μετὰ τὴν ἀνεύρεσιν τοῦ Ἁγίου Λειψάνου πλεῖστα ὅσα θαύματα ἐτελέσθησαν καὶ τελοῦνται μέχρι σήμερον εἰς τοὺς μετὰ πίστεως προσερχομένους, διὸ καὶ συνεστήθη ἐκεῖ Γυναικεία Ἱερὰ Μονή, ἥτις καὶ λειτουργεῖ πρὸς δόξαν Θεοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου μέχρι τῆς σήμερον.

Ἡ ἐν τῷ Ἀσκητηρίῳ τῶν Γερανείων ἀνεύρεσις τοῦ χαριτοβρύτου Λειψάνου τοῦ Ἁγίου προκαλεῖ τὴν σκέψιν καὶ τὴν ἀπορίαν, ἐὰν ζῶν ὁ Ἅγιος ἀνεχώρησεν ἐκ τῶν Βλαχερνῶν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐλθὼν εἰς τὰ Γεράνεια ἠγωνίσθη καὶ ἐτελεύτησεν ἐκεῖ ἢ μετὰ τὴν ὁσίαν του κοίμησιν διεκομίσθη εἰς Γεράνεια τὸ ἅγιον του Λείψανον ὑπὸ πιστῶν συνασκητῶν του ἢ καὶ μεταγενεστέρως, κατὰ τοὺς χρόνους τῆς δουλείας, ὑπὸ εὐσεβῶν Μοναχῶν, οἵτινες ἐγκατεστάθησαν καὶ ἠσκήτευσαν ἐκεῖ. Ὅλα εἶναι δυνατά. Ὁ Ἅγιος, φύσις ἀσκητική, εἶναι δυνατὸν νὰ ἀνεχώρησεν ἀπὸ τὸ Βυζάντιον καὶ νὰ ἦλθε διὰ νὰ ἀγωνισθῇ ἐν ἡσυχίᾳ εἰς τὰ Γεράνεια. Ὁ Βίος του ἀφήνει περὶ τὸ τέλος κενόν, ἐκ τοῦ ὁποίου δύναταί τις νὰ εἰκάσῃ καὶ τοῦτο.

«Συνήχθησαν, λέγει, ὅλοι οἱ Ἀσκηταὶ καὶ ἔκλαιον τὴν αὐτοῦ ἀναχώρησιν». Ποῖοι ὅμως Ἀσκηταὶ θὰ συνηθροίζοντο εἰς Κωνσταντινούπολιν παρὰ τὸ πλευρὸν τοῦ ψυχορραγοῦντος Ἁγίου; Ἄραγε ἐννοεῖ μόνον τοὺς Μοναχοὺς τῆς Μονῆς του; Καὶ πῶς δὲν ἀναφέρονται οὐδόλως λαϊκοί, οὔτε κατὰ τὴν τελευτὴν οὔτε κατὰ τὸν ἐνταφιασμὸν τοῦ Ἁγίου; Πρᾶγμα τὸ ὁποῖον δὲν θὰ συνέβαινε βεβαίως, ἐὰν ὁ Ἅγιος ἐτελεύτα εἰς Κωνσταντινούπολιν, διότι θὰ συνήγετο ὅλος ὁ Κλῆρος καὶ ὁ λαὸς τῆς Πόλεως». «Τὸ δὲ Ἱερὸν καὶ πάνσεπτον Λείψανον ἐνεταφίασαν, λέγει, εἰς τὸν σεβάσμιον Ναὸν τοῦ Προδρόμου». Μήπως ὅμως ὁ Ναὸς αὐτὸς ἦτο ἐκεῖνος, εἰς τὸν ὁποῖον ἀνευρέθη τὸ Λείψανόν του εἰς τὰ Γεράνεια;

Μεταφορὰ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου ἐκ Κωνσταντινουπόλεως εἰς Γεράνεια δὲν εἶναι γνωστή. Ἴσως καὶ νὰ ἐγένετο τοιαύτη κρυφίως καὶ μάλιστα κατὰ τοὺς σκοτεινοὺς ἐκείνους πρώτους χρόνους τῆς δουλείας. Ἡ εἰκὼν τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς ἐνισχύει τὴν σκέψιν μας ταύτην. Ἡ Ὁσία Ὑπομονὴ εἰκάζεται ὅτι προτοῦ νὰ γίνῃ Μοναχὴ ὑπῆρξεν αὐτοκράτειρα. Λέγεται ὅτι ἡτο ἡ σύζυγος Ἰωάννου Ηʹ τοῦ Παλαιολόγου ἀποθανοῦσα, κατὰ τὸν Φραντζῆν, τὴν 28-3-1449. Εἶναι λοιπὸν πιθανὸν ἄνθρωποι τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς, πρῴην ἀνακτορικοί, φεύγοντες κρυφίως ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν, νὰ μετέφερον εἰς Γεράνεια τὸ ἱερὸν Λείψανον τοῦ Ἁγίου Παταπίου, καὶ νὰ ἵδρυσαν τὸ ἐκεῖ Ἀσκητήριον εἰς τὸ ὁποῖον καὶ θὰ ἐκρύπτοντο ἐκ τοῦ φόβου τῶν κατακτητῶν Τούρκων.

Δὲν ἀποκλείεται βεβαίως καὶ ἡ περίπτωσις νὰ πρόκειται περὶ ἄλλου τινὸς Παταπίου. Τὴν ἐκδοχὴν ταύτην ἐνισχύει καὶ ἡ ἐπιγραφὴ τῆς εἰκόνος «ὁ ἐν τῷ Ξηρῷ ὄρει ἀσκήσας», περὶ ἧς ἀναφέρομεν ἀνωτέρω, ὅμως τὰ ἐν τῇ κρύπτῃ εὑρεθέντα ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἁγίου Λειψάνου βυζαντινὰ ἀναθήματα καὶ ἡ λαϊκὴ παράδοσις ἐνισχύουν τὴν πρώτην ἄποψιν. Πιθανὸν ἡ ἔρευνα νὰ φέρῃ εἰς φῶς στοιχεῖα λύοντα τὴν ἀπορίαν· ὅθεν καλοῦμεν εἰς τοῦτο τοὺς φιλολόγους καὶ χάριν εὑρήσουσιν.